Amoräer (aramäisch אַמּוֹרָאִיםAmora'im, „die Sprechenden“ oder „die über etwas Berichtenden“; Singular אַמּוֹרָאAmora) warenjüdische Gelehrte des 3. bis 5. Jahrhunderts inBabylonien und inPalästina, die sich über dasmündliche Gesetz (die mündlicheTora) „unterhalten“ oder über es „erzählt“ haben. Ihre Diskussionen wurden in derGemara kodifiziert. Die Amoraim folgten denTannaim in der Reihe der jüdischen Gelehrten.
Die ersten babylonischen Amoraim warenAbba Arikha, mit dem EhrentitelRav, und sein Zeitgenosse und DiskussionspartnerSamuel von Nehardea. Unter den ersten Amoraim in Israel waren RabbiJochanan bar Nappacha undSimeon ben Lakisch. Traditionell wird die Periode der Amoraim, auch abhängig davon, wo man anfängt und wo man aufhört, in sechs bis acht Generationen unterteilt. Als letzte der Amoraim zählt man gewöhnlichRabina I. undRab Aschi sowieRabina II., den Neffen von Rabina I., welche – nach traditioneller Auffassung – den babylonischenTalmud um 500 n. Chr. kodifizierten.
Im Talmud selbst verweist der Singularamora auf einen Gehilfen des lehrenden Rabbiners: Der Rabbiner formulierte seine Ausführungen kurz für sich, und deramora wiederholte das Gesagte für die Öffentlichkeit, indem er es auch ggf. übersetzte und nötige Erklärungen hinzusetzte.
Die folgende Liste ist eine zusammenfassende Darstellung der bekanntesten Amoraim. Der Talmud nennt ca. 3000 dieser babylonischen oder palästinischen Gesetzeslehrer. Generell sind die historischen Identifizierungs- und Zuordnungsprobleme groß, Legendenbildung und Historizität sind oft untrennbar miteinander verbunden. Ein Beispiel:Rab Kahana (im Palästinischen Talmud stets ohne TitelKahana), Amoräer der zweiten Generation, ein Schüler Rabs, kam von Babylonien nach Palästina, wo er zum Kreis Jochanans und Simeons b. Lakisch gehörte. Nicht weniger als sechs verschiedene babylonische Amoräer hießen Rab Kahana, drei von ihnen kamen auch nach Palästina.
- Abba Arikha (gest. 247) war der letzte der Tannaim und der erste der Amoraim. Er war Schüler vonJehuda ha-Nasi und zog von Palästina nach Babylonien (219). Er war Gründer und Dekan derAkademie inSura.
- Abba bar Abba, in Babylonien
- Rab Assi, in Babylonien
- Bar Pedaja (Jehuda bar Pedaja)
- Chama bar Bisa, in Palästina
- Chanina bar Chama, in Palästina
- Chizkijja benChijja
- R. Efes aus Südjudäa
- Hoschaja, in Palästina
- Rabbi Jannai, in Palästina
- Jehoschua ben Levi (frühes 3. Jh.), leitete die Schule inLydda
- Jehuda II. (frühes 3. Jh.), Schüler und Enkel von Jehuda ha-Nasi, und Sohn und Nachfolger vonGamaliel III. alsNasi. Manchmal auch genanntRabbi Judah Nesi'ah, und selten auchRabbi wie sein Großvater.
