| Saul Bellow |
|---|
 |
| Ganwyd | Solomon Bellows 
10 Mehefin 1915
Lachine |
|---|
| Bu farw | 5 Ebrill 2005
Brookline |
|---|
| Man preswyl | Montréal,Brookline |
|---|
| Dinasyddiaeth | Unol Daleithiau America |
|---|
| Alma mater | - Prifysgol Wisconsin–Madison
- Prifysgol Chicago
- Prifysgol Northwestern
- Roberto Clemente Community Academy
- Camp B'nai Brith
- Weinberg College of Arts and Sciences
|
|---|
| Galwedigaeth | llenor, nofelydd, academydd, awdur ysgrifau,awdur |
|---|
| Swydd | beirniad Gwobr Booker |
|---|
| Cyflogwr | |
|---|
| Adnabyddus am | The Adventures of Augie March, Herzog, Henderson the Rain King |
|---|
| Prif ddylanwad | Delmore Schwartz,Miguel de Cervantes,Thomas Mann,Stendhal,Anton Chekhov,James Joyce, Wilhelm Reich,Mark Twain, Rudolf Steiner,Marcel Proust,Fyodor Dostoievski,Franz Kafka,Joseph Conrad,William Shakespeare |
|---|
| Priod | Unknown, Unknown, Unknown,Alexandra Bellow, Unknown |
|---|
| Plant | Adam Bellow |
|---|
| Gwobr/au | Gwobr Lenyddol Nobel,Cymrodoriaeth Guggenheim, Y Medal Celf Cenedlaethol, Gwobr Genedlaethol y Llyfr (Ffuglen), Gwobr Genedlaethol y Llyfr (Ffuglen), Gwobr Genedlaethol y Llyfr (Ffuglen), Gwobr Pulitzer am Ffuglen, Darlith Jefferson, Gwobr St. Louis am Lenyddiaeth, Gwobr PEN/Malamud, Gwobr Helmerich, Gwobr y Gymanwlad am Wasanaeth Rhagorol, Medal Emerson-Thoreau, Gwobr Formentor, Officier de la Légion d'honneur, Gwobr O. Henry, Cymrawd Academi Celf a Gwyddoniaeth America,Cymrodoriaeth Guggenheim |
|---|
| llofnod |
|---|
 |
Nofelydd o'rUnol Daleithiau a aned yngNghanada oeddSaul Bellow (ganwyd Solomon Belov; 10 Mehefin 1915 – 5 Ebrill 2005). EnilloddWobr Lenyddol Nobel ym 1976.
Ganwyd Solomon Belov yn Lachine, gerMontréal, i deulu oIddewon Lithwanaidd a ymfudodd i Ganada oSt Petersburg ym 1913. Yn hwyrach, newidodd enw'r teulu yn Bellow a mabwysiadodd Solomon yr enw blaen Saul pan oedd yn fachgen.[1] Pan oedd Saul yn 3 oed, symudant i ardal Iddewig Montréal, ac yno fe rodd ei dad gynnig ar sawl math o waith: ffermwr, pobydd, gwerthwr brethynnau, deliwr hen bethau, brocer yswiriant, a gwerthwr diod anghyfreithlon (bootlegger). O ganlyniad i'w weithgareddau dichellgar, bu asiantiaid Cyllid Gwladol Canada ar ei drywydd. Pan oedd Saul yn 8 oed, cafodd y teulu ei smyglo dros y ffin iChicago, ac yno y buont yn breswylwyr anghyfreithlon yn yrUnol Daleithiau.[2]
Medrodd Saul sawl iaith yn ystod ei blentyndod.Iddew-Almaeneg oedd ei famiaith, aRwseg hefyd yn iaith yr aelwyd wrth siarad â'i chwaer a brodyr hŷn. Ym Montréal fe siaradodd Saesneg a Ffrangeg yn yr ysgol, ac yn Chicago fe ddysgodd iaith Americanaidd fras y strydoedd.[2] Astudiodd yrHebraeg trwy gydol ei fywyd, ond fel arall cafodd ei "Americaneiddio'n llwyr" gan ei fagwraeth yn Chicago. MynychoddPrifysgol Chicago gan newid ei radd o lenyddiaeth i anthropoleg. Mynychodd hefydPrifysgol y Gogledd-orllewin aPhrifysgol Wisconsin cyn iddo symud iDdinas Efrog Newydd. Treuliodd ei ugeiniau diweddar yng nghwmni'r arlunwyr, llenorion a newyddiadurwyr adain-chwith yn Greenwich Village. Yn ystodyr Ail Ryfel Byd, fe wasanaethodd ynLlynges Fasnachol yr Unol Daleithiau.
