Casmorys

Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Mathri
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.9422°N 5.0492°W
Cod OS	SM905315
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Paul Davies (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Stephen Crabb (Ceidwadwr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Pentref bychan yngnghymunedMathri,Sir Benfro,Cymru, ywCasmorys^[1] (Saesneg:Castle Morris).^[2] Saif yng ngogledd-orllewin y sir, rhwngAbergwaun aTyddewi, oddiar ffordd yrA487.

Roedd maenor Cymreig Castell Morris yn gorwedd o fewn cantref hynafol Pebediog (yn ddiweddarach y "hundred of Dewisland". Rhoddwyd y maenor i Maurice FitzGerald, Arglwydd Lanstephan gan ei frawd David FitzGerald, yna yr ail esgob Normanaidd Tyddewi.

Efallai y bydd Castell Maurice wedi caffael ei enw yn y 12g ar ôl Maurice FitzGerald, ond fe all fod yn olion llawer mwy hynafol o'r enw cyn-Normanaidd Cymreig - Castell Marlais - Marlais ac yna'n enw cyrhaeddiad y Gorllewin Afon Cleddau sy'n llifo yn syth islaw'r pentref.

Yn 1302 sicrhaodd Syr John Wogan, canghellor Dewi Sant, grant maenor Castell Morris ar gyfer esgob Tyddewi.

I'r gogledd-ddwyrain o groesffordd y pentref mae ffermdy Rhestredig Gradd II Pencnwc, adeilad sylweddol cynnar a diwedd y 19eg ganrif a oedd gynt yn rhan o ystad Esgob Tyddewi, wedi'i brydlesu gan Abraham Leach yn 1843, ac a feddiannwyd gan William Evans. Mae'r fferm yn meddiannu safle hen gastell pren gyda sylfeini cerrig, ac nid oes unrhyw olion gweladwy mwyach.

• Mathri
• Pentrefi Sir Benfro

• Tudalennau gyda meysydd deublyg yn y Nodion
• Erthyglau sy'n defnyddio Nodyn Gwybodlen lle Wicidata
• Pages using the Kartographer extension