Tynghediaeth| Enghraifft o: | philosophical theory  |
|---|
| Math | barn y byd |
|---|
Athroniaeth neu gredo sydd yn tybio pob digwyddiad yn rhagderfynedig ac anochel ywtynghediaeth.[1] Mewn ystyr lac, gall hefyd gyfeirio at agwedd gyffredin sydd yn ymostyngol tuag at ddigwyddiadau, meddylfryd a welir yn deillio'n naturiol o'r athroniaeth hon.
Gellir olrhain y fydolwg dynghedaidd yn ôl igrefyddau amldduwiolyr Henfyd, gan gynnwys personoliadau'r Tynghedau ymmytholeg y Groegiaid a'rRhufeiniaid. Cafwyd bodau tebyg, ynornir, ym mytholeg y Llychlynwyr.[2]
Seilir tynghediaeth resymegol ar ddadleuonrhesymeg, a dybir natur anochel rhai digwyddiadau oherwydd deddfau natur neu reswm.
Ffurfgrefyddol ar dynghediaeth yw tynghediaethddiwinyddol, sy'n tybioduw neu oruchaf rym tebyg yn gyfrifol am ragdynghedu pob digwyddiad yn y bydysawd, gan gynnwys gweithredoedd dynol, yn ôl ei gynllun dwyfol. Esiampl o athrawiaeth ddiwinyddol dynghedaidd ywrhagarfaeth, er enghraifft yngNghalfiniaeth, sy'n honni i Dduw ragordeinio popeth, gan gynnwysiachawdwriaeth yr etholedigion, ac felly mae tynged yrenaid—paradwys neuuffern—wedi ei phenderfynu cyn i'r unigolyn gael ei eni hyd yn oed.
Mae tynghediaeth benderfyniadol yn gysylltiedig âphenderfyniaeth, sef yr athroniaeth a honnirachosiaeth o ganlyniad i ddigwyddiadau blaenorol a deddfau naturiol.
