Mae'r erthygl hon yn sôn am ardal yn Llundain. Am y tŷ opera sy'n cael ei adnabod fel Covent Garden weithiau, gweler
Tŷ Opera Brenhinol.
Ardal ynLlundain ywCovent Garden. Lleolir ymmwrdeistrefiDinas Westminster aCamden ar ochr ddwyreiniol yWest End rhwngSt. Martin's Lane aDrury Lane. Daeth yn enwog yn wreiddiol am y farchnad ffrwythau a llysiau yng nghanol y sgwâr ond mae erbyn heddiw yn enwog fel atyniad poblogaidd i dwristiaid ac i siopwyr, ynghyd â bod yn gartref i'rTŷ Opera Brenhinol. Caiff yr ardal ei rhannu gan brif dramwyfaLong Acre sy'n rhedeg o St Martin's Lane yn y gorllewin i Drury Lane tua'r dwyrain. I'r gogledd o Long Acre mae ardaloedd siopau a thai bwyta annibynnol wedi eu canoli o gwmpasNeal's Yard aSeven Dials. Yn y de lleolir y sgwâr ganolog sy'n enwog am ei pherfformwyr stryd ac adeiladau mawreddog yTheatre Royal acAmgueddfa Drafnidiaeth Llundain.
Mae Covent Garden yn gorwedd ychydig i'r gogledd-orllewin i'r Strand ar ochr gorllewinol Charing Cross a Dury Lane. Am fwy na 300 o flynyddoedd, cynhaliodd brif farchnad ffrwythau, blodau a llysiau'r ddinas. Wrth ymyl hen safle' marchnad, saif yTŷ Opera Brenhinol (Covent Garden), cartref cwmnïau opera a ballet cenedlaethol hynaf Prydain.[1]
Rhennir yr ardal gan dramwyfa Long Acre. I'r gogledd o Long Acre mae nifer o siopau annibynnol wedi eu canoli ar Neal's Yard a Seven Dials. I'r de o Long Acre mae'r sgwâr canolog gyda'i berfformwyr stryd a'r rhan fwyaf o'r adeiladau hanesyddol, theatrau a chyfleusterau adloniant gan gynnwys Amgueddfa Trafnidiaeth Llundain a'rTheatr Frenhinol, Drury Lane.[2]
Cafodd yr ardal ei setlo am gyfnod byr yn yr 7fed ganrif pan ddaeth yn ganolfan masnachu'r drefEingl-sacsonaiddLundenwic[3], ond roedd yr ardal wedi dod yn anghyfannedd erbyn diwedd y 9fed ganrif. Erbyn 1200, roeddAbaty Westminster wedi adeiladu wal o ambell ran o'r ardal i'w defnyddio ar gyfer tir âr a pherllannau. Fe'i cyfeiriwyd ato fel gardd yr abaty a'r cwfaint, ac yn ddiweddarach fel gardd y cwfaint sef tarddiad yr enw "Covent Garden". Wedi iHarri VIIIdiddymu'r mynachlogydd cafodd tir yr ardd ei atafaelu a'i roi i Iarll Bedford ym 1552. Comisiynodd y 4ydd Iarll y pensaerInigo Jones i adeiladu tai crand er mwyn denu tenantiaid cyfoethog. Dyluniodd Jones sgwâr bwaog mewn dullEidalaidd ynghyd ag eglwysSt Paul. Roedd dyluniad y sgwâr yn newydd i Lundain ac roedd ganddo ddylanwad sylweddol ar gynllunio tref fodern, gan weithredu fel y prototeip ar gyfer ystadau newydd wrth i Lundain dyfu.
Erbyn 1654 roedd marchnad ffrwythau a llysiau bach awyr agored wedi datblygu ar ochr ddeheuol y sgwâr ffasiynol. Yn raddol, daeth y farchnad a'r ardal gyfagos yn ardal afradlon wrth idafarndai,theatrau, tai coffi aphuteindai agor yno.[4] Erbyn y18fed ganrif, daeth yn ardal adnabyddus felardal golau goch. Lluniwyd Deddf Seneddol i reoli'r ardal, ac adeiladwyd adeilad neo-glasurol Charles Fowler ym 1830 i orchuddio a threfnu'r farchnad. Tyfodd y farchnad a chafodd adeiladau pellach eu hychwanegu: y Neuadd Flodau, y Farchnad Siarter, ac ym 1904 Marchnad y Jiwbilî. Erbyn diwedd y 1960au bu tagfeydd traffig yn achosi problemau, ac ym 1974 symudodd y farchnad iNew Covent Garden[5] tua thair milltir (5 km) i'r de-orllewin yn Nine Elms. Ail-agorwyd yr adeilad canolog fel canolfan siopa yn 1980 ac mae bellach yn lleoliad twristaidd sy'n cynnwys caffis, tafarndai, siopau bach, a marchnad grefftau o'r enw Apple Market, ynghyd â marchnad arall yn Neuadd y Jiwbilî.
Mae Covent Garden yn cael ei wasanaethu gan linell Piccadilly trwy orsaf danddaearol Covent Garden ar gornel Long Acre a James Street. Cynlluniwyd yr orsaf gan Leslie Green ac fe'i hagorwyd gan Great Northern, Piccadilly a Brompton Railway ar 11 Ebrill 1907, pedwar mis ar ôl i'r gwasanaethau ar weddill y llinell ddechrau ar 15 Rhagfyr 1906. Mae'r pellter o Covent Garden i Leicester Square yn llai na 300 llath yn ei wneud y daith tiwb byrraf yn Llundain. Mae gorsafoedd ychydig y tu allan i'r ardal yn cynnwys gorsaf drenau tanddaearol Charing Cross a gorsaf reilffordd Charing Cross, gorsaf danddaearol Embankment, gorsaf danddaearol Square Square, a gorsaf danddaearol Holborn.[6][7]