 | |
| Math | cymuned,tref  |
|---|---|
| Poblogaeth | 2,235, 2,163, 2,161, 2,147 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Powys |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.591°N 3.849°W |
| Cod SYG | W04000326 |
| Cod OS | SH745005 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Russell George (Ceidwadwyr) |
| AS/au y DU | Steve Witherden (Llafur) |
 | |
Tref achymuned yng ngogledd-orllewinPowys,Cymru, ywMachynlleth[1][2] (
ynganiad ). Saif geraberAfon Dyfi. Mae ganddi boblogaeth o 2,235(2011),[3][4] 2,163(2021),[5] 2,161(2021),[6] 2,147(2001)[7]. Ei hadeilad enwocaf yw Senedd-dy Owain Glyn Dŵr. Mae marchnad bwysig yn y dref pob dydd Mercher.
Mae gan y dref glwb pêl-droed ers 1885,C.P.D. Machynlleth sy'n chwarae yn Cae Glas. Agorwyd siop gyntafLaura Ashley yma ym Machynlleth yn 35 Heol Maengwyn, a hynny yn 1961.
Cynrychiolir yr ardal hon ynSenedd Cymru ganRussell George (Ceidwadwyr)[8] ac ynSenedd y DU gan Steve Witherden (Llafur).[9] Mae Caerdydd 131.5km i ffwrdd o Machynlleth ac mae Llundain yn 283.2 km. Y ddinas agosaf ydyBangor sy'n 73 km i ffwrdd.
CynhalioddOwain Glyndŵrsenedd ym Machynlleth yn1404. Yno, yng ngwydd llysgenhadon oFfrainc,Yr Alban aSbaen, coronwyd Owain ynDywysog Cymru.Llys Maldwyn yn Heol-y-Doll oedd lleoliadVane Infant School hyd at 1852.
Yngnghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[10][11][12]
| Cyfrifiad 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Poblogaeth cymuned Machynlleth (pob oed) (2,235) | 100% | |||
| Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Machynlleth) (1,119) | 51.6% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
| Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Machynlleth) (1466) | 65.6% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
| Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Machynlleth) (390) | 37.8% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 5% | |||
Crybwyllir 'Pont ar Ddyfi' am y tro cyntaf yn 1533, gan Geoffrey Hughes yn ei gyfrol"Citizen and Merchant taylour of London" a adawodd £6 13s 4d (deg marc) i godi'r bont. Erbyn 1601 dywedwyd nad oedd "pont Ddyfi yng Nghantref Mochunleth" yn ddigonol, ac adeiladwyd yr un presennol yn 1805 am gost o £250.
Ar 13 Ionawr 2020, cymeradwyodd y Llywodraeth Cymru adeiladu pont newydd ar draws Afon Dyfi. Agorwyd y ffordd newydd yn 2023 a chostiodd tua £46 miliwn, arianwyd y gwaith gan Lywodraeth Cymru.[13] Roedd yr hen bont dan lifogydd yn aml pan oedd llif yr afon yn gryf ond mae'r broblem hon bellach wedi'i datrys.
Mae anturiaethau awyr agored yn boblogaidd yn yr ardal ac yn denu twristiaid. LleolirCoedwig Dyfi i'r gogledd o'r dref sy'n cynnwys sawl llwybr cerdded a llwybrbeicio mynydd.
