Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
24.4.4 Bijzondere vormen van nevenschikking
Verder lezen
1
Er zijn verschillende vormen van nevenschikking. In [24.4.1] is onderscheid gemaakt tussen distributieve en collectieve nevenschikkingen. Een van de verschillen tussen deze twee vormen van nevenschikking is dat de eerste wel en de tweede geen samentrekking toelaat.
Zo is de nevenschikking van woorden in1a (een distributieve nevenschikking die we 'gewone aaneenschakeling' noemen; zie [25.1.1.2]) samen te trekken tot1b, maar die in2a (een collectieve nevenschikking die 'additieve aaneenschakeling' genoemd wordt; zie [26.1.1.4]) niet tot2b:
1aOpmerkingen en aanmerkingen zijn er natuurlijk altijd.
bOp- en aanmerkingen zijn er natuurlijk altijd.
2aZeventien en dertien is dertig.
bZeven- en dertien is dertig.uitgesloten
Maar ook in nevenschikkingen die niet als collectief te interpreteren zijn, is samentrekking soms onmogelijk. Zo is de nevenschikking van zinnen in3a (een 'rangschikkende aaneenschakeling meten; zie [25.1.1.5]) samen te trekken tot3b, en die in4a (een 'distantiërende tegenstelling' metmaar; zie [25.6.1.3]) tot4b, maar die in5a (metwant; zie [26.4.1.3]) niet tot5b:
3aHij was schuldig en hij werd gestraft.
bHij was schuldig en (-) werd gestraft.
4aHij was schuldig maar hij werd niet gestraft.
bHij was schuldig maar (-) werd niet gestraft.
5aHij was blijkbaar onschuldig want hij werd niet gestraft.
bHij was blijkbaar onschuldig want (-) werd niet gestraft.uitgesloten
Omdat het kunnen voorkomen van samentrekking in nevenschikkingen als regel, en het tegendeel als uitzondering beschouwd kan worden, noemen we de vormen van nevenschikking die geen samentrekking toelaten, 'bijzondere vormen van nevenschikking'.
2
Ook in de zogenaamdebalansschikking (zie [26.7]) is geen samentrekking mogelijk. Zo is6b naast6a niet mogelijk; wel7b naast7a en8b naast8a:
6aNauwelijks was hij thuisgekomen of hij belde zijn moeder op.
bNauwelijks was hij thuisgekomen of (-) belde zijn moeder op.uitgesloten
7aHij kwam thuis en hij belde meteen zijn moeder op.
bHij kwam thuis en (-) belde meteen zijn moeder op.
8aIk hoorde dat hij thuiskwam en dat hij meteen zijn moeder opbelde.
bIk hoorde dat hij thuiskwam en (-) (-) meteen zijn moeder opbelde.
Er zijn argumenten om de balansschikking als een vorm van onderschikking te beschouwen, of als een tussenvorm tussen onder- en nevenschikking. In dit boek rekenen we de balansschikking tot de nevenschikking; om de zojuist genoemde reden tot de bijzondere vormen daarvan.De bijzondere vormen van nevenschikking worden behandeld in [26]; de gewone vormen van nevenschikking in [25].
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |
Interessante links