| Hazar deñizi |
|---|
 |
| Qoşulğan özenler | Astara Çayı[d], Etrak Nehri[d], Edil, Gorganrud[d], Kuma Nehri[d], Kura[d], Qusar River[d], Rubas (river)[d], Samurçay[d], Sefid Rud[d], Sulak Nehri[d], Terek özeni, Ulluchay[d], Ural Nehri[d], Shuraozen[d], Emba Nehri[d], Pirsaat River[d], Bolgarchay River[d], Sumgayit River[d], Kura Nehri[d], Sardab River[d], Bolda[d], Neka River[d], Sukhodol[d], Karachay[d], Haraz River[d], Darvagchay[d], Kamyzyak[d], Siah Rud (Mazandaran)[d], Talar River[d], Babol River[d], Tajan River[d], Yurinsky Bank[d], Stary Igolkinsky Bank[d], Samur-Absheron channel[d], Qudyalçay[d], Kirvoy Bank[d], Vileş[d], Vasilyevsky Bank[d], Buzan[d], Belinsky Bank[d], Volga Deltası[d], Tashkuh River[d] ve Galand River[d] |
|---|
| Havzası | Caspian Sea Basin[d] |
|---|
| Havza memleketi | Rusiye, Qazahistan, Türkmenistan, İran ve Азербайджалы |
|---|
| Havza meydanlığı | 3.500.000 kvadrat kilometr |
|---|
| Salinity | 12,5 ‰ |
|---|
| Adını bergen | Kassitler[d] |
|---|
| Devlet | |
|---|
| Tabiatiy özelliginde | Aral–Caspian Depression[d] |
|---|
| Deñiz seviyesinden yüksekligi | −28 metr |
|---|
| Uzunlığı | |
|---|
| Keñligi | 435 km |
|---|
| Vertikal terenlik | 1.025 metr ve 211 metr |
|---|
| Meydanlıq | |
|---|
| Kölem | 78.700 cubic kilometre |
|---|
| Çevre uzunlığı | 7.000 km |
|---|
 |
| Havzası içün kategoriya | Kategori:Hazar Denizi Havzası[d] |
|---|
|
 Wikimedia Commons saytindaki
Multimedia fayllar |
Hazar deñizi (rusça Каспийское море,qazahça Каспий теңізі,azerbaycanca Xəzər dənizi,türkmence Hazar deňizi,farsçaدریای خزر -daryā-ye xazar) - dünyanıñ eñ büyük gölü ve ya birdeñiz olaraq sınıflandırılğan dünyanıñ eñ büyük içki suv kütlesidir. AdınıHazar Qağanlığından alğan.[1] Em deñiz, em de göl hususiyetleri bar.Cermay yataqlarınca zengindir. Tektonik gölüniñ bir misalidir.[2] Endoreik bir havza olaraq, Avropa ile Asiya arasında,Kavkaznıñ şarqında,Orta Asiyanıñ kenişçölleriniñ ğarbında ve Ğarbiy Asiyadakiİran platosınıñ şimalinde buluna. Deñizniñ yüz alanı 371 000 km2 (Qara Boğaz Göl körfezini esapqa almadan) ve kölemi 78 200 km3'tır. Tuzlulığı qararnen 1,2% (12 g/l) olıp, bu seviye çoqusı deñiz suvunıñ tuzlulığınıñ qaranen üçte biridir. Şimaliy ğarbındaQazahistan, şimaliy şarqındaRusiye, ğarbındaAzerbaycan, cenüpteİran ve cenübiy şarqındaTürkmenistan ile sınırlıdır. Hazar deñizi pek çoq canlı türlerine ev saipligi yapa ve eñ çoqhavyar vecermay sanayısınen belli. Cermay aluv sanayısından kirlilik ve Hazar deñizine aqqan özenler üzerine qurulğan sedler, deñizde yaşağan organizmleri yaramay tesir etken.
Uzunlığı 1210, kenişligi 210-436 kilometrdir. Deñizniñ teren yeri 1025 metr olıp, cenüptedir. Suvu tuzludır. Sulfat seviyesi yüksektir. Şarq yalılarındaki keniş sığ bir bölgede sodium sulfat yataqları bar. Hazar deñizi qış aylarından tış müim ulaşuv güzergâhıdır. Şimaldeki sığ kesim qış ayları boyunca tonar. Mındaki müim limanlarBaqu,Türkmenbaşı veEdil deltasındaAstrahandır. Bular arasında demiryollar bardır.İranğa ait qısımda eñ müim limanBender Türkmendir.
Okeanlarnen bağı yoqtır. Şunıñ içün de suv seviyesi devamlı olaraq deñişir. 1930 ile 1957 seneleri arasında deñizniñ seviyesi normadan 26 metr alçaldı. Bunıñ neticesi olaraq qaplağan meydanı 53 300 km² azalıp 371 000 km²-ge tüşti. Suv seviyesiniñ deñiz seviyesinden aşağığa tüşme sebebi, buharlaşma artarken yağanaqlarnıñ da azalğanı edi. Deñizge tökülgen suvlarnıñ 80%-ini bergenEdil özeniniñ suvları suvaruv ve sanaiy qullanuv maqsadınen başqa taraflarğa alınğanları daa bir müim sebeptir.
Mında mersin balığı avcılığı yayğındır. Mersin balıqlarından bol miqdarda elde etile.
- ↑Büyük Sovet Entsiklopediyası. Каспийское море - Название Хазарское получило от древних народов, обитавших на его берегах
- ↑Шлямин Б. А. Каспийское море. — М.: Географгиз, 1954. — 128 с.: ил
