Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNarClarin login
  • Delpher
  • CelexClarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
13.2 De bouw van een constituent
Verder lezen
Als onderdelen waaruit een constituent opgebouwd is, zijn te onderscheiden: een kern en, indien aanwezig, één of meer begeleidende elementen. DeKERN is het onderdeel dat altijd onmisbaar is en in heel wat gevallen de syntactische functie van de hele constituent kan overnemen. Naar dat centrale woord wordt een constituent benoemd. Zo heet een constituent met een adjectief als kern een adjectivische constituent.
Kan de kern niet weggelaten worden, de begeleidende elementen kunnen dat vaak wel. Vergelijk bijv.:
1aDe spreker gaf eenzeer heldere uiteenzetting van het probleem.
bDe spreker gaf een -heldere uiteenzetting van het probleem.
cDe spreker gaf eenzeer - uiteenzetting van het probleem.uitgesloten
2aPiet verzameltboeken uit de 18de eeuw.
bPiet verzameltboeken -.
cPiet verzamelt -uit de 18de eeuw.uitgesloten
3aHij komthoogst zelden te laat.
bHij komt -zelden te laat.
cHij komthoogst - te laat.uitgesloten
Een en ander impliceert niet dat een kernwoord onder alle omstandigheden helemaal alleen, als los woord, in een zin kan functioneren. Zo worden substantieven meestal verplicht voorafgegaan door een lidwoord of een ander bepalend woord als determinator. We abstraheren hier dus voorlopig van de specifieke eisen voor het gebruik van een bepaalde woordsoort.
Bij de elementen die de kern van een constituent begeleiden zijn globaal twee categorieën te onderscheiden: complementen en toevoegingen.
4Uitzinnigvan vreugde (gingen de supporters de straat op.)
5De verwachtingdat het zou gaan ijzelen (deed hen ertoe besluiten toch maar thuis te blijven.)
6(De politie) arresteerdede daders.
toevoeging noemen we die elementen die geen hechte band hebben met de kern en meestal vrij toevoegbaar zijn. Voorbeelden daarvan zijn te vinden in de zinnen1 t/m3 (respectievelijk de elementenzeer,uit de 18de eeuw enhoogst). Ookvandaag in7 is een toevoeging:
7Vandaag blijf (ik) thuis.
In dit verband moet opgemerkt worden dat de grens tussen complement en toevoeging niet in alle gevallen scherp te trekken is.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
      Taaladvies
        Dagenta
          Taalportaal
            Versiegeschiedenis
            versieredacteur(en)datumopmerkingen
            2.1januari 2019Automatische conversie van ANS 2.0
            2.0W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn1997
            Interessante links