Huák-làng-să̤ Gê̤ṳng-huò-guók République française |
|---|
|
Gáik-ngiòng: Liberté, égalité, fraternité
"cê̤ṳ-iù, bìng-dēng, báuk-ái" |
Guók-gŏ̤: La Marseillaise
|
 |
| Siū-dŭ gâe̤ng có̤i duâi siàng-chê | Bă-là̤ |
|---|
| Guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng | Huák-ngṳ̄ |
|---|
| Sìng-nêng gì guók-gă ngṳ̄-ngiòng | Huák-ngṳ̄ |
|---|
| Céng-hū | dăng-ék-cié,buáng-cūng-tūng-cié,gê̤ṳng-huò-guók |
|---|
|
• cūng-tūng | Emmanuel Macron |
|---|
• cūng-lī | Sébastien Lecornu |
|---|
| Lĭk-huák gĭ-gáiu | Ngiê-huôi |
|---|
| Chăng-ngiê-iêng |
|---|
| Guók-mìng Ngiê-huôi |
|---|
| Miêng-cék |
|---|
• Dŭ-liāng | 640,679 km2 (247,368 sq mi) (dâ̤ 42 miàng) |
|---|
• cūi-mĭk (%) | 0.86 |
|---|
| Ìng-kēu |
|---|
• 2025 nièng gū-gié |  68,605,616 (dâ̤ 20 miàng) |
|---|
• Mĭk-dô̤ | 108/km2 (279.7/sq mi) (dâ̤ 106 miàng) |
|---|
| GDP (PPP) | 2025 nièng gū-gié |
|---|
• Dŭ-liāng |  $4.504 uâng-é (dâ̤ 9 miàng) |
|---|
• Bìng-gĭng | $65,626 (dâ̤ 25 miàng) |
|---|
| GDP (mìng-ngiê) | 2025 nièng gū-gié |
|---|
• Dŭ-liāng | $3.211 uâng-é (dâ̤ 7 miàng) |
|---|
• Bìng-gĭng | $46,792 (dâ̤ 22 miàng) |
|---|
| Gini (2022 nièng) |  29.8
dă̤ |
|---|
| HDI (2023 nièng) | 0.920
cĭng gŏ̤ · dâ̤ 26 miàng |
|---|
| Huó-bê | Euro (€) (EUR) |
|---|
| Sì-kṳ̆ | UTC+1 (CET) |
|---|
| UTC+2 (CEST) |
|---|
| Sì-găng gáik-sék | dd/mm/yyyy (AD) |
|---|
| Gă-ê̤ṳng diêng-nguòng | 230 V–50 Hz |
|---|
| Kŭi-chiă huŏng-hióng | iêu |
|---|
| Diêng-uâ kṳ̆-hô̤ | +33 |
|---|
| ISO 3166 dâi-hô̤ | FR |
|---|
| Uōng-mĭk sáuk-siā | .fr |
|---|
Huák-guók (法國,Huák-ngṳ̄:France), ciòng-chĭngHuák-làng-să̤ Gê̤ṳng-huò-guók (République Française;IPA: [ʁepyblik fʁɑ̃sɛz]) sêĔu-ciŭ gì siŏh bĭhguók-gă, dṳ̀ lāu Ĕu-ciŭ buōng-tū ī-nguôi, Huák-guók găkDâi-iòng-ciŭ,Hĭ-ciŭ,Mī-ciŭ dēng ciŭ gó ô liāng-tū. Buōng-tū ī-nguôi gì liāng-tū giéu la̤ "hāi nguôi liāng-tū".
Huák-guók sê sié-gái siôngcéng-dêgĭng-cá̤ùng-huá siŏng-dŏng huák-dăk gì guók-gă cĭ-ék.
Huák-guók buōng-tū găk Ĕu-ciŭ să̤ buô, báe̤k méng gâe̤ngBī-lé-sì,Luxembourg siŏng ciék, dĕ̤ng buô gâe̤ngDáik-guók,Sôi-sê̤ṳ,É-dâi-lé siŏng kiâng, dĕ̤ng-nàng ôDê-dṳ̆ng-hāi, să̤-nàng guók-géng siông ôAndorra gâe̤ngSă̤-băng-ngà lâng bĭh guók-gă, să̤ méng sêDâi-să̤-iòng, să̤-báe̤k gák lă̤ Ĭng-guók Hāi-hiĕk gâe̤ngĬng-guók dó̤i sióng, téng dê-dù gā̤-dēng lié káng Huák-guók buōng-tū hìng-sék chiông 6 dèu biĕng gì huŏng-hìng.
