Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Перейти к содержанию
Wikipedia
Бэдэрхэ

Хитад

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Хитад гэһэн үгын хайлта энэ хуудаһада холбогдоно. Адли нэрэтэй бусад зүйлыеэндэ бэдэржэ болоно.
Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас
中华人民共和国
Түрын тугТүрын һүлдэ
Түрын дуулалай нэрэ:
хитадаар义勇军进行曲
«Журамта сэрэгэй марш»

Хитад һуури байра
НиислэлБээжэн
Албан хэлэнХитад хэлэн
Арад түмэн 91,65% —Хитад үндэһэтэн
  8,35 % — бусад арад түмэн
Түрэ засагБүгэдэ найрамдаха улас
 - Уласай даргаСи Цзиньпинь
 - ТЗ-эй даргаЛи Кэчянь
 - АТИХ-ын даргаЮ Жэншэн
Уласай хуралБүхэхитадай Арадай
Түлөөлэгшэдэй Ехэ Хурал
Суверенитет
 - 1911 12 һара 29 үдэр 
Түүхэ
 - МЭҮ221Хитадай нэгэдэһэнЦинь улас 
 - 1912- 1 һара 1ДИУ байгуулагдаба 
 - 1949-10 һара 1БНХАУ тунхаглагдаһан 
Дэбиcхэр газар
 - Бүхэлидөө9,640,821 км2 
 - Уһанай процент (%)2,8 %
Хүн зон
 - Тоосоо (2010)1,339,724,852 хүн[1] 
 - Хүн зоной нягтарал139.6 хүн/км2 
ДНБ (ХАШТ)2011 оной тоосоо
 - Бүгэдэ$11.299 их наяд[2] (2)
 - Нэгэ хүндэ$8,382[2] (91)
ДНБ (Нэрлэһэн)2011 оной тоосоо
 - Бүгэдэ$7.298 их наяд[2] 
 - Нэгэ хүндэ$5,413[2] (90)
ОТББЭ (2007)41.5[3] 
ХХИ (2011)Increase 0.687[4] (дундажа) (101)
Мүнгэн тэмдэгтэ[[БНХАУ-ай юань (¥)]] (CNY)
Сагай бүһэ+8
Интернет домэйн.cn, хоёрханзыгаар.中国,.中國
Телефоной код+86

Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас (хилбар Хитад:中华人民共和国;уламж Хитад:中華人民共和國;пиньинь:Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó;хилбар Хитад:中国;уламж Хитад:中國;пиньинь:Zhōngguó) —Азиин (Еврази)түбиин дурна зүгтэ оршодог; 9.6 сая км2 газар нютагтайгаараа дэлхэйн улас оронуудһааРосси баКанада хоёрой арад Америктай зэргэсэжэ, 1.3тэрбум хүнтэйгээрээ түрүүн байрада бэшэгдэдэг гээд юум юумээрээ хүшэрхэгжэһэн гүрэн мэтэ нүлөөтэй улас юм.[1][2][3] Хүн зон — 1 370 536 875 хүн үлүү.[4]

Түүхэбурангы ниигэмэй үедэ өөр өөр нэрэтэй маша олон «хитад улас» ээлжэ дараалан халагдажа үнгэрһэн болоод яг одоогой газар нютаг бүхы Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас 1949 ондо байгуулагдажа, хэдэн жэл хүлеэһэнэй дараа 1971 ондоНҮБ-ын гэшүүнбүрин эрхэтэй улас боложо шадаба.Хитадууд энэ уласаа тобшоор 中国 гэжэ бэшэжэ [жунъгуо] гэжэ дуудадаг. Энэһээ тус уласайҮбэр Монгол орондомонголоор Монгол уласайхидһаа илгаатайгаар [дунда улас] гэжэ нэрлэжэ оршуулжа, «ᠳᠤᠮᠳᠠᠳᠦ ᠤᠯᠤᠰ» (думдаду улус) гэжэ бэшэжэ байгаа.

