 | |
| Math | pentref,cymuned  |
|---|---|
| Poblogaeth | 2,325 |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynys Môn, Ynys Môn |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.284°N 4.562°W |
| Cod SYG | W04000040 |
| Cod OS | SH2989080057 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru) |
| AS/au y DU | Llinos Medi (Plaid Cymru) |
 | |
Pentref achymuned yng ngorllewinYnys Môn ywY Fali (Saesneg:Valley). Saif ar yrA5 yn agos atYnys Cybi. Mae gan y pentref orsaf arReilffordd Arfordir Gogledd Cymru (lle dim ond ar gais mae trenau'n stopio).
Mae peth drafodaeth wedi bod ynglŷn â tharddiad yr enw. Yn ôl rhai, mae'r gwraidd yn yGwyddelegBaile, anheddiad, yn hytrach na'r gairSaesneg,Valley. Dywed Gwilym T. Jones a Tomos Roberts[1] fel arall, sef bod y gair yn dod o'r amser pan gloddiwyd pant er mwyn cael rwbel i adeiladu Pont Lasinwen, neu Morglawdd Stanley, rhan o'rA5 presennol. Roedd y pant a ffurfiwyd wedi cael yr enwValley, a drosglwyddwyd i'r pentref.
Defnyddir y ffurf(Y) Dyffryn yn ogystal agY Fali heddiw.
Yn agos i'r pentref mae gorsaf yr Awyrlu Brenhinol,RAF y Fali: yno y lleolirMaes Awyr Môn hefyd. Wrth adeiladu maes awyr yr Awyrlu yn 1942, cafwyd hyd i gasgliad pwysig o gelfi oOes yr Haearn ynLlyn Cerrig Bach gerllaw.
Yngnghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[2][3][4]
| Cyfrifiad 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Poblogaeth cymuned Y Fali (pob oed) (2,361) | 100% | |||
| Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Y Fali) (1,253) | 54.7% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
| Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Y Fali) (1523) | 64.5% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
| Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Y Fali) (433) | 42.3% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 67.1% | |||
Trefi
Amlwch ·Benllech ·Biwmares ·Caergybi ·Llangefni ·Niwbwrch ·Porthaethwy
Pentrefi
Aberffraw ·Bethel ·Bodedern ·Bodewryd ·Bodffordd ·Bryngwran ·Brynrefail ·Brynsiencyn ·Brynteg ·Caergeiliog ·Capel Coch ·Capel Gwyn ·Carmel ·Carreglefn ·Cemaes ·Cerrigceinwen ·Dwyran ·Y Fali ·Gaerwen ·Glyn Garth ·Gwalchmai ·Heneglwys ·Hermon ·Llanallgo ·Llanbabo ·Llanbedrgoch ·Llandegfan ·Llandyfrydog ·Llanddaniel Fab ·Llanddeusant ·Llanddona ·Llanddyfnan ·Llanedwen ·Llaneilian ·Llanfachraeth ·Llanfaelog ·Llanfaethlu ·Llanfair Pwllgwyngyll ·Llanfair-yn-Neubwll ·Llanfair-yng-Nghornwy ·Llan-faes ·Llanfechell ·Llanfihangel-yn-Nhywyn ·Llanfwrog ·Llangadwaladr ·Llangaffo ·Llangeinwen ·Llangoed ·Llangristiolus ·Llangwyllog ·Llanidan ·Llaniestyn ·Llannerch-y-medd ·Llanrhuddlad ·Llansadwrn ·Llantrisant ·Llanynghenedl ·Maenaddwyn ·Malltraeth ·Marian-glas ·Moelfre ·Nebo ·Pencarnisiog ·Pengorffwysfa ·Penmynydd ·Pentraeth ·Pentre Berw ·Pentrefelin ·Penysarn ·Pontrhydybont ·Porthllechog ·Rhoscolyn ·Rhosmeirch ·Rhosneigr ·Rhostrehwfa ·Rhosybol ·Rhydwyn ·Talwrn ·Trearddur ·Trefor ·Tregele
