Movatterモバイル変換

(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)

In bijzondere gevallen zijn combinaties van onbegrensde adjectieven en kwantificerende bepalingen wel mogelijk.

Zie Tribushinina & Janssen (2011) en Hoeksema (2011).

Zo wordthelemaal in (4) gebruikt om aan te geven dat de eigenschapnieuw op de héle gevel van toepassing is.

Zie ook Kennedy & McNally (2005) en Tribushinina & Janssen (2011).

In (5) en (6) wordthelemaal als bepaling gebruikt bij het onbegrensde adjectiefleuk. De klemtoon verschilt in deze voorbeelden:

In (5) ligt de klemtoon op de laatste lettergreep vanhelemaal. Daarmee wordt aangegeven dat er al een of meer leuke dingen genoemd zijn, maar dat dit het leukste ding is.

Hoeksema (2011) noemt dit ‘superlatiefhelemaal’, zoals ook inSchaken is een populair spel, helemáál in Rusland.

In (6) wordthelemaal gebruikt op een manier die relatief nieuw is, namelijk niet als kwantificerende bepaling, maar als bepaling van graad. In dit gebruik geefthelemaal aan dat de eigenschap in grote mate aanwezig is, net als bijvoorbeelderg,zeer,ontzettend,vreselijk enheel.

Heel heeft zich al eerder op deze manier ontwikkeld.

Een grote eter,een luie stoel: uitsluitend attributief

Onbegrensde kwalificerende adjectieven die een grote maat aanduiden, zoalsgroot,flink, enorm,kolossaal,dik,zwaar,gigantisch enreusachtig, kunnen ook op de volgende manier gebruikt worden:

De cursief gedrukte adjectieven in (7) geven aan dat de eigenschap waarnaar wordt verwezen door het substantief, in hoge mate aanwezig is. Zo wordt door het substantiefoen in (7a) een eigenschap als domheid uitgedrukt;een grote oen betekent dan dat iemand in sterke mate dom is.

Zie Morzycki (2009), die dit 'graadadjectieven' noemt.

De graadaanduidende interpretatie van deze adjectieven is alleen mogelijk (a) in attributieve (prenominale) positie en (b) met adjectieven die ‘grootheid’ (maar niet ‘kleinheid’) aanduiden.

Zie Morzycki (2009: 177-181).

De adjectieven in de volgende voorbeeldzinnen krijgen dus geen graadaanduidende interpretatie, maar drukken een fysieke eigenschap van de referent van het onderwerp uit:

Ook adjectieven diemetonymisch gebruikt worden, kunnen meestal alleen attributief gebruikt worden, zoalsbenauwd weer (‘weer waarvan men het benauwd krijgt’),gezonde kost (‘voeding die gezond is voor iemand’),een luie stoel (‘stoel waarin men kan luieren’),een bang voorgevoel (‘voorgevoel dat iemand bang maakt’), zie ook:

In het geval van een metonymisch gebruikt adjectief noemt het adjectief een eigenschap of toestand die niet rechtstreeks betrekking heeft op de referent van de nominale constituent, maar die iets meedeelt over een levend wezen dat met die referent in verband gebracht kan worden; dit wordt ook welhypallage  genoemd.

ANS

Taaladvies

Dagenta

Taalportaal