- Jehuda benChijja
- Jonatan ben Eleasar, aus Babylon nach Palästina gekommen
- Jose ben Zimra, in Palästina
- Qarna
- Rabba bar Chana
- Mar Samuel (gest. vermutlich 254), Schulhaupt inNehardea
- Schela, in Babylonien
- R.Simeon ben Jehotsadaq, in Palästina
- Mar Uqba(n), in Babylonien
- R.Zabdai ben Levi, in Palästina[1]
- Abba bar Zabdai (oder Zabda), in Palästina
- Abimi, in Pumbedita
- Rab Adda bar Ahaba, (3./4. Jh.), Schüler von Rab
- R. Alexander (Alexandrai)
- Rav Bruna, Beruna oder Berona, in Babylonien
- Chama bar Chanina, in Palästina
- Chanina (2. Generation), in Palästina, Vater des Acha b. Chanina
- Charifin, in Pumbedita
- R. Chijja bar Josef, in Palästina
- Chilfa, in Palästina
- Efa, in Pumbedita
- Rab Geniba, in Sura, von den Persern hingerichtet
- Giddel, in Babylonien
- Rab Huna, Schüler von Rab und Mar Samuel. Dekan der Akademie von Sura
- Isaak ben Eleasar, in Palästina
- Rab Jehuda bar Jechezqel (gest. 299), Schüler von Rab und Mar Samuel. Dekan derAkademie vonPumbedita
- Rab Jirmeja bar Abba (palästinisch Jirmeja bar Wa), in Babylonien, älterer Schüler Rabs
- Jochanan bar Nappacha (gest. vermutlich 279), Schüler u. a. vonRabbi Jannai. Dekan der Schule vonTiberias Erstautor des palästinischenTalmud
- R. Jonatan ausBet Gubrin (Eleutheropolis), in Palästina
- R. Joschijja, in Chutsal
- R. Jose ben Chanina, in Palästina
- Rab Kahana (2. Generation)
- Mani I. (= Mana bar Tanchum)
- Rab Mattena, in Babylonien, SchülerSamuels
- R. Meascha, in Palästina
- Rab Qattina, in Sura
- Rabbah bar Abuha, in Babylonien, Schwiegervater desRab Nachman
- Ruben, in Palästina
- Resh Laqisch (Rabbi Simeon ben Laqisch) (gest. spätes 3. Jh.), Schüler vonRabbi Jannai und Kollege vonJochanan bar Nappacha
- Simlai, in Palästina
- R. Tanchum ben Chanilai, in Palästina
- Mar Uqba(n) II., Exilarch
- Abba II., Babylonier
- R. Abba aus Akko
- R. Abba bar Kahana, in Palästina
- R. Abba bar Memel, in Palästina
- Rabbi Abbahu (gest. frühes 4. Jh.), Schüler vonJochanan bar Nappacha. Dekan der Schule/Jeschiwa inCaesarea.
- R. Acha b. Chanina, in Palästina
- Rab Ammi ben Natan, in Palästina
- Rab Assi, aus Babylonien in Palästina eingewandert
- R. Bebai, in Babylonien
- R. Bebai, in Palästina
- R. Benjamin ben Levi, in Palästina
- Chananja, in Palästina
- Chanina ben Pappai (Palästina)
- Chija bar Abba II., in Palästina
- Rab Chisda (gest. 309), Schüler vonRab Huna. Dekan derAkademie vonSura.
- Dimi aus Haifa
- Ela, in Palästina
- Eleasar ben Pedat, in Palästina
- Hamnuna Sabba, in Babylonien
- Hela, in Palästina
- Hoschaja (= Hoschaja II.)
- Huna bar Chijja, in Babylonien
- R. Isaak II. (= Isaak Nappacha), in Palästina
- Rab Isaak bar Abdimi (Eudemos), in Babylonien
- R. Isaak bar Nachman, in Palästina
- Jakob bar Idi, in Palästina
- R. Jannai (Jannaj), in Palästina
- R. Joschijja, in Palästina
- Rab Josef (gest. 333), Schüler vonRab Huna undRab Jehuda. Dekan derAkademie vonPumbedita.
- Juda III. (gest. frühes 4. Jh.), Schüler vonJochanan bar Nappacha. Sohn und Nachfolger vonGamaliel IV. alsNasi, und Enkel von Judah II.
- R. Judan bar Jischmael, in Palästina
- Levi, in Palästina
- Rab Nachman bar Chisda, in Babylonien
- Rab Nachman bar Jakob (gest. 320), Schüler desSamuel. Leitete zwar keine eigene Schule/Jeschiva, war aber ein häufiger Teilnehmer an den Diskussionen der Schulen/Jeschivot inSura undMahuza.
- Rabba bar bar Chana, in Babylonien
- Rabbah bar Rab Huna, nach dem TodeChisdas dreizehn Jahre wichtigster Lehrer inSura
- Rabbah (Rabba bar Nachmani), gest. 330, Schüler vonRab Huna undRab Jehuda. Dekan derAkademie vonPumbedita.
