Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
1.6.4.3 Woorden met klemtoonverschuivende suffixen
Een aantal adjectivische suffixen draagt niet zelf de hoofdklemtoon, maar brengt deze op de voorafgaande syllabe, de laatste syllabe van het basiswoord.
Zie Schultink (1980) voor gedetailleerde observaties over deze klemtoonpatronen.
Tabel 1. Woorden met klemtoonverschuivende suffixen
| suffix | grondwoord | afgeleid woord |
| -baar | óverdraag | overdráág-baar |
| -elijk | vríéndschap | vriendschápp-elijk |
| -end | úitmunt | uitmúnt-end |
| -ig | dríéhoek | driehóék-ig |
| -isch | áfgod | afgód-isch |
| -lijk | áánzien | aanzíén-lijk |
| -zaam | médedeel | mededéél-zaam |
De suffixen-baar en-end brengen alleen accentverschuiving van het grondwoord teweeg, als dat grondwoord eenscheidbaar samengesteld werkwoord is, zoalsóverdragen ofúitmunten. Vergelijk de volgende woorden met deze suffixen, maar dan afgeleid van een niet scheidbaar werkwoord:
1beínvloed - beínvloed-baar
árbeid - árbeid-end
Het suffix-end wordt ook gebruikt om tegenwoordige deelwoorden te maken, naast het gebruik als suffix voor bijvoeglijke naamwoorden. In het eerste geval vindt geen klemtoonverschuiving plaats, omdat in het Nederlands suffixen voorflexie altijdklemtoonneutraal zijn. Daardoor krijgen we woordparen als de volgende:
Tabel 2. Woordparen met klemtoonverschil
| tegenwoordig deelwoord | bijvoeglijk naamwoord |
| méégaand | meegáánd |
| nádenkend | nadénkend |
| óplettend | opléttend |
| úitdagend | uitdágend |
De tegenwoordige deelwoorden hebben dezelfde lexicale betekenis als hun grondwoorden, maar de bijvoeglijke naamwoorden kunnen speciale betekenissen hebben, en duiden dan in plaats van een gebeurtenis een eigenschap aan. Zo betekentmeegáánd dat iemand de eigenschap heeft zich soepel te schikken,nadénkend betekent ‘peinzend’, enopléttend heeft de betekenis ‘aandachtig’.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 3.0 | Geert Booij | september 2020 | |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |
Interessante links


