 | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Fynwy |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.873°N 2.863°W |
| Cod OS | SO407197 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Peter Fox (Ceidwadwyr) |
| AS/au y DU | Catherine Fookes (Llafur) |
 | |
Pentref yngnghymunedLlangatwg Feibion Afel,Sir Fynwy,Cymru, ywCross Ash[1][2] neuCroes Onnen.[3][4] Saif mewn ardal wledig yng ngogledd-ddwyrain y sir, ar ffordd y B4521 rhwngY Fenni acYnysgynwraidd.
Cynrychiolir yr ardal hon ynSenedd Cymru ganPeter Fox (Ceidwadwyr)[5] ac ynSenedd y DU ganCatherine Fookes (Llafur).[6]
Yr enwCymraeg yw'r enw gwreiddiol ar yr ardal yn ôl cofnodion mapiau hanesyddol o hanner cyntaf y19eg ganrif.[4][7] 'Croesffordd gydagonnen' yw ystyr yr enw.[8]
Yn 2004 ychwanegwyd yr enw "Croes Onnen" at arwyddion ffyrdd y tu allan i'r pentref er mwyn eudwyieithogi. Er ymddengys taw hwn yw'r enw gwreiddiol ar yr ardal,[4] mynnodd ymgyrchwyr lleol nad oedd sail hanesyddol iddo a’i fod yn fathiad diangen, a chwyno na fu unrhyw ymgynghori â phentrefwyr.[9][10] Llwyddodd yr ymgyrchwyr i gael yr enw Cymraeg wedi'i dynnu o'r arwyddion yn 2011.[11] Ailgyflwynwyd yr enw Cymraeg i brif stryd y pentref yn 2021 pan osodwyd arwydd ysgol newydd gan yr ysgol gynradd.[3] "Cross Ash" yw'r ffurf sy'n ymddangos ar restr Enwau Lleoedd Safonol Cymru a gyhoeddir ganGomisiynydd y Gymraeg.[1]
Trefi
Brynbuga ·Cas-gwent ·Cil-y-coed ·Y Fenni ·Trefynwy
Pentrefi
Aber-ffrwd ·Abergwenffrwd ·Betws Newydd ·Bryngwyn ·Caer-went ·Castellnewydd ·Cemais Comawndwr ·Cilgwrrwg ·Clydach ·Coed Morgan ·Coed-y-mynach ·Cwmcarfan ·Cwm-iou ·Drenewydd Gelli-farch ·Y Dyfawden ·Yr Eglwys Newydd ar y Cefn ·Gaer-lwyd ·Gilwern ·Glasgoed ·Goetre ·Gofilon ·Y Grysmwnt ·Gwehelog ·Gwernesni ·Gwndy ·Hengastell ·Little Mill ·Llanarfan ·Llan-arth ·Llanbadog ·Llancaeo ·Llandegfedd ·Llandeilo Bertholau ·Llandeilo Gresynni ·Llandenni ·Llandidiwg ·Llandogo ·Llanddewi Nant Hodni ·Llanddewi Rhydderch ·Llanddewi Ysgyryd ·Llanddingad ·Llanddinol ·Llanelen ·Llanelli ·Llanfable ·Llanfaenor ·Llanfair Cilgedin ·Llanfair Is Coed ·Llanfihangel Crucornau ·Llanfihangel Gobion ·Llanfihangel Tor-y-mynydd ·Llanfihangel Troddi ·Llanfihangel Ystum Llywern ·Llanfocha ·Llan-ffwyst ·Llangatwg Feibion Afel ·Llangatwg Lingoed ·Llangiwa ·Llangofen ·Llan-gwm ·Llangybi ·Llanhenwg ·Llanisien ·Llanllywel ·Llanofer ·Llanoronwy ·Llan-soe ·Llantrisant ·Llanwarw ·Llanwenarth ·Llanwynell ·Llanwytherin ·Y Maerdy ·Magwyr ·Mamheilad ·Matharn ·Mounton ·Nant-y-deri ·Newbridge-on-Usk ·Y Pandy ·Pen-allt ·Penrhos ·Pen-y-clawdd ·Porth Sgiwed ·Pwllmeurig ·Rogiet ·Rhaglan ·Sudbrook ·Tre'r-gaer ·Tryleg ·Tyndyrn ·Ynysgynwraidd