Cynhelir dau ŵyl flynyddol o bwys yn y dref:
CynhaliwydEisteddfod Genedlaethol ym Machynlleth ym1937 a1981. Am wybodaeth bellach gweler:
Trefi
Aberhonddu ·Crucywel ·Y Drenewydd ·Y Gelli Gandryll ·Llanandras ·Llandrindod ·Llanfair-ym-Muallt ·Llanfyllin ·Llanidloes ·Llanwrtyd ·Machynlleth ·Rhaeadr Gwy ·Talgarth ·Y Trallwng ·Tref-y-clawdd ·Trefaldwyn ·Ystradgynlais
Pentrefi
Abaty Cwm-hir ·Aberbrân ·Abercegir ·Abercraf ·Aberedw ·Abergwesyn ·Abergwydol ·Aberhafesb ·Aberhosan ·Aberllynfi ·Aber-miwl ·Aberriw ·Abertridwr ·Aberysgir ·Adfa ·Arddlin ·Bachelldref ·Y Batel ·Betws Cedewain ·Beulah ·Bochrwyd ·Bontdolgadfan ·Y Bontnewydd-ar-Wy ·Bronllys ·Bugeildy ·Bwlch ·Caersŵs ·Capel Isaf ·Capel Uchaf ·Capel-y-ffin ·Carno ·Casgob ·Castell Caereinion ·Castell-paen ·Cathedin ·Cegidfa ·Cemaes ·Ceri ·Cilmeri ·Y Clas-ar-Wy ·Clatter ·Cleirwy ·Cnwclas ·Coedybrenin ·Coelbren ·Comins-coch ·Crai ·Craig-y-nos ·Crugion ·Cwmdu ·Cwm-twrch ·Darowen ·Defynnog ·Derwen-las ·Dolanog ·Dolfor ·Dylife ·Einsiob ·Erwd ·Esgairgeiliog ·Felindre, Maldwyn ·Felin-fach ·Y Foel ·Ffordun ·Gaer ·Garth ·Glan-miwl ·Glantwymyn ·Glasgwm ·Y Groes ·Gwenddwr ·Heol Senni ·Isatyn ·Kinnerton ·Libanus ·Llan ·Llanafan Fawr ·Llananno ·Llanarmon Mynydd Mawr ·Llanbadarn Fynydd ·Llanbadarn Garreg ·Llanbister ·Llanbryn-mair ·Llandinam ·Llandrinio ·Llandyfaelog Tre'r-graig ·Llandysilio ·Llandysul ·Llan-ddew ·Llanddewi yn Hwytyn ·Llanddewi Ystradenni ·Llanelwedd ·Llanerfyl ·Llanfair Caereinion ·Llanfair Llythynwg ·Llanfechain ·Llanfihangel Nant Brân ·Llanfihangel Nant Melan ·Llanfihangel Rhydieithon ·Llanfihangel Tal-y-llyn ·Llanfihangel-yng-Ngwynfa ·Llanfrynach ·Llangadfan ·Llangadwaladr ·Llangamarch ·Llangasty Tal-y-llyn ·Llangatwg ·Llangedwyn ·Llan-gors ·Llangurig ·Llangynidr ·Llangynllo ·Llangynog ·Llangynyw ·Llanhamlach ·Llanigon ·Llanllugan ·Llanllwchaearn ·Llanllŷr ·Llanrhaeadr-ym-Mochnant ·Llansanffraid Cwmdeuddwr ·Llansanffraid-ym-Mechain ·Llansantffraed (Aberhonddu) ·Llansantffraed-yn-Elfael ·Llansilin ·Llanwddyn ·Llanwnnog ·Llanwrin ·Llanwrthwl ·Llanwyddelan ·Llanymynech ·Llan-y-wern ·Llawr-y-glyn ·Llechfaen ·Llowes ·Llys-wen ·Llywel ·Llwydiarth ·Manafon ·Meifod ·Merthyr Cynog ·Mochdre ·Nant-glas ·Nantmel ·Pandy ·Pencelli ·Pencraig ·Penegoes ·Pengefnffordd ·Pennant Melangell ·Pentrefelin ·Penybont ·Pen-y-bont-fawr ·Pilalau ·Pipton ·Pont-faen ·Pontneddfechan ·Pontrobert ·Pontsenni ·Pwllgloyw ·Saint Harmon ·Sarn ·Sarnau, Brycheiniog ·Sarnau, Maldwyn ·Sgethrog ·Snead ·Sycharth ·Talachddu ·Talerddig ·Tal-y-bont ·Tal-y-bont ar Wysg ·Tirabad ·Trallong ·Trecastell ·Trefeca ·Trefeglwys ·Tregynon ·Trelystan ·Tre'r-llai ·Tretŵr ·Tre-wern ·Walton ·Yr Ystog
