Federal Democratic Republic of Ethiopia የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ
ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ
ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk |
|---|
|
|
|
|
|
|
| ވެރިރަށް and largest city | Addis Ababa |
|---|
| ރަސްމީ ބަސްތައް | Amharic |
|---|
| އާންމު ސަރަހައްދީ ބަސްތައް | Other languages official amongst the differentethnicities and their respectiveregions. |
|---|
| ނަސްލު ގުރޫޕުތައް | Oromo 34.5%,Amhara 26.91%,Somali 6.20%,Tigray 6.07%;Sidama 4%,Gurage 2.5%,Welayta 2.3%[1][2] and around eighty other small ethnic groups. |
|---|
| ޑިމޮނިމް | Ethiopian |
|---|
| ސަރުކާރު | FederalParliamentary republic1 |
|---|
|
| Girma Wolde-Giorgis |
|---|
| Meles Zenawi |
|---|
|
|
|---|
|
• Traditional date | 980 BC |
|---|
| 8th century BC |
|---|
| c. 4th century BC |
|---|
| 1137 |
|---|
• Partially occupied territory by Italy | 1936–1941 |
|---|
| 1941–1944 |
|---|
| 1933, 1955(Monarchy), 1987(PDRE),1995(FDRE) |
|---|
• Democratic Republic | 1991 |
|---|
|
ސަރަޙައްދު |
|---|
• Total | 1,104,300 km2 (426,400 sq mi)(27th) |
|---|
• Water (%) | 0.7 |
|---|
އާބާދީ |
|---|
• 2008 estimate | 79,221,000[3](15th²) |
|---|
• 2007 census | 73,918,505 |
|---|
• Density | 75/km2 (194.2/sq mi)(123rd) |
|---|
| ޖީޑީޕީ (ޕީޕީޕީ) | 2008 estimate |
|---|
• ޖުމްލަ | $71.111 billion[4] |
|---|
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $898[4] |
|---|
| ޖީޑީޕީ (nominal) | 2008 estimate |
|---|
• ޖުމްލަ | $26.393 billion[4] |
|---|
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $333[4] |
|---|
| ޖިނީ (1999–00) | 30
medium |
|---|
| އެޗްޑީއައި (2008) |  0.389
Error: Invalid HDI value (169th) |
|---|
| ފައިސާ | Birr (ETB) |
|---|
| ޓައިމް ޒޯން | ޔޫޓީސީ+3 (EAT) |
|---|
| ޔޫޓީސީ+3 (not observed) |
|---|
| ޑްރައިވިންގ ސައިޑް | right |
|---|
| ކޯލް ކޯޑް | 251 |
|---|
| އައިއެސްއޯ 3166 ކޯޑް | ET |
|---|
| އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .et |
|---|
|
ފެޑެރަލް ޑިމޮކްރަޓިކް ރިޕަބްލިކް އޮފް އިތިޔޯޕިޔާ ނުވަތަ އިތިޔޯޕިޔާ އަކީ އެފްރިކާ ބައްރަށް ނިސްބަތްވާ “ބިންބަންދު”ނުވަތަ ލޭންޑްލޮކް ޤައުމެެކެވެ. ކުރީގައި ދިވެހި ބަހުން އިތިޔޯޕިޔާއަށް ކިޔަމުން އައި ނަމަކީ “ޙަބުޝްކަރަ” މިނަމެވެ.އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ދުނިޔޭގައި ހުރި އެންމެ ދުވަސްވީ ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޤައުމެކެވެ. އަދި މިއީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި ދެވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމު ވެސްމެއެވެ. އިންސާނުން ދިރިއުޅެން ފެށި ކަމުގެ އެންމެ ކުރީގެ ނިޝާންތައް ފެނިފައިވާ އެއް ޤައުމަކީ ވެސް އިތިޔޯޕިޔާއެވެ.
އިތިޔޯޕިޔާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އަމްހަރީ ބަހެވެ. އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ އެޑިސްއަބާބާއެވެ. ވެރިކަން ކުރަނީ ވެސް އެޑިސްއަބާބާގައެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ފެޑެރަލް ބަރުލަމާނީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީއަކީ 79 މިލިއަނެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 1.1 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ et. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +251 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ އިތިޔޯޕިޔަން ބިރްއެވެ.
