| Jozef Miloslav Hurban | |
|---|---|
 | |
| Ffugenw | Slavomil F. Kořennatý, Ľudovít Pavlovič, M. z Bohuslavíc, M. Selovský  |
| Ganwyd | 19 Mawrth 1817 Beckov |
| Bu farw | 21 Chwefror 1888 Hlboké |
| Dinasyddiaeth |  Slofacia |
| Galwedigaeth | ysgrifennwr,gwleidydd,bardd, newyddiadurwr, rhyddieithwr, athronydd, person |
| Swydd | uwcharolygydd |
| Priod | Anna Jurkovičová-Hurbanová |
| Plant | Svetozár Hurban-Vajanský |
| Perthnasau | Dušan Jurkovič, Daniel Sloboda, Samuel Jurkovič, Svetozár Hurban-Vajanský |
RoeddJosef Miloslav Hurban (Hwngareg:Hurbán József Miloszláv;[1] ffugenwau:Slavomil F. Kořennatý, Ľudovít Pavlovič, M. z Bohuslavíc, M. Selovský,19 Mawrth1817 —21 Chwefror1888) yn wleidydd oSlofacia, yn llenor, yn athronydd ac yn offeiriadLutheraidd. Roedd yn ffigur allweddol yngGwrthryfel 1848 yn Slofacia a oedd ar y pryd yn rhan oYmerodraeth Hapsburgaidd canol Ewrop (Awstria Hwngari, maes o law)
Roedd e'n gyd-sylfaenydd Cyngor Cenedlaethol Slofacia, Slofacia Matica, grŵp Tatrín, yn gyd-sylfaenydd Theatr Genedlaethol Slofacia yn Nitra, yn sylfaenydd ysgolion Sul, yn gyd-sylfaenydd y cwmni credyd cydweithredol cyntaf yn Ewrop (Gazdovský spolok), cylchgrawn Golygfeydd Slofacia (Slovenské pohľady), yn aelod o gymdeithas Vzájemnost ac fe ysgrifennodd fywgraffiad Ľudovít Štúr.[2]
Ganwyd ef i deulu offeiriad Lutheraidd. O1835 cymerodd ran ym mudiad gwladgarol y Slofaciaid. Yn1840 graddiodd o Lyceum Lutheraidd Pressburg (Bratislava, prifddinas Slofacia bellach), lle cyfarfu â cenedlaetholwr Slofac arall,Ludovit Štúr.
Ar ôl ei astudiaethau, daeth yn offeiriad yn Brezowa pod Bradle. Yn1842-1877cyhoeddodd yralmanac "Nitra". Yn1843, ynghyd â Michal Goja a Ľudovít Štúr, datblygodd amrywiad newydd o'riaith Slofaceg lenyddol yn Hlbok. Ym1848-1849cymerodd ran weithredol yn y chwyldro, a chafodd ei arestio. Yn1861 yr oedd yn un o sylfaenwyr y Slofacia Matica (ysgol answyddogol Slofaceg ei hiaith).
Josef Miloslav Hurban oedd cyhoeddwr y llyfr cyntaf yn fersiwn Štúr o'r iaith lenyddol Slofaceg. Ynghyd âLudovit Štúr aMichal Miloslav Hodža, datblygodd yr iaith lenyddol Slofaceg, a seiliwyd ar dafodiaith Canol Slofacia. Yr iaith hon a ddaeth yn sail i'riaith Slofaceg lenyddol fodern.
Roedd Svetozar Gurban-Vayansky, llenor, bardd, rhyddiaith a chyhoeddwr o Slofacia, yn fab iddo.
Cafodd Jozef ei eni ynBetskov, yn fab i offeiriad efengylaidd, Paul Hurban, a'i wraig Anna, née Vörös,[3] a chafodd ei fedyddio'n Joseph Louis. Roedd ganddo chwaer hŷn, Teresa Susan.[4] Mynychodd ysgol y dref yn Trencsén, ac yna'r Lyceum Efengylaidd yn Pressburg o 1830 i 1840. Yno, cyfarfu â Ľudovít Štúr, a helpodd i ddeffro teimladau gwladgarol ynddo. Ordeiniwyd ef yn offeiriad yn 1840. Bwriadai barhau â'i astudiaethau yn yr Almaen, ond am resymau ariannol bu'n rhaid iddo weithio nes y gallai fforddio astudiaeth bellach o'r diwedd. Wedi ei ordeinio, gwasanaethodd fel caplan Efengylaidd yn Berezó, ac o 1843 gwasanaethodd fel offeiriad yn Luboka. Yn 1860 cwblhaodd addysg bellach ac enillodd ei Ing. a theitlau DTh (Doethur Diwinyddiaeth). O 1866 ymlaen, rhoddwyd iddo gyfrifoldebau fel arolygydd Eglwys Efengylaidd Slofacia. Priododd Anna Jurkovičová, a bu iddynt bedair merch a phum mab (yn eu plith yr oedd yr awdur Svetozár Hurban-Vajanský).
Bu Jozef Miloslav Hurban yn bencampwr ar lenyddiaeth a bywyd cyhoeddus Slofacaidd, ac fe ddylanwadodd yn ddwfn ar y maes am bron i hanner canrif. Roedd yn ymladdwr digyfaddawd dros hawliau cenedlaethol pobl Slofacia, yn wrthwynebydd dygn i ddosbarth rheoli Hwngari, ac yn arloeswr o gydweithio Slafaidd. Yn ystod ei ieuenctid, roedd yn rhan o fudiad gwrthblaid radical Slofacia yn erbynffiwdaliaeth. Gweithiodd yn erbyn goruchafiaeth haenau aristocrataidd lluosog ynHwngari, a ystyriwyd yn barasitig yn ystod y cyfnod.
Ac ystyried ei weithredoedd digyfaddawd, yr oedd rhai yn ei alw'n fradwr ac yn gynhyrfwr comiwnyddol. Serch hynny, gosododd y sylfeini ar gyfer hanesyddiaeth lenyddol Slofacia. Cyd-sefydlodd Theatr Slofacia yn Nyitra ynghyd â'r cenedlaetholwr Tatrína. Daeth Hurban yn fardd o fri, yn gyhoeddwralmanaciau llenyddol, yn ogystal â chyhoeddwr a golygydd cylchgronau crefyddol. Mae ei waith yn amlochrog, gydag agweddau cenedlaethol-amddiffynnol,llên-gwerinol, llenyddol-hanesyddol, beirniadol, addysgol, a newyddiadurol. Bu farw yn Glboke u Senica.
Mae pwysigrwydd Hurban i ddatblygiad iaith a chenedligrwydd Slofacia i'w gweld ar ffurf cofebau ar draws y wlad:
