| Bogolanfini | |
|---|---|
| Tuma |
Bogolanfini nyɛla chinchini shɛli bɛ ni wuɣi,ka WestAfrica Banama paɣiba daa nyɛ ban daa tooi malili n kuri bɛ bukaata. Lala chinchi ŋo nyɛla bɛni zaŋ guŋmihi n wuɣi shɛli. Wolff mini Parani daa nyɛla ban tooi sabira n pari lala chinchina ŋo zuɣu[1].
Wolff mini parani daa lahi kpaŋ bɛ maŋa pam zaŋ kpa chinchini maa polo dama bɛ daa mi ka kuli malila bukaata karili n zaŋ ti la paɣ'sari pula. To lee lihima, di ni niŋ ka lala chinchini ŋo nyɛla Kali chinchi shɛli paɣaba ni vanʒi tinkpansi ŋo, dab'shɛba gba kuli valimi n ʒi fɔndi ni.Ayi n chaŋ n ti lihi British museum puuni, lala chinchini ŋo nyɛla din be dini[2].
A yi kpe Brooklyn museum puuni,lala chinchini pariga ŋo nyɛla ani yɛn nya shɛli ka di nyɛla bɛ ni wuɣi shɛli 19th bee 20th century. Ka bɛ kuli niɣimniɣim li ka a gba ni nyɛli ka a suhi kpe di ni.
Berg encyclopedia of world dress and fashion zuɣu, Lisa Aronsn daa nyɛla ŋun sabi n yɛli chinchini ŋo yɛltɔɣa. O yɛltɔɣa daa wuhiya ni lala chinchini ŋo nyɛlaAfrica nima nyɛla ban maliŋa n niŋdi bɛ neen yera ka shɛba mi maliŋa n niŋdi pateesa nima[3].
Ayi kana n ti yuli bɛ ni wuɣirili shɛm, dabba n wuɣirili, ka paɣaba mi ŋmerili daayi nima. Bɛ daayirilima la bɛ yi wuɣili naai ka bɛ zaŋli n lɔhi kom shɛli daai maa ni pun lɔhi ni, ka di kpeli zaa ka bɛ naanyi yaa li, bɛ yi yaai li bɛ yɛn zaŋla chinchini ŋo n deli wuntaŋa ka di kuui kabe Naan yi zaŋ kuushin din mali dizaai nima maa bee taabo dari shɛŋa bɛ ni ŋme dizaai nima maa m pa maa n zaŋli n ŋmeri n pari chinchini maa zuɣu din yɛn pahili viɛlim.Ayi lihiMali nima kaya ni bɛ taɣada puuni,bogolanfini nyɛla dabba ban nytɔhinima ni daa sɔri shɛli ka wuhiri bɛ ni nyɛ shɛba, ka lahi guri ka taɣiriba ni yɛltɔɣ'shɛŋa.di daa lahi nyɛla bɛ nini ni tiɣi shɛli di daa yi ti niŋ ka tɔbu lu Mali tɔb'tuhuriba mini French nima sunsuuni.
Ayi kana ti lihi bogolanfini nyɛla bɛnshɛɣu mali nima zaa ni yɛra n ti pahi ninvuɣ'gahinda ban be bɛ cinii nima ni, ni bɛ yiliyiiniba gba. Ballee bipɔli shɛba ban yuya du pam.
Mali fashion dizaaina Chris Seydou daa nyɛla bɛ ni to pini ka di nyɛla o ni chɛ ka bogolanfini yuli du dunia zaa.
A yi lihi bɛ nuuni tumanima puuni bogolanfini nyɛla din nya Naba zani ka di bɛ yi shɛli pahila Mali nuuni tuun baŋdiba ayɔbu shɛba bɛ boli yuli groupe bogolan kasobané la.bɛ nyɛla ban pili yuuni 1978 maa hali ni zuŋo,
Bogolanfini chinchini ŋo nyɛladin yi Banama naMali tinkpambili shɛli.ka di tuma pam daa nyɛla bɛ daa malili n soondi paɣaba bɛ ni daa yi gundiba la, ni diyi daa yi niŋ ka paɣa dɔɣi bee bɛ yi kpuɣi paɣa la
Punpoŋo bogolanfini ŋo nyɛla African zaa ni mali shɛli n Kuri bɛ bukaata nima. National Museum of African Art.