Voorbeeldzoekerx
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS
Woordenboeken
- INT (500 AD - heden)
- Etymologiebank
- Woordenlijst.org
Corpora en lexica
- Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
- GrETEL (CGN, Lassy)
- SoNarClarin login
- Delpher
- CelexClarin login
Overige bronnen
- Taalportaal
- DBNL
- Taaladvies.net
- Wikipedia
8.6.3.1 Inleidende opmerkingen
Verder lezen
1
Presentatiefer treedt doorgaans op in zinnen met een onbepaalde constituent als onderwerp, die meer naar achteren in de zin staat. Het introduceert als het ware dat informatief belangrijke onderwerp [21.3.2.1/i3].Er kan dan, althans in mededelende zinnen, de eerste zinsplaats bezetten, waardoor het vervoegde werkwoord (de persoonsvorm) z'n vaste tweede plaats in de zin behoudt. Omdat in het algemeen gesproken op de eerste zinsplaats vaak een onderwerp staat, noemt men het op deze wijze gebruikteer wel 'plaatsonderwerp' (het 'eigenlijke' onderwerp heet dan' getalsonderwerp'). Staat al een ander of helemaal geen element op de eerste zinsplaats, dan komter meteen na de eerste pool. Vanuit die redenering spreekt men ook wel vanrepletief (= 'opvullend')er. Voorbeelden:
1Er zaten twee hondjes in de kist.
2Er staat iemand voor de deur.
3Er stond daar ook een grote bak met formaline.
4Er is geen maan vanavond.
5Op verzoek van de jubilaris werdener geen toespraken gehouden.
6Staater in de koelkast misschien nog melk?
Ook in vraagwoordvragen komt presentatiefer vaak voor. Omdat het vraagwoord hier de eerste zinsplaats bezet, staater altijd na de persoonsvorm. Voorbeelden:
7Wat iser gebeurd?
8Wie waser gisteren jarig?
9Wie heefter nog iets leuks meegemaakt?
10Wanneer iser kermis in Nijmegen?
Verder wordt presentatiefer gebruikt in passieve zinnen zonder onderwerp of met een bijzin als onderwerp (zie voor dat laatste [8.6.3.2/ii]). Voorbeelden zijn:
11Er werd nauwelijks gelachen die avond.
12Mager hier gerookt worden?
13Er is gezegd dat ze ziek is.
In bijzondere gevallen kan presentatiefer vervangen worden doordaar:
14Er/daar was eens een klein jongetje... (begin van een sprookje)
15Daar was laatst een meisje loos. (eerste regel van een liedje)
Presentatiefer komt niet voor in beknopte bijzinnen en infinitiefconstructies nazien,horen,voelen enruiken [18.5.4.8]. Vergelijk:
16aNadater een meisje bloemen had aangeboden, mocht ze naast de koningin gaan zitten.
bNaer bloemen te hebben aangeboden, mocht een meisje naast de koningin gaan zitten.uitgesloten
17aEr stak iemand over; ik zag het.
bIk zager iemand oversteken.uitgesloten
2
Locatiefer en presentatiefer vertonen nogal wat overeenkomst. In beide gevallen wordter zelfstandig gebruikt en de twee gebruikswijzen zijn in een zin niet altijd duidelijk van elkaar te onderscheiden. Semantisch hebben ze gemeen dat ze een letterlijke of figuurlijke ruimte introduceren waarin het in de zin uitgedrukte plaatsvindt. Daarom wordt voor locatief en presentatiefer samen wel de overkoepelende term'situerender' gebruikt (vergelijk ook [21.3.2.1/ii]).
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |
Interessante links