Ymdrinia'i nofel gyntaf,Dangling Man (1944), â dyn ifanc sydd wedi ymuno â'r fyddin. Wedi'r rhyfel fe symudodd iBaris, ac ysgrifennodd ei ail nofel,The Victim (1947), dan ddylanwad yr athroniaeth a chelfyddydau Ewropeaidd. Tra'n darllenSartre mewn caffi, fe gafodd dadrith sydyn a dywedodd i'w hunan, "This has got to be a con". Dychwelodd y bachgen o Chicago i'w mamwlad. Yn y 1950au cynnar, cyhoeddodd straeon ynThe New Yorker acHarper's Bazaar, a chylchgronau tra-modern megisPartisan Review.
Cafodd ei gydnabod yn awdur pwysig yn sgil cyhoeddiThe Adventures of Augie March ym 1953. Dilynwyd gan y nofelaSeize the Day (1956), a'r nofel ddigrifHenderson the Rain King (1959). CyhoeddidHerzog ym 1964, campwaith a gyflwynodd cymeriad y deallusyn comig i lên America. Credir nifer o feirniaid tawHumboldt's Gift (1975) yw nofel wychaf Bellow, a chanddi plot ffars ond strwythur arwrgerdd.
Yn hwyr yn ei yrfa, trodd yn fwyfwy at y nofela a'r stori fer, dan ddylanwad y meistrChekhov. Ysgrifennodd ei nofel olaf,Ravelstein, yn sgil marwolaeth ei gyfaill, yr AthroAllan Bloom.
Dyn golygus a del ei wisg oedd Saul Bellow. Priododd pum gwaith, a chafodd tri mab ac un ferch.
Tro ar ôl tro yn ei nofelau, gwelir golygfeydd a chymeriadau o blentyndod Bellow: bywyd y stryd, bragu anghyfreithlon, a'r gudd-economi. Academyddion, llenorion, a brodorion Chicago yw arwyr ei brif nofelau. Ar y llaw arall, nid oes fawr o dystiolaeth o'i brofiadau milwrol yn ei lyfryddiaeth. Ei nofel gyntaf,Dangling Man, yw'r unig waith ganddo ar bwnc rhyfel. Ceir nodweddion o lenyddiaeth Iddewig ac Ewropeaidd yn ei waith, yn enwedig mawrionRwseg y 19g, ond yn bwysicach oll straeon Americanaidd ydynt.
Digrifwch o bob haen sy'n lliwio nofelau Bellow: hiwmor bras,ffars,eironi,dychan cymdeithasol, a fwlgareiddiwch. Serch bod Bellow yn hoff o'i hiwmor isel-ael, llenor deallusol ydoedd a wnaeth fritho'i ryddiaith â chyfeiriadau at athronwyr a brawddegau mewn sawl iaith. Er yr elfen gomig gryf, straeon ysbrydol o ddifrif ydynt am gymeriadau sy'n chwilio am Dduw a phwrpas bywyd.[1]
Clodforir Bellow fel un o hoelion wyth llên yr Unol Daleithiau yn ail hanner yr 20g. Cymharir ei nofelau gorau âDostoevsky, a chanddynt "chwyldroadau'r ysbryd, ymwybyddiaeth gosmig, a themâu anferthol".[1] EnilloddHumboldt's Gift yWobr Pulitzer am Ffuglen ym 1976. Yn yr un flwyddyn, rhoddwyd Gwobr Lenyddol Nobel iddo "am y cyfuniad yn ei waith o ddirnadaeth y ddynolryw a dadansoddiad cynnil y diwylliant cyfoes".[3] Derbyniwyd ef iAcademi Americanaidd y Celfyddydau a'r Gwyddorau. Cydnabuwyd hefyd gan wledydd Ewrop: derbynodd yCroix de Chevalier a'rLégion d'honneur yn Ffrainc, ac enilloddWobr Malaparte yn yr Eidal. Fe'i ystyrir hefyd yn un o lenorion Iddewig gwychaf yr 20g, a dyfarnwyd iddo Wobr Etifeddiaeth Iddewig yB'nai B'rith yn 1968 a Gwobr Etifeddiaeth Ddemocrataidd America gan yr Anti-Defamation League yn 1976.[4]
