Unbennaeth yw'r drefn wleidyddol lle llywodraethir gwlad gan unigolyn, yrunben, sy'n llywodraethu mewn dull awtocrataidd a heb ddod i rym trwy etifeddiaeth fel yn achosbrenin.
Daw'r gair Cymraegunben o'r elfennau 'un' + 'pen' (pennaeth, rheolwr). Mae'r gair cyfatebol yn y rhan fwyaf o iaeithoedd yn tarddu o'r gairLladindictatus. Tardda o gyfnod yRhufain Hynafol pan roddwyd grym absoliwt i reolwr, dros dro yn unig, mewn argyfwng gwladol.
Democracy Index gan gylchgrawnThe Economist, 2006. Mae'r rhan fwyaf o'r gwledydd mewn lliw tywyll, h.y. y rhai llai democrataidd, yn unbennaethau, y rhan fwyaf ynAffrica ac Asia.
Defnyddir gwahanol deitlau gan yr unben i ddynodi ei safle, yn aml yn fersiynau o'r gair "arweinydd". Ymhlith yr esiamplau mwyaf adnabyddus o'r20fed ganrif mae:
.svg)
