Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNarClarin login
  • Delpher
  • CelexClarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
9.6.5 In beknopte bijzinnen metom
Adposities zonder complement kunnen ook voorkomen in beknopte bijzinnen metom, zoals ineen lust om in te vertoeven. Deze beknopte bijzinnen worden ingeleid door het voegwoordom en bevattente + infinitief en daarnaast een adpositie zonder complement.
Verder lezen
In (1) zijn een vijftal voorbeelden te zien van adposities zonder complement in beknopte bijzinnen metom. Typerend voor deze beknopte bijzinnen is dat ze een zinsdeelstuk zijn en fungeren als nabepaling bij een zelfstandig naamwoord (bijvoorbeeldeen luifel omonder te schuilen). In die gevallen is het gebruik vanom verplicht, in tegenstelling tot een zin alsHet valt niet mee (om) zo hard te moeten lopen, waarin de beknopte bijzin een zinsdeel vormt (om zo hard te moeten lopen is onderwerp) en waarin het gebruik vanom facultatief is.
1a[D]e daarbij behorende accessoires maken uw tuin echt een lust omin te vertoeven.
b[Deze] dieren ... zoeken ... een erf omop te  spelen en vriendjes ommee te gaan rennen.
c[O]ok de voorjaarse zang van de merel is een plezier omnaar te  luisteren.
dFrankie vindt op de dansschool ook opnieuw plezier in het leven en een vrouw omvan te houden.
eAls ze geluk hebben is er een afdak of  een luifel omonder te schuilen.
De adpositiesnaar envan kunnen alleen zonder complement voorkomen als ze in beknopte bijzinnen metom staan, en dan enkel als ze niet ruimtelijk gebruikt worden, dus als ze geen richting aanduiden, zoals in (2). Als ze wel ruimtelijk gebruikt worden, zoals in (3), fungeren de vormenheen ennaartoe als tegenhangers vannaar, enaf,vanaf envandaan als tegenhangers vanvan als partikels in beknopte bijzinnen metom.
2a[O]ver het algemeen is dit best een mooie film omnaar te kijken.
bDe biënnale is in de eerste plaats een tentoonstelling omvan te genieten.
3aCuraçao [bleek] voor Nederlandse bv's een aantrekkelijk eiland omnaartoe te verhuizen.
bNederland heeft geen bergen om hardvanaf te skiën.
cNew Jersey is een plek omvandáán te willen.
Ook samengestelde adposities kunnen als partikel in een beknopte bijzin metom gebruikt worden, zoals in (4).
De meeste partikels in beknopte bijzinnen metom zijn locatieve of directionele adposities, zoals ook het geval is voor de meeste voorbeelden hierboven (bijvoorbeeld locatief:omin te vertoeven,omop te spelen,omonder te schuilen; directioneel:omnaartoe te verhuizen,omvanaf te skiën,omvandaan te willen,omdoorheen te zwemmen,omvoorlangs te lopen). Ooknaar envan zijn directionele adposities, hoewel ze in beknopte bijzinnen metom niet in een ruimtelijke betekenis gebruikt kunnen worden. Enkel het partikelmee (van de adpositiemet), zoals in (1b)om mee te gaan rennen is geen locatieve of directionele adpositie. Temporele adposities zijn niet gebruikelijk als partikels in een beknopte bijzin metom: constituenten als?een vakantie om tijdens te gaan skiën of?een maaltijd om na te gaan slapen zijn niet zo acceptabel. Ook deformerele adposities zijn niet gebruikelijk of zelfs ongrammaticaal als partikel in beknopte bijzinnen (*?een rivier omnabij te gaan kamperentwijfelachtig,*een film omgedurende te ontspannenuitgesloten).
Literatuur
    Interessante links
    ANS
      Taaladvies
        Dagenta
          Taalportaal
            Versiegeschiedenis
            versieredacteur(en)datumopmerkingen
            3.0M. Beliën, K. Rysjanuari 2021
            2.1januari 2019Automatische conversie van ANS 2.0
            2.0W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn1997hoofdstuk 9,../../data/archief/ans2/e-ans/09/body.html;
            Interessante links