Хи Бассейн чуьра хи Йукъара Систематикин цӀе Водородан оксид Хи[ 1] Ламаста цӀераш хи Хим. формула H2 O Физикин хьелаш Хьал тӀуналла Моляран масса 18,01528 г/моль Луьсталла 1 г/см3 [ 2] Ондалла 1,5 [ 8] Динамикин маза 0,00101 Па•с Кинематикин маза 0,01012 см²/с(при 20 °C) Ионизацин энерги 2,0E−18 джоуль [ 9] ХӀуманан чуьраозан сихалла (дистиляци йина хи) 1348 м/с Йовхонан хьелаш Температура • лаларан 0,002519 °C [ 3] , 0 ± 0,002 °C [ 4] • кхехкаран 373,1 K; 99,974 °C • дӀасадекъадаларан 2200 °C КхоалгӀа тӀадам 273,2 K (0,01 ° C), 611,72 Па Критикин меттиг 647,1 K (374 ° C), 22,064 МПа Йовхо чекхйалийтар 0,56 Вт/(м·K) Энтальпи • кхоллайаларан −241 818 джоуль на моль [ 5] , −285 830 джоуль на моль [ 5] • кхехкаран 40,656 килоджоуль на моль [ 6] , 40 655,928 джоуль на моль [ 7] Химин хьелаш Мусталлин диссоциацин константа p K a {\displaystyle pK_{a}} 15,74 Диэлектрин чекхдалар 80,4 (20 ° C)
78,5 (25 ° C)Оптикин хьелаш Саттаран гайтам 1,3945 , 1,33432 , 1,32612 , 1,39336 , 1,33298 , 1,32524 Структура Диполан момент 6,2E−30 кулон на метр [ 9] Классификаци Рег. лоьмар CAS 7732-18-5 PubChem 962 , 22247451 Рег. лоьмар EINECS 231-791-2 SMILES InChI RTECS ZC0110000 ChEBI 15377 ChemSpider 937 Кхерамзалла NFPA 704 Стандартан хьелийн хаамаш балийна (25 °C, 100 кПа), нагахь кхин дерг ца гайтинехь. Викиларми чохь медиафайлаш
Хи (водородан оксид ,водородан гидроксид ,химин формула —H2 O ) —бинаран органикин йоцу уьйра , молекула лаьттаводородан шинаатомах а,кислородан — цхьаьна атомах а, церан вовшешцаковалентан уьйранца уьйр йу.Нормера хьелашкахь бос боцу, (кӀорга дацахь)хьожа а,чам а боцу чекх са готӀуналла йу. Хин ондахьолах ша олу, (шенанкристаллаша доло йайис ), ткъагазкепара —хинан Ӏа . Хи кхин а хила тарлотӀуьна кристаллийн кепара (гидрофилаллин тӀехалонаш тӀаьхь)[ 11] [ 12] .
Хи дика полярандашориг ду. Ӏаламехь даиманна а цуьнца йу йашийнахӀуманаш (туьханаш ,газаш ).
ЧӀогӀа ладаме роль йу хинан хӀуманан а,энергин а глобалан гуотийсарехь а[ 13] , Дуьненна тӀехьдахарна гӀолатторехь а, дийна организмийн химин хӀоттамехь а,климат а,хенан-хӀоттам кхолларехь а.Дуьненна тӀера йерриг дийна хӀуманашна чӀогӀа ладаме хӀума йу хи[ 14] . Йуккъера барам ораматийн а, дийнатийн аорганизмехь ду 50 % сов хи[ 15] .
Дерриг Дуьненна тӀехь 1400 млн км³ гергга хи ду. Хишша къовлу 71 % дуьненан тӀехало (Ӏапказаш ,хӀордаш ,Ӏаьмнаш ,эркаш ,шеш — 361,13 млн км²[ 16] [ 17] ). Дуьненан хинан доккхаха долу дакъа (97,54 %)Дуьненан Ӏапказ чохь ду — иза дуьра хи ду, иза ца мега йуьртан бахамна а, мала а.Молу хи долу коьртаниг шешшанна йукъахь (1,81 %) а, лаьттан бухара хишна а йукъахь (0,63 % гергга), ткъа жима дакъа (0,009 %) эркаш а, Ӏаьмнаш а чохь ду. Материкан дуьра хиш ду 0,007 %, атмосферехь ду 0,001 % Дуьненан дерриг хих[ 18] [ 19] .Дуьненан мантин йукъахь доллу Дуьненан Ӏапказ чохьчул 10—12-зза алсама хи[ 20] .
