Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Neidio i'r cynnwys
Wicipedia
Chwilio

Gwlad Groeg

Oddi ar Wicipedia
Gwlad Groeg
Ελληνική Δημοκρατία
(Ellinikí Dimokratía)
ArwyddairRhyddid neu farwolaeth Edit this on Wikidata
Mathgwladwriaeth sofran,gwlad Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlGroegiaid Edit this on Wikidata
PrifddinasAthen Edit this on Wikidata
Poblogaeth10,482,487 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
AnthemEmyn Rhyddid Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethKyriakos Mitsotakis Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+2 Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Groeg, Groeg y Werin, Groeg Modern Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolyr Undeb Ewropeaidd, Ardal Economeg Ewropeaidd,Y Cenhedloedd Unedig,De Ewrop Edit this on Wikidata
Arwynebedd131,957 km² Edit this on Wikidata
GerllawY Môr Canoldir Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaAlbania,Bwlgaria,Gogledd Macedonia,Twrci Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau38.5°N 23°E Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolLlywodraeth Gwlad Groeg Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholSenedd Helenos Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y wladwriaeth
Llywydd Gwlad Groeg Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethKonstantinos Tasoulas Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Prif Weinidog Gwlad Groeg Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethKyriakos Mitsotakis Edit this on Wikidata
Map
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)$214,874 million, $219,066 million Edit this on Wikidata
ArianEwro Edit this on Wikidata
Canran y diwaith18.5 canran Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant1.3 Edit this on Wikidata
Mynegai Datblygiad Dynol0.887 Edit this on Wikidata

Gweriniaeth yn ne-ddwyrainEwrop yw'rWeriniaeth Helenaidd neuGwlad Groeg. Gwledydd cyfagos ywAlbania,Gogledd Macedonia,Bwlgaria aThwrci. I'r gogledd mae'rMôr Egeaidd ac i'r de a'r dwyrainMôr Ionia a'rMôr Canoldir.

Ystyrir Groeg gan lawer fel crud diwylliant y Gorllewin a man geni democratiaeth, athroniaeth orllewinol, campau chwaraeon, llenyddiaeth orllewinol, gwleidyddiaeth a drama. Mae ganddi hanes hir a chyfoethog. Ymunodd â'rUndeb Ewropeaidd yn 1981 a chyflwynwyd yrewro fel arian y wlad yn2001.

YnOlympia gwlad Groeg y cynhaliwyd yGemau Olympaidd Gwreiddiol o 776 CC hyd 393 OC. Yn 2004 cynhaliwyd yGêmau Olympaidd Modern ynAthen.

Daearyddiaeth

[golygu |golygu cod]
Prif:Daearyddiaeth Gwlad Groeg

Saif Gwlad Groeg yn ne-ddwyrain Ewrop, ar ran ddeheuolPenrhyn y Balcanau a'r ynysoedd o'i amgylch ymMôr y Canoldir. Dim ond darn cul o dir sy'n cysylltu rhan ddeheuol y penrhyn, yPeloponnesos, a'r tir mawr. Yn y gogledd, mae Groeg yn ffinio arBwlgaria,Weriniaeth Macedonia acAlbania, ac yn y dwyrain arTwrci. Mae rhwng 1,400 a 2,000 o ynysoedd yng Ngwlad Groeg, yn dibynnu sut y diffinnir ynys, ond dim ond ar 227 ohonynt mae poblogaeth barhaol, a dim ond ar 78 o'r rhain mae mwy na 100 o drigolion. Ymhlith y rhain maeCreta,Euboea,Lesbos,Chios,Rhodos,Kerkyra, yDodecanese a'rCyclades.

Gwlad fynyddig yw Groeg, gyda tua 80% o'i harwynebedd yn fynyddig. Ynghanol y penrhyn, mae mynyddoedd yPindus yn ymestyn o'r gogledd-orllewin i'r de-ddwyrain, ac yn codi i 2637 medr o uchder. Copa uchaf Groeg ywMynydd Olympus, 2919 medr o uchder. Ar y ffin rhwng Groeg a Bwlgaria maeMynyddoedd Rhodope.

Hanes

[golygu |golygu cod]
Prif:Hanes Groeg

Ar lannau'rMôr Aegeaidd y datblygodd gwareiddiadau cyntaf Ewrop. Y cynharaf oedd yGwareiddiad Minoaidd ar ynysCreta, gydaKnossos fel ei ganolfan. Yn ddiweddarach, datblygodd yGwareiddiad Myceneaidd ar y tir mawr. Wedi diwedd y gwareiddiad yma, bu cyfnod a adwaenir fel Oesodd Tywyll Groeg, ond yna blodeuodd y cyfnod clasurol. Yn draddodiadol, dyddir hwn o ddyddiad cynnal y Gemau Olympaidd cyntaf yn 776 CC.

Y ffurf nodweddiadol ar lywodraeth yn y cyfnod yma oedd ypolis (dinas-wladwriaeth). Lledaenodd y diwylliant Groegaidd a gwladychwyr Groegaidd iAsia Leiaf a deyr Eidal (Magna Graecia). YmladdoddAthen aSparta gyda'i gilydd i drechu ymosodiadYmerodraeth Persia yn y5 CC. Yn ddiweddarach, ymladdwydRhyfel y Peloponnesos rhyngddynt, gyda Sparta yn gorchfygu Athen i ddod yn brif rym milwrol Groeg am gyfnod. Yn ddiweddarch, gorchfygwyd Sparta ganThebai.

