Tingbani biɛhigu taɣimalisi
global problemYaɣ sheli | taɣi  |
---|
Pahi la | environmental issue,meteorological phenomenon  |
---|
Significant event | Sama  |
---|
Di malila tuma | effects of climate change,extinction event,economic impacts of climate change,climate apocalypse,climate migration  |
---|
Ŋun bɔhim ŋa nyɛ | climatology  |
---|
Described at URL | http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/anexos/240000-244999/242082/norma.htm,https://www.ipcc.ch  |
---|
Nahingbaŋ | climate change scenario,Climate crisis  |
---|
Handled, mitigated, or managed by | climate change mitigation,climate change adaptation,climate action,climate emergency declaration,politics of climate change  |
---|
WordLift URL | http://data.thenextweb.com/tnw/entity/climate_change  |
---|
E-Class
Climate Change nyɛla saha-waɣila taɣibu ti tingbana biɛhigu (biisim bee maasim) mini taɣimalisi ni biɛhigu[1].Din tooi nyɛ Wun' nama, kamani saa zuɣu taɣiri konkɔba nima . Amaa tum 1800s,ninsali tumtumsa nyɛla din nyɛ yɛl'kpeeni n-ti biɛhigu nama tiɛri taɣibu, di jɛnda nyɔbu ni dabbu n piri sala, dooripeeturo nikpama.Sala nyɔbu niŋdila pɔhim gulisigu din niŋdi kaman binpɔbirigu laasabu n giliduniya, n deeri wuntaŋ tulim mini n kpaŋsiri biɛhigu biisim, misaali gulisigu-pɔhim taɣimalisi din tahiri biɛhigu taɣibu na n-nyɛ nyɔ-sabila mini methane. Ŋɔ yirimina n jɛndi di yi mali gasoline n duhiriloori bee m mali salabuɣim n zaliyanima ni, misaali. N ŋma n neegitingbani mini nama tiɛri gba ni tooi tahi pɔhim sabila na.Tampuya zuɣu din pali nisaɣiri nyɛla luɣ'kpeeni shɛli methane gulisigu ni yirina.Feeraduri din nyɛ yahi shee, loorinima, mehi,pukparilim mini tingbani zaŋ ku bukaata zaa nyɛla din tahiri lina.
Barina shɛŋa tingbana taɣibu taɣimalisi ni mali n-nyɛ;
.Hotter temperatures[2]
Kamani greenhouse gulisigu kaɣisibu ni dira, lala nyɛli ka dunia tingban biisim. Yuun'pia din garimo, 2011-2022, n-nyɛ din tula taarihi ni. Tum yuuni 1980s, yuun'pia kam yi tulimi n gari di kpee din fun gari.
.Pɔhim ʒɛ'yarisi
Barinapɔhim ʒɛri pa nyɛla din kpaŋsiri ka niŋdi waawaayili yaɣ'bɔbigu. Kamani temperatures dubu, maha pam nyuurimi, din namdi sa'miri yarisi mini ko'kpɛri na, n tahiri ʒɛri na. waawaayili ni ʒɛ'yarisi gba nyɛla din teeku biisim ni tahiri na.Pɔhimʒɛpilinsi, sa'tahira, mini typoons kpuɣiri la ko'tula la teeku zuɣu. Lala pɔhima ŋɔ tooi zooi dari ya ni tinsi, n tahirikum nifakari nim na.
. Binkɔb'kum
. Binneenbihi kpibu
. Bindir' pooli
. Damli nti alaafee
. Fakari ni yamoyamo zɔbu.