Huák-guók-nè̤ng sê gū-cāGallia-nè̤ng gì hâiu-iô, sêCelt-nè̤ng gì siŏh ciĕ-puái. Gallia ké̤ṳkLò̤-mā Dá̤-guók miĕk-uòng hâiu, Gallia kăi-sṳ̄ ciék-sêu Lò̤-māùng-huá, tŭng-hèngLá-dĭng-ngṳ̄. Gĭng-dáng gì Huák-ngṳ̄ cêu sê téng Lá-dĭng-ngṳ̄ iēng-huá lì gì.
Diŏh 1789 nièngHuák-guók Dâi-gáik-mêng huák-sĕng ī-sèng, Huák-guók ék-dĭk sê gŭng-ciō-cié. Huák-guók Dâi-gáik-mêng ké̤ṳk nêng-ùi sê ìng-lôi lĭk-sṳ̄ siông dô̤i-gá có̤i chāng-liĕk gì gáik-mêng, ô cĭng sâ̤ nè̤ng ké̤ṳk tài sī. 1799 nièng,Napoléon Bonaparte kăi-sṳ̄ tūng-dê Huák-guók, gĭng-guó gŭng-sê̤ṳ kuák-diŏng, gióng-lĭk lāu siŏh ciáh dá̤-guók. Cĭ hâiu diŏh 19 sié-gī, Huák-guók bô gĭng-lĭk lāu iā sâ̤ céng-biéng.
Bă-là̤ Séng-mū-iêngHuák-guók báik-cèng ô cêng sâ̤ hāi nguôisĭk-mìng-dê, bău-guákHuák-guók liāng Indochina dê-kṳ̆ (chiôngUŏk-nàng dēng-dēng).
Ék Ciéng gâe̤ngNê Ciéng, Huák-guók dŭ sê có̤i-hâiu gì ciéng-iàng-guók. Nê Ciéng giék-sók hâiu, Huák-guók sìng-ùiLièng-hăk-guók 5 ciáh siòng-êng-lī-sê̤ṳ-guók cĭ ék.
Huák-guókùng-hŏk gì nguòng-tàu â̤-sāi dŭi-sùi gáuDṳ̆ng Sié-gī. Lĭk-sṳ̄ siông dék dê̤ṳng-iéu gì cáuk-gă sêFrançois Rabelais, ĭ dék chók-miàng gì cáuk-pīng sê «Gê̤ṳ-ìng Diông» (Gargantua and Pantagruel), hiêng-dâiHuák-ngṳ̄ ô cêng sâ̤ sìng-hông dŭ sê téng ĭ gì cáuk-pīng diē-sié gié-sìng lì gì.
Găk 18 gâe̤ng 19 sié-gī, Huák-guók gì ùng-hŏk ngiê-sŭk huák-diēng gáu dék gèng gì cūi-bìng. 18 sié-gī ôVoltaire,Denis Diderot gâe̤ngJean-Jacques Rousseau. 19 sié-gī ôVictor Hugo,Alexandre Dumas (Alexandre Dumas, père), ké̤ṳk hâiu-dô̤i-nè̤ng làu giâ cêng sâ̤ iŭ-séu gì ùng-hŏk cáuk-pīng, chiông «Săng ciáh Huōi-ché̤ṳng-chiū» (Les Trois Mousquetaires), «Gĭ-dók-săng Báik-ciók» (Le Comte de Monte-Cristo), «Hāi-dā̤ Lâng-uâng Lī »(Vingt mille lieues sous les mers), «Bă-là̤ Séng-mū-iêng» (Notre-Dame de Paris), dēng-dēng.
47°N2°E / 47°N 2°E /47; 2
|
|---|
| Ciō-guòng guók-gă | | |
|---|
| Buô-hông sìng-nêng gì guók-gă | |
|---|
| dê-kṳ̆ | | Dăng-măh | |
|---|
| Hŭng-làng | |
|---|
| Nò̤-ŭi | |
|---|
| Ĭng-guók | |
|---|
|
|---|
| gì-tă ciō-guòng sĭk-tā̤ | |
|---|
1 Siŏh buô-hông diŏh Ā-ciŭ, ék-buăng nêng-ùi sê Ĕu-ciŭ gì siŏh buô-hông. |
