Токио ,Япон Чешме ,Туркойчоь Выборг ,Ленинградан область Константинополь , IX—XII бIешерашкахь Европехь уггаре йоккха а, уггаре хьал долу а гIалаГIала ,Шахьар — бахархойн барамца, бахархойн мукъа ца хиларийн, географин, экономикин, историн, оьздангаллин маьIна долу амалца йогIустатус лорушнах беха меттиг ,[ 1] [ 1] [ 1]
Истори агIора термин схьадолу меттиган гуонаха дуьхьалонан керт —вал йапенаш хиларх.Шира Русехь гIала олура муьлххачу йоккхачунах беха меттигах , гуонаха гуо бинчу. ГIаланаш,говзалла а,пхьола а кхиаран йукъ йара.
Йоккха хуьлуш, гIало йогIалин агломерацеш . ЧIогIа ладаме роль мехкашна а, континенташна а лелайокоьрта гIаланаш , кхин агIаланаш-миллионникаша йаагломерацеш-миллионераш [en] мегалополисаш а,глобалан гIаланаш а йу. ГIаланашкахь беха ах совДуьненан бахархой [ 2]
ГIала нийса хIоттар Iамадо леррина дисциплина —гIалайар , цуо Iамадо гIалин хIоттаман законаш а, бакъонаш а. ГIалайар йукъадаьллаархитектурин чуьра, амма хан мел йели гIаланаш хилла йаккхий, церан планаш хIитто оьшура кхин тIе хаарш —гигиенех ,экономикех ,экологех ,транспортах , кхин а дуккха хIумнех лаьцна[ 3]
Актау ,Кхазакхстан Ламастехь нах беха меттигийн истори йолало йозанийн хьостехь дуьххьала хьахийначу хенахь дуьйна. Ша йолчу муьрехь гӀало масийттаза хийца таро йара статус а, цӀе а. Йевза,археологаша дӀайиллина, шортта йуккъера бӀешерийн гӀаланаш. Церан махкахь йоьгӀна керла гӀаланаш, ткъа цхьаццанна хадданза истори йу тахана а.
Археологаша схьаьхкинаМохенджо-Дарон саьлнаш Дуьххьарлера гӀаланаш лору неолитин вайн эран VII—IV бӀешерийн нах Ӏа меттиг:Иерихон ,Чатал-Хююк , кхин а[ 1] Дунайна тӀера хин йолчуЖелтойчоьнан а,Днепран а. В.э. 4—3 эзар шо хьалхара терахь хӀоттадо дуьненахь йевза мехкийн йаккъаша:Шира Месопотамин —Ур ,Урук ,Ницер ,Шуруппак ,Сиппар ,Эреду ,Бад-тибира ,Ларак ,Киш ;Мисран —Мемфис ,Фиваш ;ХӀиндин —Мохенджо-Даро ,Хараппа ;Желтойчоьнан —Спарта ,Афина .
Европин гӀаланийн йукъара йевза истори йолалов.э. VIII —VII бӀешо хьалха :Гадес (Испани ),Массили (Франци ),Рум (Итали ),Ольви ,Пантикапей (Керчь , ГӀирма), кхин йерш, оцу муьрехь кхиинаКавказера гӀаланаш:Поти ,Кутаиси (Гуьржийчоь ),Сухуми (Республика Абхази ),Ереван (Эрмалойчоь ).в.э. VI -V бӀешо хь. хуьлуФанагори ,Гермонасса ,Танаис , кхин антикаллин гӀаланашРоссин гӀаланаш хӀинцалерачу махкара. Хьалхара гӀаланийн луьста уьйра йара промыслашца а, йуьртан бахамца а, хӀунда аьлчи уьш йора охьахевшинчу латталелорхоша а, даьхнийлелорхоша. И зӀе дукхаха болчу мехкашкахь хӀинци а Ӏалашйо, йуьртабахаман къинхьегам безаш цхьа дакъа йаккхий гӀаланийн бахарахой а бу.
Париж XV бӀешарахьЙуккъерабӀерийн гӀаланаш в.э.V бӀешо хь. дуьйна, Руман историно ма-гайттира,Константинополо ,Херсонесо (Севастополь ,ГӀирма ), кхин дуккха а йаккхий а, кегий а маьхкийн йаккъаш, дукхаха дерг кхин дӀадаьхьира антикаллин заманахь хӀоьттина ламаста йукъараллин Ӏедал.XI —XII бӀешерашкахь Европин уггаре йаккхий гӀаланаш:Венеци ,Флоренци ,Рум ,Париж ,Лондон ,Кёльн ,Киев , кхин йерш (дика хьажаисторехь уггаре йаккхий гӀаланаш ).
КӀур вьетнаман гӀалахьГӀаланашкахь кхоллало башхамикроклимат . ГӀалара хӀаваан температура даиманмелла а сов хуьлу йуккъера температурел гуонахьарчу меттигел . ГӀалин атмосфера йохло дагорг дагар, гӀишлоша йовхо йалар бахьнехь. ГӀаланашкахь хьалха деша ло, сенло ораматаш, сих-сихадӀакхелха олхазаршна , дукхах дерг Ӏа доккху кхечу мехкашкахь, «дицло» шайнинстинктах лаьцна, Ӏаьнна дуьсу гӀалахь.
↑1 2 3 4 Город / А. Г. Махрова, В. И. Фадеев, А. А. Вигасин, Э. Д. Фролов, П. Ю. Уваров, А. П. Черных, А. С. Хорошев, Д. Я. Резун, И. Р. Соколовский, Н. В. Середа, Л. В. Кошман, Т. А. Луковцева // Большая российская энциклопедия :[в 35 т.] / гл. ред.Ю. С. Осипов М . : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.↑ Шестой оценочный доклад МГЭИК: изменение климата в 2022 году | UNEP — UN Environment Programme (бил-боцу.) . ТӀекхочу дата: 2022 шеран 6 апрель. Архивйина 2022 шеран 6 апрелехь↑ А. Гутнов, В. Глазычев. Мир архитектуры(оьр.) 200 000 экз. —ISBN 5-235-00487-6 .Дошамаш а, энциклопедеш а
Библиографин каталогашкахь
Капительца билгала йоккху итт пачхьалкхел кӀезиг лелош йоцу термин.
Нохчийн терминаш Нохчийн йоцу Ширъелла а, историн а Шира кхечу мехкийн
ТӀегӀа 1 ТӀегӀа 2 ТӀегӀа 3 ТӀегӀа 4 ТӀегӀа 5 ТӀегӀа 6 цӀийнан, корпусан, гӀишлон, наггахь тӀе литераш (A),(Б)(В)(Д) тоьхна лоьмарш (№), наггахь квартиран № я абонентан яьшкан, офисан, телефонан/факсан № (№ (цӀ., кв., лит., гӀиш., хӀус., оф., тел/факс, лмр. абон. Эпсарийн декъан цӀа \эскаран декъан лоьмар (ЭДЦӀ. № Э/Д.),поштан индексан № (пшт. инд. №)
