Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNarClarin login
  • Delpher
  • CelexClarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
21.4.6 De plaatsing vaner
Verder lezen
1
Van het woorder kunnen verschillende gebruikswijzen onderscheiden worden, waarvan sommige kunnen samenvallen (zie [8·6·1·2]). Wat hun plaatsingsmogelijkheid in (het middenstuk van) de zin betreft, kunnen die gebruikswijzen in twee groepen gesplitst worden.
Het presentatieveer volgt, als het niet op de eerste zinsplaats staat (zie [21·3·2·1/i3]), direct op de voor-pv of op de bindterm. Voorbeelden zijn:
1Meteen |stonden|er enkele mensen om de auto heen.
2Vanavond |zijn|er veel bezoekers.
Het onderwerp komt verder naar achteren in het middenstuk. In de voorbeelden1 en2 staat het (toevallig) vlak achterer, maar uit de volgende voorbeelden blijkt dat bijv. een bijwoordelijke bepaling daar nog tussen staat:
3Toen |stond|er plotselingeen onbekende voor de deur.
4Gisteren |is|er alweereen ernstig ongeluk |gebeurd.|
5|Rijdt|er deze week nogeen trein naar Stuttgart?
2
Het locatieve, het kwantitatieve en het prepositioneleer (ook indien dit niet-verwijzend gebruikt is) komen gewoonlijk meteen achter het onderwerp (de (a) -zinnen hieronder), of indien het onderwerp niet in het middenstuk staat, meteen achter de eerste pool (de (b) -zinnen). Voorbeelden in de verschillende gebruikswijzen zijn respectievelijk:
6aZo lang |kunnen| zeer niet meer |blijven wonen.|
bZe |kunnen|er niet zo lang meer |blijven wonen.|
7a(Hij vroeg) |of| iker nog een paar |had. |
bIk |had|er nog een paar.
8a|Zou| z'n vaderer echt moeite mee |hebben? |
bZ'n vader |zou|er echt moeite mee |hebben. |
9aVoor jou |ziet| heter niet zo best uit.
bHet |ziet|er voor jou niet zo best uit.
In de genoemde gebruikswijzen kaner van plaats variëren ten opzichte van wederkerende voornaamwoorden en beklemtoonde elementen als voorwerp:er kan ervóór staan (dus na het onderwerp of na de eerste pool), maar het kan er ook op volgen. Vergelijk:
10aDaarom |leggen| wijer ons toch maar bij neer.
bDaarom |leggen| wij onser toch maar bij neer.
11aZe |was|er zich niet van bewust.
bZe |was| zicher niet van bewust.
12aIk |wilde|er hém |ontmoeten.|
bIk |wilde| hémer |ontmoeten.|
13aMiel |had|er níemand drie |gegeven.|
bMiel |had| níemander drie |gegeven.|
14aJe |moet|er Kárel telkens weer aan |herinneren.|
bJe |moet| Káreler telkens weer aan |herinneren. |
15aToch |heeft| hijer dát juist weer uit |gehaald. |
bToch |heeft| hij dáter juist weer uit |gehaald. |
16aToen |hebben| m'n vrouw en iker het vólgende op |gevonden. |
bToen |hebben| m'n vrouw en ik het vólgendeerop |gevonden. |
Er moet steeds volgen op een aanwijzend voornaamwoord als onderwerp:
17aWaarom |heeft|er dat niets mee |te maken? |uitgesloten
bWaarom |heeft| dater niets mee |te maken? |
Er staat, hehalve als het kwantitatief is, verplicht na gereduceerde vormen van het persoonlijk voornaamwoord - ookhet geldt als een gereduceerde vorm -:
18aHij |had|er het toch wel voor over.uitgesloten
bHij |had| heter toch wel voor over.
19aIk |wou|er't 'm niet voor |betalen.|uitgesloten
bIk |wou| 't 'mer niet voor |betalen.|
maar:
20aIk |heb|er'm een aantal |laten zien. |
bIk |heb| 'mer een aantal |laten zien. |
Literatuur
    Interessante links
    ANS
      Taaladvies
        Dagenta
          Taalportaal
            Versiegeschiedenis
            versieredacteur(en)datumopmerkingen
            2.1januari 2019Automatische conversie van ANS 2.0
            2.0W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn1997
            Interessante links