A ghjandaghja hè una spezia d'aceddu appartinendu à a famiglia di i corvidae. Hè un aceddu di taglia media, misurendu à l'incirca 34 à 35 centimi di lunghezza. U so piumaghju hè per u più grisgiu turchinicciu, incù tacchi neri è bianchi annantu à l'ali è una coda nera imbarrata di bianca. U so bizzicu hè cortu è putenti, di culori neru. Pussedi dinù una puppusgia di piumi neri in capu.
A ghjandaghja hè largamenti sparta in Europa, in Asia uccidintali è in Africa suprana. Omu a trova dinù in certi righjoni d'Asia cintrali. Priferi l'ambienti buscosi, tali i furesti di lecci, di faii è di conifari, ma pò dinù essa ussirvata in i parchi è i giardini.
A ghjandaghja hè mori cumuna è prisenti tuttu l'annu inCorsica.[1]
A ghjandaghja appartene à a famiglia di i corvidae, chì cumprendi altri spezii tali i corbi, i ciacciari è i currachji. Hè stata discrittu par a prima volta da Carl von Linné in u 1758.
Esistini parechji sottuspezii diGarrulus glandarius:
- Garrulus glandarius corsicanus - Corsica
- Garrulus glandarius glandarius - Auropa di Punenti
- Garrulus glandarius rufitergum - Grandi-Brittania
- Garrulus glandarius hibernicus - Irlanda
- Garrulus glandarius lusitanicus - Portugallu
- Garrulus glandarius fasciatus - Spagna
- Garrulus glandarius corsicanus - Corsica
- Garrulus glandarius ichnusae - Sardegna
- Garrulus glandarius albipectus - Alpi apennini
- Garrulus glandarius jordansi - Sicilia
- Garrulus glandarius graecus - Balcani
- Garrulus glandarius cretorum - Creta
- Garrulus glandarius ferdinandi - Turchia è Bulgaria
A ghjandaghja hè una spezia rilativamenti sparta è a so pupulazioni hè cunsidarata cum'è stabuli. Ùn hè micca attualmenti minacciata d'estinzioni. Eppuri, a distruzzioni di u so ambienti naturali è a caccia eccessiva poni raprisintà minacci par certi pupulazioni lucali. In altri loca, a pupulazioni di ghjandaghji pò essa troppa impurtanti hè incausà danni à i culturi.
Aghjandaghja hè stata mintuvata calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu:
- S'eddu hè a ghjandaghja, mi beffa quistu è quiddu ;
- In quelle campagne brusgiate
- Più mancu un cane ùn abbaghja,
- Magra trista la ghjandaghja
- Canta è stagione malate.
- Vergogna à tè chì vende a terra !
- Andeti à l’affaccatoghju
- Ùn ci hè più fuculatoghju
- Più cantu di parnici
- Calchì raspu di ghjandaghja
- Bulendu in quà è ddà
- Ùn trovani più à magnà.
- ↑Thibault & Bonaccorsi (1999), Thibault (2006).
- Della Foata, Paulu Matteiu, 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano"
- J.-C. Thibault & G. Bonaccorsi,The birds of Corsica, British Ornithologists’ Union, Check-list n°17, 1999
- J.-C. Thibault,Connaître les oiseaux de Corse - Acelli di Corsica, Ed. Albiana, 2006
- Versini, Saveriu,Parolle di Corsica, 2001, DCL