| Math | pentref,cymuned |
|---|---|
| Poblogaeth | 440, 495, 361 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Powys |
| Gwlad | |
| Arwynebedd | 2,348.37 ha |
| Cyfesurynnau | 52.8°N 3.4°W |
| Cod SYG | W04000339 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Russell George (Ceidwadwyr) |
| AS/au y DU | Craig Williams (Ceidwadwr) |
![]() | |
Pentref achymuned ymMhowys,Cymru, ywPen-y-bont-fawr,[1] weithiauPenybontfawr (yr hen enw: "Bont Fawr").[2] Saif ar lawr gwastadDyffryn Tanat ar lanAfon Tanad, i'r gogledd-orllewin o bentrefLlanfyllin ar y ffordd B4396.
Yn ogystal â phentref Pen-y-bont-fawr, mae'r gymuned yn cynnwys pentrefHirnant, prif bentref yr ardal yn wreiddiol. Roedd y boblogaeth yn2011 yn 440.
Codwyd Eglwys Sant Tomos ar gyrion y pentref yng nghanol y 19g, ac mae'r pentref cyfan yn dyddio o'r un ganrif. Tyfodd o ganlyniad i groesffordd bwysig: y lôn o Orllewin Cymru iGroesoswallt yn nadreddu o'r gorllewin i'r dwyrain, ac yn ei groesodi: y ffordd o'rBala i'rAmwythig. Fodd bynnag, ceir nifer o ffermydd hynafol iawn yn yr ardal, gan gynnwys:Peniarth-uchaf gyda'i nenfforch o'r 15g neu ffermdy Penybont ei hun, sy'n dyddio'n ôl i'r 17g. Codwyd yr eglwys leol yn 1855.
Cynrychiolir yr ardal hon ynSenedd Cymru ganRussell George (Ceidwadwyr)[3] ac ynSenedd y DU gan Craig Williams (Ceidwadwr).[4]
Brodorion o Ben-y-bont-fawr oeddNansi Richards (Telynores Maldwyn) aRobert Ellis (Cynddelw).

Yngnghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[5][6][7]
| Cyfrifiad 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Poblogaeth cymuned Pen-y-bont-fawr (pob oed) (440) | 100% | |||
| Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Pen-y-bont-fawr) (213) | 50% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
| Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Pen-y-bont-fawr) (173) | 39.3% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
| Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Pen-y-bont-fawr) (62) | 32.5% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 67.1% | |||
Trefi
Aberhonddu ·Crucywel ·Y Drenewydd ·Y Gelli Gandryll ·Llanandras ·Llandrindod ·Llanfair-ym-Muallt ·Llanfyllin ·Llanidloes ·Llanwrtyd ·Machynlleth ·Rhaeadr Gwy ·Talgarth ·Y Trallwng ·Tref-y-clawdd ·Trefaldwyn ·Ystradgynlais
Pentrefi
Abaty Cwm-hir ·Aberbrân ·Abercegir ·Abercraf ·Aberedw ·Abergwesyn ·Abergwydol ·Aberhafesb ·Aberhosan ·Aberllynfi ·Aber-miwl ·Aberriw ·Abertridwr ·Aberysgir ·Adfa ·Arddlin ·Bachelldref ·Y Batel ·Betws Cedewain ·Beulah ·Bochrwyd ·Bontdolgadfan ·Y Bontnewydd-ar-Wy ·Bronllys ·Bugeildy ·Bwlch ·Caersŵs ·Capel Isaf ·Capel Uchaf ·Capel-y-ffin ·Carno ·Casgob ·Castell Caereinion ·Castell-paen ·Cathedin ·Cegidfa ·Cemaes ·Ceri ·Cilmeri ·Y Clas-ar-Wy ·Clatter ·Cleirwy ·Cnwclas ·Coedybrenin ·Coelbren ·Comins-coch ·Crai ·Craig-y-nos ·Crugion ·Cwmdu ·Cwm-twrch ·Darowen ·Defynnog ·Derwen-las ·Dolanog ·Dolfor ·Dylife ·Einsiob ·Erwd ·Esgairgeiliog ·Felindre, Maldwyn ·Felin-fach ·Y Foel ·Ffordun ·Gaer ·Garth ·Glan-miwl ·Glantwymyn ·Glasgwm ·Y Groes ·Gwenddwr ·Heol Senni ·Isatyn ·Kinnerton ·Libanus ·Llan ·Llanafan Fawr ·Llananno ·Llanarmon Mynydd Mawr ·Llanbadarn Fynydd ·Llanbadarn Garreg ·Llanbister ·Llanbryn-mair ·Llandinam ·Llandrinio ·Llandyfaelog Tre'r-graig ·Llandysilio ·Llandysul ·Llan-ddew ·Llanddewi yn Hwytyn ·Llanddewi Ystradenni ·Llanelwedd ·Llanerfyl ·Llanfair Caereinion ·Llanfair Llythynwg ·Llanfechain ·Llanfihangel Nant Brân ·Llanfihangel Nant Melan ·Llanfihangel Rhydieithon ·Llanfihangel Tal-y-llyn ·Llanfihangel-yng-Ngwynfa ·Llanfrynach ·Llangadfan ·Llangadwaladr ·Llangamarch ·Llangasty Tal-y-llyn ·Llangatwg ·Llangedwyn ·Llan-gors ·Llangurig ·Llangynidr ·Llangynllo ·Llangynog ·Llangynyw ·Llanhamlach ·Llanigon ·Llanllugan ·Llanllwchaearn ·Llanllŷr ·Llanrhaeadr-ym-Mochnant ·Llansanffraid Cwmdeuddwr ·Llansanffraid-ym-Mechain ·Llansantffraed (Aberhonddu) ·Llansantffraed-yn-Elfael ·Llansilin ·Llanwddyn ·Llanwnnog ·Llanwrin ·Llanwrthwl ·Llanwyddelan ·Llanymynech ·Llan-y-wern ·Llawr-y-glyn ·Llechfaen ·Llowes ·Llys-wen ·Llywel ·Llwydiarth ·Manafon ·Meifod ·Merthyr Cynog ·Mochdre ·Nant-glas ·Nantmel ·Pandy ·Pencelli ·Pencraig ·Penegoes ·Pengefnffordd ·Pennant Melangell ·Pentrefelin ·Penybont ·Pen-y-bont-fawr ·Pilalau ·Pipton ·Pont-faen ·Pontneddfechan ·Pontrobert ·Pontsenni ·Pwllgloyw ·Saint Harmon ·Sarn ·Sarnau, Brycheiniog ·Sarnau, Maldwyn ·Sgethrog ·Snead ·Sycharth ·Talachddu ·Talerddig ·Tal-y-bont ·Tal-y-bont ar Wysg ·Tirabad ·Trallong ·Trecastell ·Trefeca ·Trefeglwys ·Tregynon ·Trelystan ·Tre'r-llai ·Tretŵr ·Tre-wern ·Walton ·Yr Ystog