Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNarClarin login
  • Delpher
  • CelexClarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
10.3.6 Voegwoorden van graadaanduidend gevolg:dat,dan dat,om
Verder lezen
1
Zinnen waarin een (expliciete of impliciete) graadaanduiding voorkomt, kunnen gevolgd worden door eenbijwoordelijke bijzin van graadaanduidend gevolg. Deze bijzinnen worden ingeleid doordat,dan dat ofom.
2
Het voegwoorddat wordt gebruikt na het bijwoordzo (vergelijk het voegwoord van gevolgzodat [10.3.5]) of bij impliciete graadaanduiding; in het laatste geval gaat het meestal om vaste uitdrukkingen. Een uitdrukking alsHet regent dat het giet moet opgevat worden alsHet regent zó hard, dat het giet. Voorbeelden (in de voorbeelden van deze subparagraaf zijn steeds zowel de graadaanduidingen als de voegwoorden gecursiveerd):
1Dat boek iszo dikdat je het niet in één avond kunt uitlezen.
2Hij waszo hoog geklommendat gewone mensen geen contact meer met hem konden krijgen.
3Je liegtdat je barst.
4De lammetjes dartelden door de weidat het een lieve lust was.
5Er wordt hier geschrobd en geboenddat het een aard heeft.
In regionale, informele taal (in de noordelijke helft van het taalgebied) kan opdat nazo een zin met voor-pv volgen, bijv.:
6Het heeftzo hard geregenddat de straten staan hier helemaal blank.informeel,regionaal
Zie hiervoor verder [21.2.2.2/3].
3
De voegwoordelijke uitdrukkingdan dat wordt gebruikt nate in de voorafgaande zin;te...dan dat is dan gelijk aanzo...dat niet. Voorbeelden van deze minder frequente constructie zijn:
7Dat boek iste dikdan dat je het in één avond kunt uitlezen.
8Hij waste hoog opgeklommendan dat gewone mensen nog contact met hem konden krijgen.
4
Om leidt beknopte bijzinnen met een infinitief mette in; het wordt niet gebruikt na de graadaanduidingzo of bij impliciete graadaanduiding, maar nate engenoeg/voldoende. Voorbeelden:
9Dat boek iste dikom (het) in één avond uit te lezen.
10Je hebt hardgenoeg gewerktom eens even te mogen uitrusten.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Zinnen metof in balansschikking [26.7]) hebben soms dezelfde betekenis als bijzinnen van graadaanduidend gevolg, bijv.:
iHij is nog nietzo ver wegof je kunt hem nog wel inhalen.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
      Taaladvies
        Dagenta
          Taalportaal
            Versiegeschiedenis
            versieredacteur(en)datumopmerkingen
            2.1januari 2019Automatische conversie van ANS 2.0
            2.0W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn1997
            Interessante links