Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
20.2.3.1.ii.7 Het onderwerp bevat een substantief dat een rekeneenheid noemt
Verder lezen
Naar de betekenis meervoudige onderwerpen die een substantief in enkelvoudsvorm bevatten dat een rekeneenheid aanduidt, zoalsmeter,liter,dozijn,miljoen,procent,kilo,gulden, worden gecombineerd met een persoonsvorm in het enkelvoud. (Het betreft hier substantieven die behoren tot de categorie van woorden die na een bepaald hoofdtelwoord (behalve nabeide), na de onbepaalde hoofdtelwoordenhoeveel enzoveel en naeen paar gewoonlijk enkelvoudig blijven (zie[7.1.4].) De persoonsvorm staat in het enkelvoud zowel wanneer het desbetreffende substantief niet door een ander substantief gevolgd wordt (zie1 t/m5) als wanneer het zelf weer door een enkelvoudig substantief gevolgd wordt (zie6 t/m8). Voorbeelden:
1Slechtstwee meter scheidde ons.
2Erkan maartien liter in dat vat.
3Hoeveel dozijn is er verloren gegaan?
4Drie procent gaf een foutief antwoord.
5Duizend gulden is niet nodig, maarachthonderd [i.e. gulden]zou erg welkom zijn.
6Ermoet nogdrie liter melk gehaald worden.
7Twee kilo kaas kost tegenwoordig een klein fortuin.
8Bij de overvalwerd drie miljoen frank/drie miljoen buitgemaakt.
Het woordman (in de sekseneutrale betekenis 'personen'), dat zich bij de genoemde categorie aansluit, vormt een uitzondering: de persoonsvorm kan hier zowel in het enkelvoud als in het meervoud voorkomen, bijv.:
9Er zijn/is vanmorgentachtig man in staking gegaan.
10Vijf man werd/werden door de commandant vooruitgestuurd.
Als een van de bedoelde enkelvoudige woorden gevolgd wordt door een meervoudig substantief, kan de persoonsvorm zowel in het enkelvoud als in het meervoud staan, naargelang men het eerste of het tweede substantief als kern van de naamwoordelijke constituent opvat (vergelijk met degevallen met een hoeveelheidaanduidend substantief als onderwerp). Soms heeft een meervoudige persoonsvorm de voorkeur. Voorbeelden (vergelijk respectievelijk met3,7 en8):
11Erzijn/is ookeen paar dozijn nylonkousen gestolen.
12Twee kilo aardappelen kost/kosten minder dan een pakje sigaretten.
13Ongeveer twintig miljoen mensen spreken/spreekt Nederlands.
14Een half miljoen ambtenaren staat/staan klaar om acties te ondernemen.
Het gebruik van een bepaalde determinator (bijv. een bepaald lidwoord of een aanwijzend voornaamwoord) geeft gewoonlijk uitsluitsel over de kern van de naamwoordelijke constituent en dus over het getal van de persoonsvorm in de zin. Vergelijk respectievelijk met de zinnen11 en14 de volgende zinnen, waarin er telkens slechts één mogelijkheid is voor de persoonvorm:
15Dat dozijn nylonkousen is gisteren gestolen.
16aHet half miljoen ambtenaren van de provinciale diensten staat klaar om acties te ondernemen.
bDie half miljoen ambtenaren van de provinciale diensten staan klaar om acties te ondernemen.
Wordt een van de hier bedoelde substantieven gevolgd door een voorzetselconstituent metvan als nabepaling, dan kan de persoonsvorm in het enkelvoud of in het meervoud staan, bijv.:
17Tien procent van de ondervraagden antwoordde/antwoordden negatief.
18Vijf kilo van deze aardappelen kost/kosten honderd frank.
Vergelijk met de gevallen met eenenkelvoudig hoeveelheidsaanduidend woord gevolgd door eenvan-bepaling met een meervoudig substantief.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |
Interessante links