Нэрэ

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
1742 ондо хэблэһэн «Чжунго гуанхуа» нэрэтэй ном

Хитад хэлээр уласай нэрэнь 中国 (Чжунго) «Дунда улас» гэһэн удхатай.Чжун («дунда») гэдэгынь Нанхяад үндэһэтэнэй өөрһэдөө соёл эргэншэлэй түб гэжэ үзэхэ эртын дэбэргэн уламжалалһаа эхэтэй. Манзын Чин уласай дараагаар байгуулагдаһан бүгэдэ найрамдаха уласые МонголшуудДундада Эргэн Улас (ᠳᠤᠮᠳᠠᠳᠤ ᠢᠷᠭᠡᠨ ᠤᠯᠤᠰ) (1911—1945) гэһэн нэрлэдэг байба.Го («улас») гэдэгынь уласай олон үндэһэтэниие нэрлэхын туладаСунь Ятсенэй һэргээн хэрэглэһэн хуушанай хэлэжэ болоно. Одоо сагта мүн Дундада улас гэхэ нэрэшэлые монголшуудаар хэрэглүүлхые ехэд хэшээдэг болоод үбэрмонголшуудай дунда тэгжэ ярижа бэшэдэг.

Хитад гү, али Хань үндэһэтэниие МонголшуудНанхяад гэжэ нэрлэжэ байһанииеМонголой Нюуса Тобшоһоо хаража болоно. Хитад гэһэн нэрэшэлээр МонголшуудДунда Зуунай үеын үбгэ монгол хэлэтэнХитан үндэһэтэниие нэрыдэдэг байгаад хожомоо Хитан үндэһэтэнНанхяадта уусаһанай дараа тэрэ зүгэй уласуудыемонгол хэлэнээХитад гэжэ болоо. МүнөөнэйБээжэндэниислэлээ хэжэ байһанЗүршэдэй байгуулһанАлтан уласыньНанхяаднарһаахэлэнсоёл өөрүндэһэтэн байгаа. Тодоруулбалзүршэд хэлэнииньАлтай изагуурайманжатунгусхэлэнэй нэгэн һалбари хэлэн юм.

Газарзүй

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Сансарһаа абаһан зураг
Гуансиинсагаан будаанай терасса
Гуансиин Ли гол

Хитадтай хилэ ниилэдэг уласууд:Монгол Улас,Ородой Холбооной Улас,Казахстан,Япон. Мүн харисангы бага уһаарХитадай тэнгис,Япон тэнгис ойролсоо.

Үргэн уудам Хитад ороной 9,640,821 км2 талмайда байгаали олон янзаар бүрилдэн тогтобо. Баруун хилэ, хизгаартаГималай,Каракорум,Памир,Тэнгэри Уула,Кунь-Лунь,Хүхэнуур–Түбэдэй үндэрлиг зэргэ уулархаг орон, баруун хойто хизгаараарТаклакаман,Гоби зэргэ сүлэ байдаг бол зүүн урда нютагаарХүхэ мүрэн,Шара мүрэн гэжэ дэлхэйн хоёр томо мүрэнэй һаба газар байна. Дурна эрье, хэдэн хэдэн тэнгисээрээНомгон далайда тулажа, нара зүб тойруулбалВьетнам,Лаос,Бирма,Бутан,Энэдхэг,Балба,Пакистан,Афганистан,Таджикистан,Хиргис,Хасаг,Монгол,Росси,Хойто Солонгос гэһэн 14 уластай газараар хилэ залгадаг. Хитад улас өөрын хэһэг гэдэгһээ боложоТайвань 1971 онһоо хойшо олон уластай эрхэ дутуу харилсажа байна. Мүн Энэдхэгэй харьяалжа бай уулын буйда хэдэн газар,ЯпонойСенкаку ольтирог,Вьетнамай газар нютагые өөрынхи гэжэ маргадаг. Тиимэһээ 1950 ондо Түбэдтэй, 1962 ондо Энэдхэгтэй, 1969 ондоСССР-тэй 1978 ондо Вьетнамтай, дайтаж байсан.

