Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
18.5.4.16Beogen,menen,vergeten,wagen,weigeren,wensen
Verder lezen
De werkwoordenbeogen,menen,vergeten,wagen,weigeren enwensen kunnen alleen gecombineerd worden met een infinitief mette. Ze zijn niet-verplicht groepsvormend, dat wil zeggen dat ze zowel groepsvormend als niet-groepsvormend gebruikt kunnen worden. Het getalsonderwerp van bovenstaande werkwoorden is tevens geïmpliceerd onderwerp van de infinitief. Een en ander moge blijken uit onderstaande voorbeelden. In de (a) -zinnen is er sprake van groepsvorming, in de (b) -zinnen niet.
1aIk denk dat ze daarmee de stadskernbeogen te behouden.groepsvormend
bIk denk dat ze daarmeebeogen de stadskernte behouden.niet-groepsvormend
2aHijheeft zichmenen te moeten terugtrekken.groepsvormend
bHijheeft gemeend zichte moeten terugtrekken.niet-groepsvormend
3aMeneer, ikheb mijn woordenboekvergeten mee te brengen.groepsvormend
bMeneer, ikheb vergeten (om) mijn woordenboekmee te brengen.niet-groepsvormend
4aWe zagen dat ze niet dichterbijwaagden te komen.groepsvormend
bWe zagen dat ze het nietwaagden (om) dichterbijte komen.niet-groepsvormend
5aZe nemen het de minister kwalijk dat hij de guerrillaleiderheeft weigeren te ontmoeten.groepsvormend
bZe nemen het de minister kwalijk dat hijgeweigerd heeft (om) de guerrillaleiderte ontmoeten.niet-groepsvormend
6aZeg maar dat ik daar geen genoegen meewens te nemen.groepsvormend
bZeg maar dat ik nietwens daar genoegen meete nemen.niet-groepsvormend
Uit6 blijkt dat het al dan niet groepsvormend gebruik van het werkwoord invloed kan hebben op de vorm van de ontkenning (geen in6a,niet in6b).
Naargelangmenen wel of niet groepsvormend gebruikt wordt, kan er sprake zijn van een lichte betekenisnuance. Zo kanmenen in2a (groepsvormend gebruikt) iets negatiever klinken: 'hij veronderstelde ten onrechte, hij verkeerde in de waan...', terwijl de betekenis in2b neutraler is: 'hij dacht, was (oprecht) van mening...'. Voor enkele andere voorbeelden zie men [18.5.1.2/1], categorie [b].
Met het al dan niet groepsvormende gebruik van deze werkwoorden hangt ook samen het voorkomen van specifieke en niet-specifieke onbepaalde constituenten als lijdend voorwerp van de infinitief. In zinnen waar de bovengenoemde werkwoorden groepsvormend gebruikt zijn, zijn de bedoelde onbepaalde constituenten doorgaans als specifiek onbepaald te interpreteren, in niet-groepsvormende constructies doorgaans als niet-specifiek onbepaald. Vergelijk:
7aIkheb ietsvergeten mee te brengen.groepsvormend (iets (specifiek onbepaald) = 'een welbepaald maar niet genoemd voorwerp', bijv. een van de werktuigen die ik voor dit karwei nodig heb)
bIkheb vergeten ietsmee te brengen.niet-groepsvormend (iets (niet-specifiek onbepaald) = 'wat dan ook', bijv. een bos bloemen, een doosje bonbons of een ander cadeautje voor de gastvrouw)
8aDe ministerheeft een guerrillaleiderweigeren te ontmoeten.groepsvormend ('een bepaalde guerrillaleider')
bDe ministerheeft geweigerd een guerrillaleiderte ontmoeten.niet-groepsvormend ('guerrillaleiders in het algemeen')
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |
Interessante links