- Rab Rachba von Pumbedita
- Rami (R. Ammi) bar Abba, in Babylonien
- R. Samuel bar Isaak, in Palästina
- RabbiSamuel bar Nachman, in Palästina
- Rab Scheschet (Babylonien)
- Simon ben Pazzi
- Tanchum bar Chijja, in Palästina
- Ulla bar Jischmael, in Babylonien
- Rab Zera I. (Palästina)
- R. Zeriqa(n), in Palästina
- Abaje (gest. 339), Schüler vonRabba,Rab Josef undRab Nachman bar Jakob. Dekan der Schule/Jeschiva inPumbedita
- R. Abba bar Ulla (Rabba Ulla)
- R Abin I. (auchAbun oderBun, abgekürztRabin), in Palästina
- Acha aus Lydda, in Palästina
- R. Acha bar Jakob, in Pafunja
- R. Adda II. bar Ahaba, in Babylonien
- R. Ahaba (Achawa) ben Zera
- R. Aibo, in Palästina
- R. Chaggai, in Palästina
- R. Chanin (Chanan), aus Sepphoris
- R. Chanina b. Abbahu, in Palästina
- R. Chanina b. Acha, in Palästina
- R. Chanina b. Isaak, in Palästina
- R. Chasdai, in Palästina
- Chelbo, in Babylonien und Palästina
- Hillel II. (um 360). Autor des bis heute gültigenjüdischen Kalenders. Sohn und Nachfolger alsNasi von Jehuda III., Enkel vonGamaliel IV.
- R. Huna b. Abin, in Palästina
- Rab Idi bar Abin I., SchülerChisdas, um 350, in Naresch, später in Schekhantsib
- R. Jehoschua ben Nechemja, in Palästina
- R. Jehuda bar Simon (ben Pazzi), in Palästina
- R. Jirmeja
- R. Josef bar Chama, in Machoza
- R. Judan, in Palästina
- Rab Nachman bar Isaak (gest. 356), Schüler vonAbaje und Raba. Dekan der Akademie/Jeschiva vonPumbedita.
- Raba (Raba ben Josef ben Chama), gest. 352, Schüler vonRabba,Rab Josef undRab Nachman bar Jakob. Dekan der Schule/Jeschiva vonMahuza
- Rabba bar Schila, in Babylonien
- Rabbah bar Mari
- Rafram ben Papa, in Babylonien
- Rami bar Chama, in Babylonien, Schwiegersohn und SchülerChisdas, gestorben um 350
- R. Abin II., in Palästina
- R. Azarja, in Palästina
- R. Bebaj bar Abaje, in Babylonien
- Berechja, in Palästina
- Chama aus Nehardea, in Babylonien
- Chanina von Sura, in Sura, Babylonien
- R. Chananja II. (Chanina), in Palästina
- R. Chizqijja, in Palästina
- Dimi von Nehardea, in Babylonien
- Huna bar Jehoschua, in Babylonien
- R. Jehuda ben Schalom (Judan), in Palästina
- Jona, in Palästina
- R. Jona aus Botsra, in Palästina
- R. Jose bar Abin (Abun)
- R. Jose II. bar Zabda, in Palästina
- Mani II., in Palästina
- R. Nachman, in Palästina
- Rab Papa (gest. 375), Schüler vonAbaje und Raba. Dekan der Akademie/Jeschiva von Naresch (naheSura).
- R. Papi, in Babylonien
- R. Pinchas (bar Chama)
- Samuel b. R. Jose beR. Bun, in Palästina
- Tanchuma bar Abba, in Palästina
- Ulla II., in Palästina
- Zera II., in Palästina
- Rab Zerbid (von Nehardea), in Babylonien
- Rab Gebiha aus Be Qatil, Schulhaupt in Pumbedita
- R. Idi bar Abin II., in Babylonien
- R. Jemar, in Babylonien
- Mar bar Rab Aschi (= Tabjomi), in Babylonien
- RabRafram II., Schulhaupt in Pumbedita
- Rab Richumai (Nichumai), Schulhaupt in Pumbedita
- Rab Sama, Schulhaupt in Pumbedita
- Rabba Tosfaa, in Babylonien
- Rabina II. (gest. um 500), Schüler von Rabina I. und Aschis. Dekan der Jeschiva/Schule inSura. Er schloss die Redaktion des babylonischen Talmuds ab.
- Rab Nachman bar Rab Huna, Schulhaupt in Sura
- Rab Jose, in Babylonien
- ↑Die Periodisierung wird in der Fachliteratur unterschiedlich vorgenommen, die hiesigen Angaben sind konform Alyssa M. Gray: Amoraim. In:Encyclopaedia Judaica. 2. Auflage. Band 2, Detroit/New York u. a. 2007,ISBN 978-0-02-865930-5, S. 89–95 (englisch).. Hier S. 89.