Movatterモバイル変換

Woordenboeken

• INT (500 AD - heden)
• Etymologiebank
• Woordenlijst.org

Corpora en lexica

• Corpus Hedendaags NederlandsClarin login
• GrETEL (CGN, Lassy)
• SoNarClarin login
• Delpher
• CelexClarin login

Overige bronnen

• Taalportaal
• DBNL
• Taaladvies.net
• Wikipedia
• Google

1. Combinaties met de voorzetselsper,qua ente;
   Deze voorzetsels worden nooit gevolgd door een lidwoord. Voor de verschillende gebruikswijzen vante wordt verwezen naar [9.3.2]. Voorbeelden:
   6De brieven wordenper luchtpost verzonden.
   7Die appels kosten een guldenper kilo.
   8Het is een groot geleerde, maarqua docent is hij niet veel waard.
   9Geboren op 26 februari 1925te Amsterdam.
   Voor een geval als7 vergelijke men ook [4.3.2].
2. Combinaties met het voorzetselzonder;
   In constituenten die op grond van hun betekenis het lidwoordeen vereisen, wordt dit nazonder meestal weggelaten. Voorbeelden (vergelijk ook2a en2b hierboven):
   10aHij gaat nooit wegzonder wandelstok.

   bHij gaat nooit wegzonder een wandelstok.twijfelachtig
   11aZonder bril ziet hij bijna niets.

   bZonder een bril ziet hij bijna niets.twijfelachtig
   12Niets is erger dan een cafézonder (een) kastelein.
3. Combinaties met de voorzetselsvan entot;
   Als een voorzetselconstituent metvan en een mettot gecombineerd worden om de volledige 'ruimte' tussen twee uiteinden te benadrukken, wordt het lidwoord na de voorzetsels soms weggelaten. Voorbeelden:
   13Van (de) Pyreneeën tot (de) Vogezen is geen druppel regen gevallen.
   14Ik heb die marathonzittingvan (het) begin tot (het) eind bijgewoond.
   15Het voltallige personeel,van (de) directeur tot (de) portier, werd aan de tand gevoeld.
   In de vaste uitdrukkingvan top tot teen is weglating van het lidwoord echter verplicht.
4. Parallelconstructies;
   In parallelconstructies worden twee identieke substantieven zonder lidwoord door middel van een voorzetsel met elkaar verbonden. Het gaat hier meestal om vaste uitdrukkingen. Voorbeelden:
   16In oude tijden gold de wet:oog om oog, tand om tand.
   17Keer op keer heb ik zehand in hand zien lopen.
   18Aflevering op aflevering verschijnen er bijdragen over dit onderwerp.
5. Plaatsaanduidende verbindingen;
   De meest voorkomende verbindingen zijn:
   aan boord,aan bakboord,aan huis,aan land,aan stuurboord,aan tafel,aan wal,aan zee,bij huis,bij school,boven water,boven dek,in bad,in bed,in veilige haven,in huis,in (volle) zee,in school,naar bed,naar college,naar huis,naar kantoor,naar school,naar zee,onder water,onder tafel,op bed,op kantoor,op (kost) school,op stal,op straat,op tafel,op tv,op weg,op zak,op zee,uit school (komen),uit bed,van huis (weg),voor anker
   Regionaal komen nog andere verbindingen voor, bijv.:op café ( met name in België gebruikelijk),naar kerk (wordt met name in Noordoost-Nederland gebruikt).
   Veel van deze verbindingen zijn te beschouwen als vaste uitdrukkingen en laten geen variatie toe. Soms komt echter naast een verbinding zonder lidwoord ook een constructie met een lidwoord voor. In dezelfde situatie kunnen naast elkaar bijv. gebruikt worden:in bad/in het bad,op tafel/op de tafel,op tv/op de tv.
   In sommige gevallen is het gebruik van een verbinding met of zonder lidwoord afhankelijk van datgene wat er uitgedrukt moet worden. Zo zal men van iemand die van beroep kantoorbediende is en naar haar werk is gegaan, zeggen:
   19Ze isnaar kantoor.
   maar van iemand die bijv. in een magazijn werkt, maar zich tijdelijk naar een bepaald kantoor begeven heeft:
   20Ze isnaar het kantoor.
   Soms is het betekenisverschil heel duidelijk:
   21Ze hebben lang naar woonruimte gezocht, maar nu zijn ze tenminsteonder dak, al slapen ze nogonder het dak.
   Hier betekentonder dak zijn: 'woonruimte hebben';onder het dak: 'vlak onder het dak', 'op zolder'.
6. Andere verbindingen;
   Van de niet-lokaliserende verbindingen kunnen er alleen ter illustratie enkele genoemd worden:
   behoudens koninklijke goedkeuring;
   beneden nul,beneden (alle) peil;
   bij gelegenheid,bij ongeval,bij toeval,bij tijden,bij uitzondering;
   boven nul;
   buiten bereik;
   in positie (zijn);
   in geval van (brand, diefstal, storing, enz.);
   met open mond;
   naar wens,naar keuze;
   onder vrijgeleide,onder invloed,onder nul,onder dak,onder zeil;
   op staande voet,op gelijke voet,op bevel,op voorwaarde,op slot,op slag,op verzoek,op aanvraag,op termijn,op tijd,op stap;
   uit medelijden;
   van beroep,van huisuit;
   volgens afspraak,volgens plan
   .