Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
1.1.1 De foneeminventaris van het Nederlands: distinctieve eigenschappen
Defoneeminventaris van het Nederlands is de verzameling vanwoordonderscheidende klanken offonemen. Het Standaardnederlands telt 36 woordonderscheidende klanken, waaronder16 klinkers en20 medeklinkers. Fonetisch gezien worden medeklinkers gekenmerkt door een vernauwing of afsluiting in het spraakkanaal die de luchtstroom vanuit de longen in meer of mindere mate belemmert en moduleert. Bij klinkers daarentegen, die gekleurd worden door de positie van de tong, kan de lucht onbelemmerd ontsnappen, ze zijn altijd spontaan stemhebbend of [+sonorant]. Bij de articulatie van klinkers trillen de stembanden altijd (behalve als we fluisteren), voor medeklinkers is dat soms wel ([+stem]) en soms niet ([-stem]) het geval. Vanuit fonologisch perspectief kunnen we in het Nederlands klinkers definiëren als klanken die functioneren als dekern of nucleus van een lettergreep.
Behalve [sonorant] en [stem] zijn er nog anderedistinctieve kenmerken die de Nederlandse fonemen karakteriseren. Iedere klank kan namelijk worden beschreven als een bundel van distinctieve kenmerken.
Verder lezen
De Nederlandse klinkers worden geclassificeerd op basis van de distinctieve eigenschappen gespannenheid, klinkerhoogte, plaats van articulatie (voor of achter in de mond), en lipronding:
- gespannen – ongespannen (bijv.a
vs.ɑ); - hoog – laag (bijv.u vs.ɔ);
- voor – achter (bijv.i vs.u);
- gerond – ongerond (bijv.y vs.i).
Medeklinkers worden gekenmerkt door:
- de manier waarop de afsluiting in het spraakkanaal plaatsvindt (bijv. door totale afsluiting of lichte vernauwing in de mond), ofwel door een verlaging van het zachte gehemelte (velum) waardoor de lucht kan ontsnappen via de neus (nasale medeklinkers);
- de plaats van de vernauwing (bijv. bij de lippen of achter in de mond);
- stemgeving (met of zonder trilling van de stembanden).
Op het gebied van de uitspraak van fonemen is er heel wat (geografische)variatie in het Nederlandse taalgebied. Zo zijn er een aantal opvallendeverschillen tussen Nederlands-Nederlands en Belgisch-Nederlands, zoals de uitspraak van dew (labiodentaal vs.bilabiaal), het wel of niet diftongeren van de klinkerse,o enø, en de mate van verstemlozing van de fricatievenv, z, ɣ aan het woordbegin. Beide variëteiten hebben echter dezelfde foneeminventaris. De vele verschillen zijn namelijk allemaalallofonisch van aard.
Zie Van de Velde et al. (2010), Verhoeven en Van Bael (2002)
De classificatie van klinkers en medeklinkers op basis van distinctieve kenmerken die in deze paragraaf besproken wordt, geldt dus zowel voor het Nederlands Nederlands als het Belgisch-Nederlands. De relaties tussen de verschillende distinctieve kenmerken kunnen worden beschreven in termen van een geometrie van distinctieve kenmerken:
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 3.0 | Kathy Rys | november 2020 | |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |
Interessante links