Хи — муха кхоллина,Дела кхоллам.Хи — муха кхоллина,Дела кхоллам.Кеп:Жайнаш кечдар
Яковлев В. А. Вода // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). —СПб. , 1890—1907.Лосев К. С. Вода / Рец. А. А. Соколов. —Л. :Гидрометеоиздат , 1989. — 272 с. —113 000 экз. —ISBN 5-286-00161-0 .Гидробионты в самоочищении вод и биогенной миграции элементов. — М.: МАКС-Пресс. 2008. — 200 с. —ISBN 978-5-317-02625-7 . О некоторых вопросах поддержания качества воды и её самоочищения //Водные ресурсы . — 2005. — Т. 32. — № 3. — С. 337—347. Андреев В. Г. Влияние протонного обменного взаимодействия на строение молекулы воды и прочность водородной связи // Материалы V Международной конференции «Актуальные проблемы науки в России». — 2008. — Т. 3. — С. 58—62.Арабаджи В. И. Загадки простой воды: в мире воды и льда . —М .:Знание , 1973. — 96 с.Кульский Л. А. , Даль В. В., Ленчина Л. Г. Вода знакомая и загадочная . — Киев: Радянська школа, 1982. — 120 с.Мельник А. Г. Вода в христианских сакральных практиках Древней Руси конца X-XVII веков // Святая вода в иеротопии и иконографии христианского мира / ред.-сост. А.М. Лидов. —М .: ООО "Феория", 2017. —С. 496—520 . —ISBN 978-5-91796-061-6 .Рекомендации по межгосударственной стандартизации РМГ 75-2014. Государственная система обеспечения единства измерений. Измерения влажности веществ. Термины и определения . —М .: Стандартинформ, 2015. — iv + 16 с.Encrenaz, Thérèse. ISO observations of the giant planets and Titan: what have we learnt? (en) //Planetary and Space Science : journal. — 2003. — February (vol. 51 ,no. 2 ). —P. 89—103 . —DOI :10.1016/S0032-0633(02)00145-9 . —Bibcode :2003P&SS...51...89E .Джулио Боккалетти . «Вода. Биография, рассказанная человечеством» (2023)[ 21] ↑ инг. International Union of Pure and Applied Chemistry. Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC RECOMMENDATIONS 2005. RSC Publishing, 2005. — p. 306. ↑ Riddick, John (1970). Organic Solvents Physical Properties and Methods of Purification. Techniques of Chemistry. Wiley-Interscience.ISBN 0471927260 .↑ Revised Release on the Equation of State 2006 for H2O Ice Ih —(untranslated) , 2009. ↑ Reproducibility of the Temperature of the Ice Point in Routine Measurements —Национальный институт стандартов и технологий , 1995. ↑1 2 Smith J. M., H.C. Van Ness, M.M. Abbott Introduction to Chemical Engineering Thermodynamics (инг.) //J. Chem. Educ. —ACS , 1950. — Vol. 27, Iss. 10. — P. 789. — ISSN0021-9584 ;1938-1328 —doi:10.1021/ED027P584.3 ↑ Atmospheric Thermodynamics: Elementary Physics and Chemistry —Издательство Кембриджского университета , 2009. — С. 64. —ISBN 9780521899635 ↑ (unspecified title) (инг.) ↑ Петрушевский Ф. Ф. ,Гершун А. Л. Лед, в физике //Энциклопедический словарь —СПб. :Брокгауз — Ефрон , 1896. — Т. XVII. — С. 471—473. ↑1 2 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals (инг.) : A CRC quick reference handbook —CRC Press , 1993. —ISBN 978-0-8493-4498-5 ↑1 2 Маленков Г. Г. Вода //Физическая энциклопедия . —М .:Советская энциклопедия , 1988. —Т. I. Ааронова — Бома эффект — Длинные линии . —С. 294—297 . Архивйина 2016 шеран 26 августехь.↑ Henniker, J. C. The Depth of the Surface Zone of a Liquid (en) //Reviews of Modern Physics : journal. — Reviews of Modern Physics, 1949. —Vol. 21 ,no. 2 . —P. 322—341 . —DOI :10.1103/RevModPhys.21.322 .↑ Pollack, Gerald. Water Science (бил-боцу.) . University of Washington, Pollack Laboratory. — «Water has three phases – gas, liquid, and solid; but recent findings from our laboratory imply the presence of a surprisingly extensive fourth phase that occurs at interfaces.» ТӀекхочу дата: 2011 шеран 5 февраль. Архивйина 2013 шеран 15 февралехьАрхивйина 2012-12-13 —Wayback Machine ↑ Криволуцкий А. Е. Голубая планета. Земля среди планет. Географический аспект. — М.: Мысль, 1985. — С. 212.↑ [[United Nations]] (бил-боцу.) . Un.org (2005 шеран 22 март). ТӀекхочу дата: 2010 шеран 25 июль. Архивйина 2013 шеран 15 февралехь↑ Наука и техника. Книги. Загадки простой воды. (бил-боцу.) ТӀекхочу дата: 2008 шеран 27 август. Архивйина 2009 шеран 22 январехь↑ CIA- The world fact book (бил-боцу.) . Central Intelligence Agency . ТӀекхочу дата: 2008 шеран 20 декабрь. Кху чуьра архивйинаоригиналан 2010 шеран 5 январехьАрхивйина 2008-02-13 —Wayback Machine ↑ Marine Science: An Illustrated Guide to Science ↑ Gleick, P.H. Water in Crisis: A Guide to the World's Freshwater Resources (ингалс.) . —Oxford University Press , 1993.Архиван копи 2016 шеран 5 мартехь дуьйнаWayback Machine тӀехь↑ Water Vapor in the Climate System (инг.) . American Geophysical Union . ТӀекхочу дата: 2013 шеран 13 февраль. Архивйина 2013 шеран 15 февралехь↑ Состав и природа мантии Земли (бил-боцу.) . ТӀекхочу дата: 2011 шеран 6 апрель. Архивйина 2011 шеран 2 ноябрехь↑ Сильнейшие державы планеты хотели подчинить природу. Как им помешала Вторая мировая война? //Лента.ру , 7 мая 2023Дошамаш а, энциклопедеш а
Библиографин каталогашкахь