Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
7.2.2.2 Zelfstandig gebruik van rangtelwoorden
Rangtelwoorden kunnen,net als hoofdtelwoorden, ook zelfstandig gebruikt worden, dat wil zeggen, zonder dat er een substantief volgt.
Er zijn verschillende manieren om dit zelfstandige gebruik te analyseren. Wij vatten het rangtelwoord op als de kern van de nominale constituent, in overeenstemming met bijvoorbeeld14.4.8. Een alternatieve analyse is om het rangtelwoord in dit soort constructies te beschouwen als voorbepaling bij een weggelaten substantief als kern (zie ook6.3.1.3).
1Je moet het vijfde hoofdstuk doornemen en hetzevende.
2(De hoeveelste afslag moet ik nemen?) Dederde.
Vanuit de context (namelijk dezelfde zin of een voorafgaande zin) kan hier gemakkelijk een substantief aangevuld worden:het zevende hoofdstuk in1 ende derde afslag in2. We spreken hier daarom vanbinnentekstelijk zelfstandig gebruik.
In de voorbeelden3 en4 is er sprake vanbuitentekstelijk gebruikte rangtelwoorden. Hierbij ligt aanvulling vanuit de context minder voor de hand.
3Ze besteden het zware werk uit aanderden.
4Wie eerst komt, krijgt een plaats. Delaatsten krijgen een kaartje voor volgende week.
De rangtelwoordenderden enlaatsten krijgen in3 en4 de uitgang-n: ze verwijzen naar een meervoudige referent én hebben uitsluitend betrekking op personen. Als het rangtelwoord verwijst naar meerderedingen, dus geen personen, wordt er geen-n toegevoegd:
5(De eerste scripties werden op 14 juni ingeleverd.) Delaatste kwamen natuurlijk 1 minuut voor de deadline binnen.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 3.0 | Kathy Rys | november 2023 | |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 7,../../data/archief/ans2/e-ans/07/body.html; |
Interessante links
rangtelwoordzelfstandig gebruik