Movatterモバイル変換

Woordenboeken

• INT (500 AD - heden)
• Etymologiebank
• Woordenlijst.org

Corpora en lexica

• Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
• GrETEL (CGN, Lassy)
• SoNarClarin login
• Delpher
• CelexClarin login

Overige bronnen

• Taalportaal
• DBNL
• Taaladvies.net
• Wikipedia
• Google

1. Bij de eerste mogelijkheid staat een bepaald zinsdeel, dat de referentnoemt, in de aanloop van de zin. Het is vaak (maar zeker niet altijd) door komma-intonatie van de eigenlijke zin afgescheiden. Het herhaalde zinsdeel staat in de eigenlijke zin (bijvoorbeeld op de eerste zinsplaats, tenzij het om een vragende zin gaat) en is een (verwijzend) steunpronomen; het treedt op als verwijswoord (vergelijk [21.8.1/1]).
   Een dergelijke constructie is alleen algemeen gebruikelijk als een zinsdeel uit een vrij groot aantal woorden bestaat (bijvoorbeeld als het een zin is, zoals in3a en7), waardoor men een zekere behoefte heeft aan de 'steun' van het herhalende voornaamwoord. In andere gevallen behoren zinnen met een herhaald zinsdeel als hier bedoeld tot het gesproken taalgebruik.
   Als voorbeeld nemen we weer het onderwerp. In de volgende zinnen is hetherhaald onderwerp gecursiveerd. Het staat op de eerste zinsplaats. Om die plaats te markeren is de eerste zinspool net als in [21] door verticale streepjes begrensd.
   4Heindie komt vanavond ook.
   5Die jongendie is nog steeds ziek.
   6Dat boekdat is waardeloos.
   7Vroeg opstaan en op tijd naar bed gaan,dat is het beste.
   8Wie het weet,die mag het zeggen.
   In vragende zinnen staat het herhaalde zinsdeel na de eerste zinspool. In7a isDie Jansen het eerste onderwerp,die het herhaald onderwerp. In de standaardtaal zou deze zin luiden als in7b:
   9aDie Jansen, komtdie hier wel meer?

   bKomt die Jansen hier wel meer?
2. Bij de tweede mogelijkheid staat een bepaald zinsdeel op zijn normale plaats in de eigenlijke zin en is hetverwijzend (het is tevens verwijswoord in de meer technische betekenis van de term), het herhaalde zinsdeel staat in de uitloop ennoemt meestal de referent. Het is door komma-intonatie van de eigenlijke zin afgescheiden (vergelijk [21.9.1/1]).
   Zinnen met een herhaald zinsdeel als hier bedoeld komen vooral in gesproken taal voor. Voorbeelden met een onderwerp zijn (beide onderwerpen zijn gecursiveerd):
   10Hij zal het wel redden,die jongen.
   11Dat heeftze knap gedaan,jouw oudste dochter.
   12Komthij hier wel meer,die Jansen?
   13Ishet de moeite waard,dat boek?
   Een enkele keer heeft het herhaalde zinsdeel ook een verwijzende in plaats van een noemende functie, bijv.:
   14Je moet wat beter op je woorden letten,jij!

• herhaald lijdend voorwerp:
  15Heindie hebben we ook gevraagd.
  16Dat boekdat ga ik niet lezen.
  17Goed eten en op tijd naar bed,dat vond mijn moeder het middel tegen alle kwalen.
  18Die Jansen heb jedie hier wel meer gezien?
  19Ik heb hem nog niet te pakken kunnen krijgen,die jongen van je broer.
  20Ik ga het niet helemaal lezen,dat dikke boek.
  21Heb je hem hier wel meer gezien,die Jansen?
  22aWat dat is,dat weet ik niet.

  bDat weet ik niet,wat dat is.
• herhaald indirect object:
  23Je oomdie lever ik nooit meer wat.
  24Ik lever hem nooit meer wat,die oom van je.
• herhaald ondervindend voorwerp:
  25Pietdie bevalt het wel, dat iedereen tegen hem opziet.
  26Zoiets was haar al eens eerder overkomen,het arme kind.
• herhaald voorzetselvoorwerp:
  27Heindaar kun je nooitop rekenen.
  28Dat dikke boekdaar begin ik nietaan.
  29Die Jansen, heb jedaar wel eensmee gepraat?
  30Je kunt nooit op hem rekenen,op Hein.
  31Ik begin er niet aan,aan dat dikke boek.
  32Heb je wel eens met hem gepraat,met die Jansen?
• herhaald oorzakelijk voorwerp:
  33Dat gezeurdat ben ik al lang moe.
  34Ik ben het al lang moe,dat gezeur.
• herhaalde bijwoordelijke bepaling:
  35Toen het begon te regenen,toen dachten ze er pas aan dat ze hun paraplu vergeten waren.
  36Met een hamer,daar moet je datmee doen.
  37Dan ben jij toch jarig,op 4 maart?
  38Daar moet je het in doen,in die pot.