Ffresco o Sant Dominic o'r 14eg ganrif, San Domenico, Bologna
Sant a sylfaenydd Urdd yDominiciaid oeddSant Dominic, enw llawnDomingo de Guzmán neuDominicus Guzman (1170 -6 Awst1221).
Ganed ef yn Caleruega,Sbaen. Tua1195 daeth yn un o ganoniaid eglwys gadeiriol Osma (yn awrBurgo de Osma). Yn1206, rhoddodd yPab iddo'r dasg o efengylu yn nhalaithLanguedoc, i wrthwynebu dylanwad yCathariaid. Tua diwedd 1206, sefydlodd leiandy yn Prouille, sefydliad cyntaf yr hyn a ddaeth yn ddiweddarach yn Urdd y Dominiciaid.
YnToulouse, dechreuodd sefydlu urdd o bregethwyr, ac yn1216 cynabyddwyd yr Urdd yn swyddolgol gan y Pab Honorius III. Y flwyddyn wedyn, gyrrodd Dominic bregethwyr i ddinasParis ac iSbaen a'rEidal. Bu ef ei hun yn pregethu yng ngogledd yr Eidal yn y blynyddoedd nesaf, a bu farw ynBologna yn 1221.
