Movatterモバイル変換

(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)

Wat de betekenis van deze voegwoorden betreft, kan onderscheid gemaakt worden tussen de 'beperkende functie' (zoals in de (a)-zinnen hieronder) en de 'uitbreidende functie' (zoals in de (b)-zinnen hieronder); het kommagebruik is zoals in overeenkomstige betrekkelijke bijzinnen [14.5.3.8/iii]. Voorbeelden:

In 3a betekent de bijzin 'op de manier die je op school geleerd hebt'; in 3b: 'dat heb je (immers) op school geleerd'. Zin 4a wil zeggen 'Hij is niet zo'n goede (of slechte) timmerman als zijn vader'; zin 4b: 'Hij is geen timmerman, wat zijn vader wel is (of was)'. (Op zichzelf beschouwd kan 4b ook betekenen: 'Hij is geen timmerman, wat zijn vader ookniet is (of was)'. Deze betekenis zou duidelijkheidshalve eerder weergegeven worden met:... evenmin als zijn vader; vergelijk wat hieronder naar aanleiding van 7b gezegd wordt.)

Van de genoemde voegwoorden kanevenals alleen uitbreidende betekenis hebben, de andere ook beperkende. De betekenis vanevenals is 'zoals (...) ook'. Vergelijk:

Zin 6b is uitgesloten omdatevenals zijn vader niet kan betekenen 'op de manier van zijn vader'. Zin 7b is twijfelachtig omdatevenals (= zoals ook) zijn vader vreemd aansluit bijHij is geen timmerman; hier zou verwacht wordenevenmin als zijn vader.

De uitbreidende betekenis vanzoals (ofgelijk; zie hieronder) nadert soms tot die van het voegwoord van modaliteitnaar [10.3.15]; zo bijv. in de volgende zinnen:

Ook in de vaste uitdrukkingenzoals bekend enzoals (te doen) gebruikelijk is deze betekenisnuance aanwezig.

Zoals blijkt uit 4a en 6a kan als voegwoordsomsals énzoals gebruikt worden. Dit is het geval als het voegwoord niet gevolgd wordt door een volledige bijzin, en beperkende betekenis heeft. Andere voorbeelden zijn:

Vergelijk verder:

Zin 14a betekent 'een gedicht zoals 'Mei' er een is, is niet vergelijkbaar met een roman zoals 'De kleine Johannes' er een is' met de implicatie: 'een ander gedicht en een andere roman zijn misschien wel vergelijkbaar'; de betekenis is dus beperkend. Zin 14b betekent 'een gedicht, wat 'Mei' is, is niet vergelijkbaar met een roman, wat 'De kleine Johannes' is', met als implicatie: 'gedichten en romans zijn niet vergelijkbaar'; deze betekenis is uitbreidend. Op grond van het bovenstaande zou dus in 14a ookzoals gebruikt kunnen worden. Geheel uitgesloten is dat niet, maarals heeft wel duidelijk de voorkeur. Bij normale uitspraak van de zin - meteen gedicht als 'Mei' eneen roman als 'De kleine Johannes' telkens in één adem - ontbreekt namelijk de komma-intonatie, die in 14b wel aanwezig is.

Hetzelfde doet zich voor in zinnen als 15 en 16, waar het verschil tussen de beperkende en de uitbreidende functie geen rol meer speelt en de betekenis van het voegwoord te omschrijven is als 'bijvoorbeeld': in de (a) -zinnen (zonder komma(-intonatie)) is er ten minste een sterke voorkeur voorals, in de (b) -zinnen (met komma(-intonatie)) voorzoals:

2

Het voegwoordgelijk behoort tot het regionale taalgebruik in België of tot formeel (soms formeel-archaïsch (zie19) taalgebruik. Voorbeelden:

3

Het voegwoordzo wordt zeer beperkt gebruikt. Twee voorbeelden (met in20a het bijwoordzo aan het begin van de rompzin) zijn20a en20b. In plaats van20a is gebruikelijker20b, in plaats van21a zin21b:

ANS

Taaladvies

Dagenta

Taalportaal