Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
18.5.4.19Beloven,dreigen
Verder lezen
De werkwoordenbeloven endreigen worden verbonden met een infinitief mette. Het getalsonderwerp van deze werkwoorden is tevens het geïmpliceerd onderwerp van de infinitief. Het al dan niet groepsvormend gebruik hangt samen met de betekenis. Een zin als:
1Zijbelooft een goede verpleegsterte worden.
kan twee betekenissen hebben: [a]'Zij draagt de belofte in zich.../Het ziet ernaar uit dat zij...'; of:
[b]'Zij spreekt de belofte uit...'
Op overeenkomstige wijze kan ook zin2:
2Hijdreigde de gijzelaarneer te schieten.
twee betekenissen hebben: [a]'Het zag ernaar uit dat hij.../Het gevaar dreigde dat hij...'; of:
[b]'Hij uitte het dreigement...'
In betekenis [a] zijnbeloven endreigen verplicht groepsvormend:
3aHaar moeder zegt dat ze een goede verpleegsterbelooft te worden.
bHaar moeder zegt dat zebelooft een goede verpleegsterte worden.uitgesloten
4aDe politie maakte uit zijn gedrag op dat hij de gijzelaardreigde neer te schieten.
bDe politie maakte uit zijn gedrag op dat hijdreigde de gijzelaarneer te schieten.uitgesloten
In betekenis [b] daarentegen zijnbeloven endreigen in het algemeen niet groepsvormend:
5aIk weet nog dat ze haar moeder een goede verpleegsterbeloofde te worden.uitgesloten
bIk weet nog dat ze haar moederbeloofde een goede verpleegsterte worden.
6aDe politie hoorde hoe hij de gijzelaardreigde neer te schieten.uitgesloten
bDe politie hoorde hoe hijdreigde de gijzelaarneer te schieten.
In betekenis [a] wordenbeloven endreigen niet in voltooide tijden gebruikt. In betekenis [b] kunnen bij niet-groepsvormend gebruik vanbeloven endreigen normaal voltooide tijden gevormd worden, zie bijv.8b hieronder. Het werkwoordbeloven komt echter ook in betekenis [b ] wel eens groepsvormend voor. In voltooide tijden wordt dan toch een voltooid deelwoord en geen vervangende infinitief gebruikt (dit gebruik hebben we in [18.5.1.2/1], [c ] quasi-groepsvormend genoemd). Voor veel taalgebruikers zijn zowel de groepsvormende zin7a en de quasi-groepsvormende zin8a als de niet-groepsvormende zinnen7b en8b aanvaardbaar;8c is in ieder geval uitgesloten:
7aIk heb hem nog een kans gegeven, omdat hij het geldbeloofde aan te zuiveren. (groepsvormend)
bIk heb hem nog een kans gegeven, omdat hijbeloofde het geldaan te zuiveren. (niet-groepsvormend)
8aIk heb hem nog een kans gegeven, omdat hij het geldbeloofd had aan te zuiveren. (quasi-groepsvormend)
bIk heb hem nog een kans gegeven, omdat hijbeloofd had het geldaan te zuiveren. (niet-groepsvormend)
cIk heb hem nog een kans gegeven, omdat hij het geldhad beloven aan te zuiveren.uitgesloten
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |
Interessante links