Movatterモバイル変換

(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)

In de constituentmijn boek uit voorbeeld1 verwijst het niet-zelfstandige bezittelijk voornaamwoordmijn niet alleen naar een ik-persoon, maar geeft het tevens aan dat er een bezitsrelatie is tussen die persoon en het genoemde boek (zij het dat die bezitsrelatie in het gegeven voorbeeld ontkend wordt); in de constituenthet jouwe (=jouw boek) verwijst het zelfstandige bezittelijk voornaamwoordjouwe naar een bepaalde persoon én geeft het aan dat er een bezitsrelatie met het boek is.

Een ander voorbeeld: in de naamwoordelijke constituentzijn huis verwijstzijn naar één mannelijke persoon, maar geeft het ook aan dat die persoon bijv. eigenaar of bewoner van het bedoelde huis is.

2

De betekenisrelatie die het bezittelijk voornaamwoord uitdrukt, wordt in overeenstemming met de traditionele benaming van deze categorie voornaamwoorden 'bezitsrelatie' genoemd. Van 'bezitten' in de betekenis die dit woord in de gewone omgangstaal heeft, is echter lang niet altijd sprake. Dat is bijv. wel het geval in de volgende voorbeelden:

In combinatie met abstracta wordt veelal een betrekking van oorsprong aangegeven:

Een duidelijk voorbeeld is ook:

indienjuk figuurlijk wordt opgevat. Metzijn juk wordt dan bedoeld: het juk (de last) door hem opgelegd, van hem afkomstig.

In naamwoordelijke constituenten waarvan het kernwoord (het substantief) is afgeleid van een werkwoord (zogenaamde nominalisaties [14.8]), wordt een actieve of passieve betrekking uitgedrukt, die vergeleken kan worden met de betrekking tussen het onderwerp en het gezegde van een passieve of actieve zin. Bij substantieven afgeleid van onovergankelijke werkwoorden is er altijd een actieve relatie tussen de referent van het voornaamwoord en de werking uitgedrukt door het werkwoord. Met de naamwoordelijke constituent correspondeert dan een actieve zin met een persoonlijk voornaamwoord als onderwerp. Vergelijk:

Bij substantieven afgeleid van overgankelijke werkwoorden is de relatie actief of passief. Is er een actieve verhouding, dan kan ook een parallelle actieve zin gevormd worden:

Aan groepen met een passieve betekenisrelatie beantwoorden passieve zinnen:

Sommige naamwoordelijke constituenten, zoalsjouw aanbeveling, zijn voor twee interpretaties vatbaar. Welke interpretatie de juiste is, moet blijken uit context en/of situatie. Vergelijk:

Zie voor meer informatie over actieve en passieve zinnen [22].

Voor persoonsnamen wordt het bezittelijk voornaamwoord gebruikt als de persoon genoemd door de persoonsnaam en die waaraan door het voornaamwoord wordt gerefereerd, op de een of andere manier bij elkaar horen. Wat voor relatie er precies wordt bedoeld, blijkt dan uit de aard of de functie van de genoemde persoon. Voorbeelden:

Voor eigennamen kan het bezittelijk voornaamwoord gebruikt worden om aan te geven dat de genoemde persoon tot een bepaald gezin of tot een bepaalde familie behoort:

Zie voor speciale gebruiksgevallen vanmijn,m'n enons/onze in aansprekingen [5.5.5.2].

Zowel voor persoonsnamen als voor zaaknamen kan het bezittelijk voornaamwoord gebruikt worden om uit te drukken dat de door het substantief genoemde zelfstandigheid door de persoon waarnaar door het voornaamwoord wordt verwezen, zeer gewaardeerd wordt, dat die er veel over spreekt, er een bijzondere belangstelling voor heeft, enz.:

ANS

Taaladvies

Dagenta

Taalportaal