L'Isula d'Elba vista da u spaziu.A bandera elbana in a forma stabilita in1814 daNabulionu Bonaparte annantu à u mudeddu di iBonnes Villes inclusi in l'Imperu francesu
L'isula era chjamata da igrechiAithàle (Αιθάλη)[1][2][3],Aithàleia (Αιθάλεια)[4] èAithalìa (Αιθαλία)[5], tutti noma derivanti da u terminu grecuaithàle ("fulighjina") in rifirimentu à l'attività di lavurazioni di u farru estrattu in i mineri elbani.Par i Latini era inveciIlva[6], tuponimu di prubabili urighjina prirumana da i LiguriIlvates, chì duranti uMedievu si trasfurmò inIlba[7] èHelba.[8]
A vetta di uMonti Capanni incù fiurituri diGenista desoleana
U quartieri pasturali diPetra Murata, tipicu asempiu di l'ambienti muntagnolu di l'Elba uccidintali
L'isula d'Elba hè a più purzioni stesa chì ferma di l'anticu trattu di terra emersa chì culligava apenisula italica à aCorsica, dopu l'altri isuli di l'Arcipelagu Tuscanu. I costi sittintriunali sò bagnati da umari Liguru, quiddi uriintali da ucanali di Piumbinu, quiddi miridiunali da umari Tirrenu è quiddi uccidintali da ucanali di Corsica.U tarrenu hè moltu variu, è divisu in parechji parti sicondu a so cunfurmazioni è l'era giulogica in a quali s'hè furmatu:
A parti muntosa è più ricenti, à punenti, hè duminata à u centru da uMonti Capanni (1018 ms.l.m.), di u quali faci parti aCosta di u Soli.
à u centru si stendi un trattu spartu par u più, è a larghezza si riduci à soli quattru chilomitri. Hè probbiu in sta parti di l'isula ch'eddi si trovani i centri maiò :Portufarraiu,Campu in l'Elba.
À livanti si trova inveci a parti più antica di l'isula, chì s'hè furmata più di 400 milioni d'anni fà. In quidd'aria cuddinari, duminata à u sudu da uMonti Calamita (413s.l.m.) è à u nordu da aCima di u Monti (516s.l.m.), si trovani i ghjacimenti di farru chì resini famosa l'isula d'Elba.
L'isula hè divisa in ottucumuni, tutti afferenti à apruvincia di Livornu par un tutali di circa trenta milla abitanti, chì aumentani nutevulamenti duranti l'istati.
A costa sudu-uccidintali di l'isula, chjamataCosta di u Soli, hè, in a so parti più miridiunali, una di i zoni più friquintati da i turisti par a biddezza di i spiaghji, mentri u virsanti uriintali, dinuminatuCosta luccicanti, hè carattarizatu da a prisenza di l'exi mineri difarru, incù particulari è unichi carattarischi di luccicori è di culori in tuttu l'ambienti circustanti, è in particulari à i spiaghji, biddissimi in quantu sempri pocu friquintati da turisimu di massa.
Da i rilievi maiò di l'isula falani numarosi corsi d'acqua à rigimu di turrenti, chì subraneghjani raramenti i 3km. Duranti l'istatina, quandu i pricipitazioni si riducini à u minimu, ni risulta à spessu chì quiddi di minori lunghezza è purtata si n'assecchini, lascendu u lettu asciuttu.I più impurtanti, urdinati par lunghezza, sò:
À i peda di uMonti Capanni, in una vaddi vicinu à u paesi diPoggio, hè prisenti una surghjenti chjamataFonti di Nabulionu (un tempuFonti di l'Acquaviva) chì hè imprudata da i citatini è imbuttigliata da a fabbrica umonima incù u logu di uParcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu.
U clima di l'isula prisenta par u più carattaristichi meditirranii, eccituatu par uMonti Capanni induva l'inguerni tendini à essa mudaratamenti freti. I pricipitazioni sò cuncintrati in u periodu vaghjimali.I valori medii chì si righjistrani àPortufarraiu sò ripurtati quì sottu.
Dopu à a caduta di Roma, l'Elba divintò tarritoriu di l'Ostrogoti è dopu, in u610, di iLongobardi; à quisti ultimi si devini numarosituponimi prisenti sempri oghji annantu à l'isula, com'èGualdo (dawald, "boscu"),Cafaio (dagahagi, "ricintu") èCatro (dakater, "cancellu"). Cuntistualamenti l'Elba divintò locu d'arimitoriu par i primi anacureti cristiani, trà i qualiSan Cerbone in u575. In874 l'isula fù pisantamenti sacchighjata da iSaraceni, mentri in u1003 è in u1016 fù assaltata daMujāhid à u- ʿĀmirī.
L'imperatoriNabulionu Bonaparte fù esiliatu à l'Elba in1814 è ci firmò 10 mesa. À tistimunianza di a so pirmanenza restani dui beddi villi ind'eddu sughjurnò:Villa di i Mulini in pusizioni duminanti à Portufarraiu, èVilla San Martinu risidenza estiva di u Corsu à a periferia di a piccula capitali elbana; da u 23 aostu à u 5 sittembri 1814 Bonaparte sughjurnò vicinu à uSantuariu di a Madonna di u Monti (Marciana). I dui guerri mundiali ani vistu mora cintunari di ghjovani elbani; è i dui dopuguerra ani vistu emigrà migliaii di lavuradori elbani. Più ricintamenti, grazia à u turisimu internaziunali, l'isula hè divintata famosa (ancu à u stranieri) par u sovinu, in particulari l'aleaticu, dolci vinu licurosu da dessert chì spessu accumpagna u dolci lucali, aschiaccia briaca. In u2002 è in u2011, parechji Cumuni di l'isula ani subitu catastrofi naturali di tipu alluviunali chì ani purtatu danni impurtanti annantu à i tarritorii culpiti; l'ultimu di quisti, successu u 7 nuvembri 2011, hà incausatu ancu una vittima àMarina di Campu.