“އިތިޔޯޕިޔާ” އަށް މި ނަން ކިޔާފައިވަނީ ވަރަށް ކުރީންކަން އެނގިފައިވެއެވެ. ބައިބަލްގައި ވެސް އިތިޔޯޕިޔާގެ ވާހަކަ އައިސްފައިވާ ކަމަށްވެއެވެ. އެއީ އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު ދިރިއުޅުއްވިތަނުގެ ގޮތުގައެވެ.ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޤަބޫލުކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި އިތިޔޯޕިޔާގެ ނަން އައިސްފައިވަނީ ޔޫނާނީ ބަހުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ “މޫނު އަނދާފައިވާ” ކަމަށް ވެސް އެބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ.އެހެން ނަމަވެސް 15 ޤަރުނުގެ ލިޔުމެއް ބުނާ ގޮތުން އިތިޔޯޕިޔާގެ ނަން ނެގިފައިވަނީ ނޫޙުގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ޙާމްގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ކޫޝްގެ ދަރިކަލެއް ކަމުގައިވި އިއްތްޔާބީގެ ނަމުންނެވެ. އަދި މި ނަމުގެ މާނައަކީ “ލޭންޑް އޮފް ހަޔަރ ޕީސް” ކަމުގައި ވެސް ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ.
އިތިޔޯޕިޔާގެ އުތުރުގައި އޮތީ އެރިއްތްރިޔާއެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ ސޫދާނެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ކެންޔާއެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ސޯމާލިޔާއެވެ. އިރުއުތުރުގައި އޮތީ ޖިބުތީއެވެ.
އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ދުނިޔޭގައި އިންސާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ވަޒަންވެރިވެގެން އުޅުނު އެއް ތަނުގެ ގޮތުގައި ބެލިފައިވާ ތަނެކެވެ. މި ޒަމާނުގެ ޢިލްމީ ހޯދުންތަކުން ވެސް މިކަމަށް ވަނީ އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ހެކި ލިބިފައެވެ.އިތިޔޯޕިޔާގައި ޝާހީ ޚާންދާނެއްގެ ތާރީޚުގެ ފެށުމެއް ކަމުގައި ބެލިފައި އޮތީ 1000 މ.ކ ގައި ވެރިކަން ކުރެއްވި މެނެލިކް 1 އާ ހިސާބުންނެވެ. މި ދުވަސްވަރުން ފެށިގެން 4 ވަނަ ޤަރުނުގައި ވެރިކަންކުރި ޔަކްސޫމީންގެ ވެރިކަމާ ހިސާބަށް ވެސް އިތިޔޯޕިޔާ ފާހަގަ ކުރެވިފައިވަނީ ހަރުދަނާ ގޮތެއްގައި ވެރިކަން ހިންގަމުން އައިތަނެއްގެ ގޮތުގައެވެ.އިސްލާމްދީނާގެން މުޙައްމަދުގެފާނު ވަޑައިގެންނެވި ދުވަސްވަރު ޙަބުޝްކަރައިގެ ވެރިކަމުގައި ހުންނެވީ ވަރަށް ޞާލިޙު ނަޖާޝީ ރަސްކަލެކެވެ.
އާބާދީގައި 79 މިލިޔަން މީހުން ތިބި އިތިޔޯޕިޔާއަކީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި އޮތް ދެވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ.1983 ވަނަ އަހަރުގައި އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީގައި ތިބީ 33.5 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. 2006 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް އައި އިރު އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީގައި ތިބީ 75.1 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. 2009 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް އައި އިރު އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީ ވަނީ 79 މިލިޔަނަށް އިތުރުވެފައެވެ.
2007 ވަނަ އަހަރުގެ ތަފާސް ހިސާބުތައް ބުނާ ގޮތުން އިތިޔޯޕިޔާގެ 62% މީހުންނަކީ ނަޞާރާއިންނެވެ. މުސްލިމުންނަކީ 33% އެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގައި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ޔަހޫދީން ވެސް އުޅެއެވެ. މިއީ ޔަހޫދީންގެ ގެއްލުނު ޤަބީލާތަކަށް ނިސްބަތްވާ މީހުން ކަމުގައި އިސްރާއީލުގެ ޢިލްމުވެރިން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ.ވަރަށް ތަފާތު ބާވަތްބާވަތުގެ މީރު ކާ އެއްޗެހި އިތިޔޯޕިޔާ މީހުން ތައްޔާރު ކުރެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ އެއްޗެއްސަކީ ވަރަށް ބޯދާ ހުނަރުތަކެއް ބޭނުންކޮށްގެން ތައްޔާރުކުރާ ކާނާއެވެ.އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ސަގާފީ ކުޅިވަރުތަކާއި އެކި ބާވަތްބާވަތުގެ މިއުޒިކުތަކަށް ވަރަށް ބޮޑު ތަރުޙީބެއްދޭ ރައްޔިތަކު ދިރިއުޅޭ ޤައުމެކެވެ.
