Movatterモバイル変換

(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)

Een zin die zinsdeel of zinsdeelstuk is binnen een zin, wordtafhankelijke zin genoemd. Een voorbeeld is de lijdendvoorwerpszin in1:

Men kan ook zeggen dat in1 dedat-zin ingebed is in de 'hogere' zinGeert zei me gisteren (zie verder [19.2.3]). Een zin die niet van een andere zin afhangt, niet in een andere zin ingebed is, noemt men eenzelfstandige zin. De volgende enkelvoudige zinnen zijn voorbeelden van zelfstandige zinnen:

Maar ook samengestelde zinnen als geheel, zoals de hele zin1, zijn zelfstandige zinnen.

Het gedeelte van een samengestelde zin dat overblijft als we alle afhankelijke zinnen - met uitzondering van die die zinsdeelstuk zijn - eruit halen, noemen we om de beschrijving wat te vergemakkelijken derompzin. In1 vormt het gedeelteGeert zei me gisteren dus de rompzin.

2

Traditioneel noemt men een zin die een syntactische functie vervult binnen een andere zin (als zinsdeel) of binnen een constituent (als zinsdeelstuk) eenbijzin en een zin waarvoor dat niet geldt eenhoofdzin. Het meest kenmerkende vormverschil tussen beide soorten zinnen is de plaats van de persoonsvorm (althans als die aanwezig is; zie echter [19.3]): de meeste afhankelijke zinnen hebben de persoonsvorm achteraan in de zin (hier is sprake van een achter-pv), de meeste zelfstandige zinnen hebben de persoonsvorm vooraan (men spreekt van een zin met voor-pv). Vergelijk het volgende paar zinnen. In4b is van de zelfstandige zin4a een afhankelijke zin gemaakt; dit gaat gepaard met verplaatsing van de persoonsvorm (gecursiveerd):

Overeenkomstig de regel heeft ook de afhankelijke zin uit1 een achter-pv en hebben de zelfstandige zinnen2 en3 een voor-pv (de persoonsvormheeft is telkens het tweede zinsdeel). Men spreekt respectievelijk van de typische bijzinsvolgorde en de typische hoofdzinsvolgorde (zie verder [21.2.1]). In beide gevallen bestaan er echter uitzonderingen: er zijn afhankelijke zinnen met een voor-pv en zelfstandige zinnen met een achter-pv. Voorbeelden daarvan worden gegeven in de subparagrafen [21.2.2] en volgende. Zie ook [19.2.4].

ANS

Taaladvies

Dagenta

Taalportaal