Yn sgil ei enwogrwydd, cafodd ei feirniadu am hiliaeth a gwreig-gasineb honedig yn ei nofelau, ac ennynai rhagor o ymateb o ganlyniad i'w sylwadau cyhoeddus. Ymddengys geiriau difrïol megisniggerlove (Herzog) akikes (Humboldt's Gift) yn ei waith, a'r brif gymeriadaeth fenywaidd a geir yn ei straeon yw'r gnawes neu'r gecren. Ceisiodd Bellow amddiffyn ei hunan drwy ofyn, "ble maeTolstoy yZulu? Pwy yw'rMarcel Proust oPapua Gini Newydd?" Llwyddodd i fegino'r tân yn unig. Cafwyd gwrthdaro rhynddo a myfyrwyrHarvard a chyhoeddwyd erthyglau yn condemnio'i hiliaeth ganThe New York Times. Cyhuddodd Bellow ei feirniaid o fod yn "heddlu meddwl Stalinaidd", a chwynodd amgywirdeb gwleidyddol. Ceisiodd dalu'r pwyth yn ôl drwy lunio cyfyng-gyngor rhyddfrydol i'r prif gymeriad ynThe Dean's December, ond ni lwyddodd i leddfu ei elynion. Gofynnid cwestiwn sardonig iddo: Ble mae'r Tolstoy Canadaidd?[1]
Ar anterth ei gydnabyddiaeth ryngwladol, magodd arfer doethinebu a thraethu barn ar sawl pwnc. Mynegodd yn fachog ac yn athronyddol ar fywyd a chymdeithas fodern, a siaradodd yn erbyn dirywiad addysg a byd llên. Enillodd enw'r hen lenor doeth, ond denodd rhagor o sylw negyddol yn sgil ambell datganiad. Dadleuodd, er enghraifft, taw "gwendid bach ffiaidd" oedd beio'r rhieni am broblemau yn oedolaeth yr unigolyn, ac "esgus i beidio â chymryd cyfrifoldeb am fywyd" oedd profiad o gamdriniaeth tra'n blentyn. Yn ei wyth degau, gwrthododd ymddeol gan ddatgan "nid oes cyfnodgolffio ym mywyd y llenor ... dim ond y gadair galed ei chefn a'r llyfr nesaf". O safbwynt ei wrthwynebwyr, dechreuodd Bellow ymhel â chasineb a dicter yn ei henaint ac hynny oedd ei ddifyrwaith yn lle golff.[1]
Edmygir ei waith gan sawl feirniad o fri, megis James Wood aChristopher Hitchens. Un o'i fychanwyr yw Harold Bloom, a alwodd prif gymeriadau Bellow "bob tro yn fethiant gwirion", a'i gymeriadau benywaidd yn "freuddwydion o'r drydedd radd", er iddo ganmol ei gymeriadau bychainDickensaidd.[5] Cafodd Bellow ddylanwad ar ei gyfoedion Americanaidd, yn eu plithPhilip Roth aJohn Updike,[6] yn ogystal ag awduron Saesneg i ddod, er enghraifftIan McEwan,Martin Amis, aJon Gower.[7]
- Dangling Man (1944)
- The Victim (1947)
- The Adventures of Augie March (1953)
- Seize the Day (1956)
- Henderson the Rain King (1959)
- Herzog (1964)
- Mr. Sammler's Planet (1970)
- Humboldt's Gift (1975)
- To Jerusalem and Back (1976)
- The Dean's December (1982)
- More Die of Heartbreak (1987)
- A Theft (1989)
- The Bellarosa Connection (1989)
- Something To Remember Me By: Three Tales (1991)
- The Actual (1997)
- Ravelstein (2000)
- Collected Stories (2001)
- ↑1.01.11.21.31.4(Saesneg)Obituary: Saul Bellow,The Guardian (7 Ebrill 2005). Adalwyd ar 8 Ebriill 2017.
- ↑2.02.1(Saesneg) Zachary Leader.‘I got a scheme!’ – the moment Saul Bellow found his voice,The Guardian (17 Ebrill 2015). Adalwyd ar 23 Mai 2017.
- ↑(Saesneg)The Nobel Prize in Literature 1976,Sefydliad Nobel. Adalwyd ar 8 Ebrill 2017.
- ↑Sara E. Karesh a Mitchell M. Hurvitz,Encyclopedia of Judaism (Efrog Newydd: Facts On File, 2006), t. 49.
- ↑(Saesneg)Harold Bloom, The Art of Criticism No. 1,The Paris Review (1991). Adalwyd ar 23 Mai 2017.
- ↑(Saesneg)Saul Bellow: 'American writer supreme',The Daily Telegraph (10 Mehefin 2015). Adalwyd ar 23 Mai 2017.
- ↑Awdur blaenllaw yn cyhoeddi casgliad o straeon byr, lleol.cymru (5 Gorffennaf 2006). Adalwyd ar 23 Mai 2017.
.jpg)
