Salm 23 yw'r 23ain o 150 osalmau ynLlyfr y Salmau. Mae'n cael ei hadnabod yn gyffredinol wrth eiriau agoriadol ei hadnod gyntaf, sef "Yr Arglwydd yw fy Mugail". Llyfr y Salmau yw trydedd adran yBeibl Hebraeg,[1] ac mae'n lyfr sydd wedi'i gynnwys yn yrHen DestamentCristnogol. Yn y cyfieithiad Deg a Thrigain Groeg o'r Beibl, ac yng nghyfieithiad Lladin yFwlgat ,Salm 22 yw'r salm hon oherwydd bod y system rifo ychydig yn wahanol. Yn Lladin, fe'i gelwir yn "Dominus reget me et nihil mihi deerit".[2]
Fel pob salm, byddai'r hen Hebreaid yn defnyddio Salm 23 wrth addoli. Mae'r awdur yn disgrifio Duw fel ei fugail, yn ei amddiffyn a darparu ar ei gyfer. Caiff yr salm ei darllen, ei hadrodd a'i chanu ganIddewon a Christnogion. Mae wedi'i disgrifio fel y mwyaf adnabyddus o'r holl salmau oherwydd y modd y mae'n trafod y thema gyffredinol o ymddiried yn Nuw.[3]
Ceir isod y testun Hebraeg a chyfieithiadBeibl 1588 gan yr Esgob William Morgan o Salm 23:
| Adnod | Hebraeg | Cymraeg (Beibl 1588) |
|---|---|---|
| 1 | מִזְמ֥וֹר לְדָוִ֑ד יְהֹוָ֥ה רֹ֜עִ֗י לֹ֣א אֶחְסָֽר | Salm Dafydd. Yr ARGLWYDD yw fy Mugail; ni bydd eisiau arnaf. |
| 2 | בִּנְא֣וֹת דֶּ֖שֶׁא יַרְבִּיצֵ֑נִי עַל־מֵ֖י מְנֻח֣וֹת יְנַֽהֲלֵֽנִי | Efe a wna i mi orwedd mewn porfeydd gwelltog; efe a'm tywys gerllaw y dyfroedd tawel. |
| 3 | נַפְשִׁ֥י יְשׁוֹבֵ֑ב יַנְחֵ֥נִי בְמַעְגְּלֵי־צֶ֜֗דֶק לְמַ֣עַן שְׁמֽוֹ | Efe a ddychwel fy enaid: efe a'm harwain ar hyd llwybrau cyfiawnder er mwyn ei enw. |
| 4 | גַּ֚ם כִּֽי־אֵלֵ֨ךְ בְּגֵ֪יא צַלְמָ֡וֶת לֹא־אִ֘ירָ֚א רָ֗ע כִּי־אַתָּ֥ה עִמָּדִ֑י שִׁבְטְךָ֥ וּ֜מִשְׁעַנְתֶּ֗ךָ הֵ֣מָּה יְנַֽחֲמֻֽנִי | Ie, pe rhodiwn ar hyd glyn cysgod angau, nid ofnaf niwed: canys yr wyt ti gyda mi; dy wialen a'th ffon a'm cysurant. |
| 5 | תַּֽ֘עֲרֹ֤ךְ לְפָנַ֨י | שֻׁלְחָ֗ן נֶ֥גֶד צֹֽרְרָ֑י דִּשַּׁ֖נְתָּ בַשֶּׁ֥מֶן רֹ֜אשִׁ֗י כּוֹסִ֥י רְוָיָֽה | Ti a arlwyi ford ger fy mron yng ngŵydd fy ngwrthwynebwyr: iraist fy mhen ag olew; fy ffiol sydd lawn. |
| 6 | אַ֚ךְ ט֣וֹב וִ֖סֶד יִ֖רְדְּפוּנִי כָּל־יְמֵ֣י חַיָּ֑י וְשַׁבְתִּ֖י בְּבֵית־יְ֜הֹוָ֗ה לְאֹ֣רֶךְ יָמִֽים | Daioni a thrugaredd yn ddiau a'm canlynant holl ddyddiau fy mywyd: a phreswyliaf yn nhŷ yr ARGLWYDD yn dragywydd. |
Yn yr traddodiad Iddewig, mae Salm 23 yn cael ei chanu yn ystod trydydd pryd y Saboth. Mae hefyd yn cael ei thraddodi ym mhresenoldeb person ymadawedig, gan y rhai sy'n gwylio dros y corff cyn claddedigaeth, neu yn y gwasanaeth angladd ei hun.
I Gristnogion, mae'r ddelwedd o Dduw fel bugail yn cysylltu nid yn unig â Dafydd ond hefydIesu , a ddisgrifiodd ei hun fel "Bugail Da" ynEfengyl Ioan . Mae "glyn cysgod angau" hefyd yn aml yn cael ei gymryd fel cyfeiriad at fywyd tragwyddol y mae Iesu yn ei roi.
MaeCristnogion Uniongred fel arfer yn cynnwys y Salm hon yn eu gweddïau wrth baratoi ar gyfer derbyn yCymun .
Mae'r salm yn ddarn poblogaidd i'w roi ar gof ac fe'i defnyddir yn aml mewn pregethau. Mae hefyd wedi'i gosod i nifer fawr o drefniannau cerddorol.