Llyfr plant ganLewis Carroll a gyhoeddwyd ym1865 yn wreiddiol ywAnturiaethau Alys yng Ngwlad Hud (teitl gwreiddiol Saesneg:Alice's Adventures in Wonderland, y cyfeirir ato yn gyffredinol felAlice in Wonderland). Mae'r stori yn sôn am ferch ifanc,Alys (Alice), sy'n cwympo i lawr twll cwningen i fyd ffantasi ("Wonderland") a boblogir gan greaduriaid anthropomorffaidd rhyfedd. Mae'r stori'n chwarae â rhesymeg a dyma sydd wedi cadw'r stori'n boblogaidd i oedolion a phlant fel ei gilydd.[1] Canmolir y llyfr fel un o enghreifftiau gorau'rgenre dwli.[1][2] Cyhoeddwyd fersiwnCymraeg, trosiad ganSelyf Roberts, ganWasg Gomer ym 1982.
Cyhoeddwyd y fersiwn gwreiddiol yn Saesneg ym 1865, tair blynedd ar ôl i Charles Lutwidge Dodgson (Carroll) a Robinson Duckworth rwyfo mewn cwch ar y 4ydd o Orffennaf, 1862[3] arAfon Tafwys gyda thair merch ifanc:[4]
Lorina Charlotte Liddell (13 oed, ganed 1849; "Prima" yn y llyfr)
Alice Pleasance Liddell (10 oed, ganed 1852; "Secuna" yn y llyfr) - Byddai Alice yn treulio gwyliau'r haf gyda'i theulu ym Mhenmorfa,Llandudno. Dymchwelwyd y tŷ Fictoraidd yn 2008 er mwyn adeiladau fflatiau ar y safle. Er gwaethaf ymgyrch byd eang, methoddCyngor Bwrdeistref Sirol Conwy aChadw warchod y lle.
Edith Mary Liddell (8 oed, ganed 1853; "Tertia" yn y llyfr)
Merched Henry George Liddell, is-ganghellorPrifysgol Rhydychen, a phrifathroYsgol Westminster oedd y merched ifanc hyn. Dechreuodd y daith ynFolly Bridge ar bwysRhydychen a gorffennodd mewn pentref bychan o'r enwGodstow. Yn ystod y daith, dywedodd Dodgson wrth y merched stori am ferch ifanc, a enwyd yn Alice ganddo, sy'n chwilio am antur. Mwynheuodd y merched y stori a gofynnodd Alice am gopi ysgrifenedig. Gorffennodd Dodgson ei lawysgrifAlice's Adventures Under Ground, gyda'i luniau ei hun, ar 26 Tachwedd 1864 a chyflwynodd y llyfr i Alice.
Cyn i Dodgson gyflwyno'i lawysgrif i Alice, roedd yn paratoi'r llyfr i'w gyhoeddi a datblygodd y stori wreiddiol o 15,500 i 27,500 gair, sy'n cynnwys y penodau am Gath Swydd Gaer a Pharti Te'r Hetiwr Gwallgof. Ym 1865, cyhoeddwyd stori Dodgson dan yr enwAlice's Adventures in Wonderland gan "Lewis Carroll", gyda darluniadau ganJohn Tenniel. Gohiriwyd yr argraffiad cyntaf oherwydd gwrthwynebodd Tenniel safon yr argraffiad. Cyhoeddwyd argraffiad newydd ym mis Rhagfyr 1865.
Gwerthodd yr argraffiadau i gyd allan yn gyflym. RoeddAlice yn rhyfeddod annwyl i oedolion a phlant. Roedd y frenhinesVictoria a'r llenorOscar Wilde ifanc yn rhai o'r darllenwyr cyntaf.
1869: CyhoeddwydAlice's Abenteuer im Wunderland gan Antonie Zimmermann ynYr Almaen
1869: CyhoeddwydAventures d'Alice au pays des merveilles gan Henri Bué ynFfrainc
1870: CyhoeddwydAlice's Äfventyr i Sagolandet gan Emily Nonnen ynSweden
1871: Cwrddodd Dodgson Alice arall, Alice Raikes, ynLlundain a siaradodd e ag hi am ei hadlewyrchiad, ysbrydoliaeth Dodgson i ysgrifennuThrough the Looking-Glass
1886: Cyhoeddodd Carroll ffacsimili o'r lawysgrifAlice's Adventures Under Ground
1890: Cyhoeddodd CarrollThe Nursery "Alice", argraffiad arbennig i blant 0-5 oed
1905: Cyhoeddodd Mrs J. C. GorhamAlice's Adventures in Wonderland retold in words of one syllable i ddarlledwyr ifanc
1907: Roedd yr hawlfraintAlice wedi dod i ben yn y DU a'r stori wedi dod parth cyhoeddus. Cyhoeddodd o leiaf wyth argraffiad newydd yn y flwyddyn honno
Cynhyrchodd Selyf Roberts drosiad talfyredig ac eithaf ffurfiol ym 1953 yn Gymraeg. Ym 1982, bron i ddeng mlynedd ar hugain diweddarach, teimlai'r angen i'w ddisodli â throsiad llawn o'r newydd mewn arddull ystwythach. Wrth baratoi'r argraffiad modern, gwnaethpwyd ychydig o newidiadau i'r orgraff a'r gystrawen i gydymffurfio ag arferion cyfoes. Er enghraifft, newidiwydp'le ible;hwn'na ihwnna achon'na ihonna; trowyd y cyplysnodau ibara-menyn amoch-gini i fylchau; newidiwydac ysgrôl ia sgrôl, aga allai iag y gallai.[5][6]
Cymysgodd Roberts fesuriadau metrig ac ymerodrol yn anghyson braidd. Am gysondeb mewnol ac i adlewyrchu testun gwreiddiol Carroll yn well, adferwyd y mesuriadau ymerodrol, felly newidiwyddeugain centimedr ipymtheng modfedd ahanner metr idwy droedfedd.
Er mwyn pwysleisio'r ffaith mai cymeriad gwrywaidd yn amlwg yw'r Gwningen Wen yn nhestun Carroll ac mewn lluniau Tenniel, er bodcwningen yn enw benywaidd yn y Gymraeg, newidiwyd yr enw ar ddrws y Gwningen Wen o "C. WEN" i "GWYN GWNINGEN".
Fel yn yr argraffiadau eraill o lyfrau Alys, mae'r cyhoeddwr (Evertype ers argraffiad 2010) wedi cadw at ddyluniad a ysbrydolwyd ganAnnotated Alice Martin Gardiner.[5] Cyhoeddodd Evertype, cyhoeddwr sy'n arbenigo mewn cyfieithu llên glasurolSaesneg, y fersiwn Cymraeg yn 2010 ers iddo fod allan o brint am bum mlynedd ar hugain.
↑Schwab, Gabriele (1996) "Chapter 2: Nonsense and Metacommunication:Alice in Wonderland"The mirror and the killer-queen: otherness in literary language Indiana University Press, Bloomington, Indiana, t. 49-102,ISBN 0-253-33037-8
.jpg)