DaethMacedonia yn feistr ar y ddinas-wladwriaethau Groegaidd ganPhilip II, brenin Macedon, a than ei fab ef,Alecsander Fawr, gorchfygwyd a dinistriwyd yr Ymerodraeth Bersaidd. Dechreuodd hyn yCyfnod Helenistaidd. Wedi marwolaeth Alecsander, bu ymladd rhwng ei gadfridogion, a rhannwyd ei ymerodraeth. Concrwyd Groeg yn derfynol gan y Rhufeiniaid yn146 CC, a daeth yn rhan o Ymerodraeth Rhufain.

Wedi cwymp yr ymerodraeth Rufeinig yn y gorllewin, datblygodd yrYmerodraeth Fysantaidd, gydaChaergystennin fel prifddinas. Parhaodd yr ymerodraeth hyd at gwymp Caergystennin yn 1453. Daeth Groeg yn rhan o'rYmerodraeth Otomanaidd, a pharhaodd dan reolaeth Otomanaidd hyd atRyfel Annibyniaeth Groeg (1821–1829). Sefydlwyd teyrnas gan y brenin Otto.

Wedi diwedd yRhyfel Byd Cyntaf, ymladdodd Groeg yn erbynTwrci (1919-1922), gan feddiannu tiriogaethau sylweddol am gyfnod cyn cael eu gyrru'n ôl gan |Mustafa Kemal Atatürk. Yn 1940, ymosododd yr Eidal ar Wlad Groeg, ond gorchfygwyd yr Eidalwyr gan y Groegiaid, a bu'n rhaid i fyddinyr Almaen ymyrryd a meddiannu Groeg.

Ar ddiwedd yrAil Ryfel Byd, ymladdwydRhyfel Cartref Groeg rhwng byddinoedd Comiwnyddol a Brenhinol. Yn 1967, cipiwyd grym ganjunta milwrol adain-dde. Adferwyd democratiaeth yn 1975. Ymunodd Groeg a'rUndeb Ewropeaidd ar 1 Ionawr 1981, ac arweiniodd hyn at gynnydd economaidd sylweddol. Mabwysiadwyd yrEwro yn 2001.

Demograffiaeth

[golygu |golygu cod]
Prif:Demograffiaeth Gwlad Groeg
Poblogaeth Groeg o 1961 hyd 2003

Yn ôl Cyfrifiad2001, roedd poblogaeth Groeg yn 10,964,020. Yn Ionawr2008, amcangyfrifwyd fod y boblogaeth yn 11,240,000. Yn 2005. roedd y boblogaeth yn cynyddu o 0.19% y flwyddyn. Roedddisgwyliad bywyd yn 76.59 mlynedd i ddynion a 81.76 mlynedd i ferched.

O ran crefydd, mae tua 98% yn perthyn iEglwys Uniongred y Dwyrain, gyda 1.3% yn ddilynwyrIslam.

Ar ôl yRhyfel Byd Cyntaf, bu cyfnewid poblogaeth ar raddfa fawr rhwng Groeg a gwledydd felTwrci aBwlgaria, gyda tua 2 filiwn o Roegiaid o ardaloedd megisAsia Leiaf, Bwlgaria,Albania a'r Balcanau yn symud i Wlad Groeg, a nifer cyffelyb yn gadael.

Dinasoedd mwyaf Groeg ywAthen,Thessaloniki,Piraeus aPatras.

Rhaniadau Gweinyddol

[golygu |golygu cod]
Prif:Periffereiau Groeg

Rhennir Gwlad Groeg yn dair ar ddeg o raniadau a elwir yn "peripheriau". Rhennir y rhain yn 54 onomau.

MapRhifPeripheriPrifddinasArwynebeddPoblogaeth
1AtticaAthen3,808 km²3,761,810
2Canolbarth GroegLamia15,549 km²605,329
3Canolbarth MacedoniaThessaloniki18,811 km²1,871,952
4CretaHeraklion8,259 km²601,131
5Dwyrain Macedonia a ThraceKavála14,157 km²611,067
6EpirusIoannina9,203 km²353,820
7Ynysoedd IoniaCorfu2,307 km²212,984
8Gogledd AegeaMytilene3,836 km²206,121
9PeloponnesosKalamata15,490 km²638,942
10De AegeaErmoupoli5,286 km²302,686
11ThessaliaLárisa14.037 km²753,888
12Gorllewin GroegPatras11,350 km²740,506
13Gorllewin MacedoniaKozani9,451 km²301,522
-Mynydd Athos (Ymreolaethol)Karyes390 km²2,262

Diwylliant Groeg

[golygu |golygu cod]
gw  sg  go
Gwledyddy Môr Canoldir
gw  sg  go
Aelod-wladwriaethau yr Undeb Ewropeaidd
gw  sg  go
Sefydliad Cytundeb Gogledd yr Iwerydd (NATO)
Aelodau
Ymgeiswyr
Eginyn erthygl sydd uchod amWlad Groeg. Gallwch helpu Wicipedia drwyychwanegu ato
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Gwlad_Groeg&oldid=11817628"
Categorïau:
Categori cudd:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp