Movatterモバイル変換

Afbreken bij een lettergreepgrens impliceert dat bij een woord met drie of meer lettergrepen er meerdere afbrekingen mogelijk zijn, zoals in het woordgoniometrie:go-niometrie,gonio-metrie,goniome-trie. Alleen de afbrekinggoni-ometrie wordt in deWoordenlijst der Nederlandse Taal niet toegestaan . Deze woordenlijst vermeldt per woord de mogelijke afbrekingen.

De regel ‘breek af bij een lettergreepgrens’ geeft voor de meeste woorden de juiste afbreking, zoals de volgende voorbeelden laten zien. Bij samenstellingen valt er altijd een lettergreepgrens op de grens van de samenstellende woorden. Dit zien we weerspiegeld in de afbreekconventies. Zo kunnen we ook verschil maken tussen de woordenbal-kanker enbalk-anker, en tussen de woordenloods-pet enlood-spet. Een tussen-/s/ hoort prosodisch bij het voorafgaande woord, en dus breken we het woordschaapskooi af alsschaaps-kooi. Ook een prefixgrens is een lettergreepgrens. Bij woorden met een suffix dat met een medeklinker begint, zal de lettergreepgrens voorspelbaar direct voor het suffix liggen, en daar kan dus ook afbreking plaatsvinden. Als het suffix met een klinker begint, valt de lettergreepgrens, en dus de afbreking, eerder (met uitzondering van de suffixen-achtig,-aard, en-aardig).

Tabel 1. Afbrekingen van woorden

Verkleinwoorden worden afgebroken bij de suffixgrens. Daardoor eindigt de stam van verkleinwoorden alsvlaatje enskietje dan in een open lettergreep, waardoor verenkeling van letterdoubletten optreedt:vla-tje,ski-tje.

Sommige woorden die als samenstellingen zijn gevormd, worden niet door alle taalgebruikers meer zo aangevoeld. Toch worden ze nog wel afgebroken als samenstellingen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de volgende woorden, waarvan de afgebroken vorm de oorspronkelijke samenstellings- of woordgroepsstructuur weerspiegelt:

Tabel 2. Afbreking bij ondoorzichtige samenstellingen

De afbreking van woorden is dus niet altijd een weerspiegeling van syllabegrenzen.

Er zijn ook specifieke grafotactische regels voor de afbreking vanch enng. Voor afbreking geldtch als één letter, en dus wordt bijvoorbeeldlachen afgebroken alsla-chen. De lettercombinatieng telt daarentegen bij afbreking als twee letters, en een woord alszingen wordt daarom afgebroken alszin-gen.  

Een andere specifieke afbrekingsregel is dat na eenx (met de klankwaardeks) niet mag worden afgebroken. Een woord alsexamen wordt afgebroken alsexa-men.

Een algemene conditie op afbreking isterugleesbaarheid: de klankvorm van een gespeld woord, en dus ook van een afgebroken woord, moet ondubbelzinnig bepaald kunnen worden. Terugleesbaarheid speelt bijvoorbeeld een rol bij het afbreken van woorden metuj, oj, aj.  Een woord alskoeienkujən wordt afgebroken alskoei-en ook al valt de syllabe voor dej. In een afbreekvorm alskoe-ien zou immers niet de beoogde interpretatie van dei alsj worden opgeroepen. In het algemeen geldt datdigrafen zoalsch entrigrafen zoalsoei intact blijven. De digraafng is de enige uitzondering op die regel.