Qırım Hanlığı, öz ve doğru adı —تَخْتِ قْرِيمْ وَ دَشْتْ قِیپْچَاقْ (Taht-i Qrım ve Deşt-i Qıpçaq)[6] — tarihiy Qırımtatar devleti. Avropada «Küçük Tatariyası», «Perekop Tatariyası» ve «Avropa Tartariyası» adlarınen de belli edi.1441 s. peyda olıp1783 s. Rusiye tarafından zapt etildi. Qırım Hanlığında üküm sürgen hanlarGeray sülâlesinden edi. Şu devletniñ tuğrası — üçtane qaraaqbaba[1][2].
Qırım Hanlığı rus tarihçılığındaAltın Ordu (rusçaЗолотая Орда) olaraq belli olğanUluğ Ulus devleti zayıflaşqanınen peyda oldı. 1441 senesiMelek Hacı Geray han Qırım ulusınıñ mustaqilligini ilân etti, soñQazan (Bulğar),Sibir veHacı Tarhan ulusları da öyle yaptılar. Qırım HanlığıUluğ Ulus veDeşt-i-Qıpçaq halefi oldı.
Qırım HanlığıOsmanlı Devletiniñ vassalı iç bir vaqıt olmadı[7]. Qırım ve Türkiye ittifaqdaş eki devlet edi. Onıñnen beraber Osmanlı padişaları İslâmhalifesi olğanı içün Qırım hanlarına tesir etip olğanlar. Lâkin Osmanlı padişaları Qırım hanlarından farqlı olaraqCengiziy (Cengiz han nesli) olmağanı içün hanlar osmanlılarğa boysunmadılar.
Başta (ortaq duşmanı olğan Büyük Orduğa qarşı küreşkenleri içün) Moskoviya Qırımnıñ eñ yahşı ittifaqdaşı olğan edi. Soñra ise Qırım ve Moskoviya (Rusiye) sıq-sıq cenkleşti.
FeldmarşalMinihniñ reberliginde rus ordusınıñ basqanından evel, osmanlı padişası Qırım hanıI Qaplan Geraynı osmanlı ordusına yardım etsin depAcemistanğa çağırdı. Qaplan Geray padişağa Rusiye ordunıñ Qırımda olmağanından faydalanıp istilâ ete bilcegibi yazdı. Lâkin aynı zamanda İslâm halifesi de olğan padişa Qaplan Geraynıñ Acemistanğa ketmesini çoq talap etti ve Qaplan Geray padişanıñ teklifni qabul etmege mecbur oldı.
1782 senesiŞahin Geray eñ ağır vaqıtta ekinci kere Qırım tahtına çıqtı[8]. Rusiye 1783 senesi Qırım Hanlığını zapt etti, amma soñki han tahtını terk etmeyip Qırımda rus saiplik aqqını tanımadı. Şahin Geraynıñ tahtını terk etkenini isbatlağan iç bir vesiqa yoq.
Qırım Hanlığını zapt etken soñ,Klüçevskiy,Karamzin,Solovyov kibi rus tarihçıları Qırım Hanlığını "aydut devleti" olaraq köstermek içün tarihını yañıdan yazmağa başladılar.1944 s. olğanqırımtatar sürgünliginden soñ bu esnas daa intensiv oldı.
↑Alıntı hatası: Geçersiz<ref> etiketi;adı isimli refler için metin sağlanmadı
↑Зайцев И. В. Крымское ханство: вассалитет или независимость? // Османский мир и османистика. Сборник статей к 100-летию со дня рождения А.С. Тверитиновой (1910-1973). М., 2010. С. 288-298.
↑Gayvoronski О. "Созвездие Гераев".Aqmescit: Доля, 2003. – 107 saifesi
![[1]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2fcommons.wikimedia.org%2fwiki%2fFile%3a%25D0%2593%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B1_%25D0%259A%25D1%2580%25D1%258B%25D0%25BC%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25B3%25D0%25BE_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25B0.jpg){kind=link}