СССР-эй туршалгаар БНХАУ Хитадуудһаа үсөөн55 нэрын арад түмэндөөртөө заһаха эрхэтэй газар заажа үгэжэ тайтгаруулдаг хэдышье нэгэүндэһэтэн дабамгайлһан уласай жэшээрнэгэдэмэлтүрын байгууламжатай юм.Коммунис (эб хамта) улас түрын дэглэмтэй ушарһааганса намһаа бүхы түбшэнэй түрэ засагай ударидалгые томилжо байна. Харин эхиндээсоциалис (ниигэм журамта) эдэй засагтай байжа байгаад 1978 онһоо аажамаарзаха зээлиин эдэй засагта шэлжэжэ мүнөөДНБ-ын хэмжээр дэлхэйдэАНУ-ай дараа ородог болшохоод байна. Орон нютагаа 5 түвшэн, баһа зүг шэгэй орон гээд ойлгоходо түбэгтэй олон нэгэжэ болгон хубааһан байдагһаа нэгэдүгээр түбшэндэ 23можо,өөртөө заһаха 5 орон,түбһөө захирдаг 4 хото,онсогой захиргаата 2 оронойе харьяалжа байна. 1,339,724,852 хүнһөө ниислэлБээжэндэ 18 сая, түрүүн хотоШанхайда 23 саянь амидарадаг.

Тэнгэри уула

Хитадай уула шэлэдэТэнгэри уула,Уишань уула,Яншань уула,Бэйшань уула,Наньлингай уула,Ехэ Хянганай дабаан,Тайханшань уула,Ушань уула,Фэншань уула,Алтайн уула,Линшань уула,Алашань уула,Паньшань уула болонГималай зэргэ байдаг. Энэһээ гадна, Хитадай 5 хайрхан гэжэ байдаг. Энэнь тухайлбал зүүн хайрхан Тайшань уула, урда хайрхан Хен шань уула, баруун хайрханХуашань уула, хойто хайрханХэйшань уула, түб хайрханСуншань уула болоно. Хитадай үндэрлигүүд доторХүхэнуур Түбэдэй үндэрлиг хамагһаа нэрэтэй. Далайн нюрууһаа дундажаар 4000 тухай метртэ үргэгдэһэн энэ үндэрлигэй талмай 2 сая 500 мянган хабтагай дүрбэлжэн километр болоод, Хитадай нютаг дэбисхэрэй бараг 1/4 хубиие эзэлдэг. Хүхэ Нуур Түбэдэй үндэрлигһээ гаднаҮбэр Монголой үндэрлиг,Шара Хүрьһэтэ үндэрлиг,Юньнань-Гуйчжоугой үндэрлиг байдаг.

Хитад улас бол мүн гол мүрэн ехэтэй орон, Хитадай гол мүрэнүүдэй утые ниилүүлэн бодобол 430 мянган километртэ хүрэжэ, дэлхэйн бүмбэрсэгые арбаада ороожо хүрэдэг. Хитадай гол мүрэнүүд доторХүхэ мүрэн,Хатан гол хамагһаа нэрэтэй. Хүхэ мүрэн бол дэлхэйн 3-дахи томо мүрэн, ниитэ 6380 үлүү километр ута,Хүхэ мүрэнэй һаба газар эд уурһаар элбэг дэлбэг, уһанай хүсэнэй нөөсэнь Хитадай уһанай нөөсын 40%-е эзэлдэг болоод һаба газартань 20-оод сая гектар таряан талмай, 300 үлүү сая хүн зон һуурижан амидарадаг Хитадайхүдөө ажахын шухала нютаг болоно. Хитадай 2-дохи томо голХатан голой һаба газар бол Хитадай үндэһэтэнүүдэй үлгы юм. Хүхэнуур можынБаян хара уулнаас эхэ абаһан энэ голой ниитэ утань 5464 километр, Хүхэнуур,Сычуань,Ганьсу,Ниншя,Үбэр Монгол,Шаньши,Шэньши,Хэнань,Шаньдун зэргэ 9 можо өөртөө засаха аймагаар урдан үнгэржэБохай тэнгистэ шудхадаг. Хүхэ мүрэн, Хатан голһоо гадна Хитадта баһа дэлхэйн хамагай ута һубаг болохоБээжэн-Ханьчжоугой һубаг байдаг. Бээжэн-Ханьчжоугой һубаг бол Хитадай эртын уһан ажахын абарга ехэ барилга болоно. Бүри эртэ манай тоололой 605-604 онойСуй Ян-ди хаанай үедэ татаһан юм. Энэ һубаг Лоуянгаар түб болгожо, хойшоо Бээжэн, үмэнэшүү Ханчжоу хүрэжэ, 1794 килoметр үргэлжэлдэг.Бээжэн,Тяньцзинь,Хэбэй,Шаньдун,Жянсү,Жэжян зэргэ можо хотоор урлан үнгэржэ,Хайхэ гол,Хуайхэ гол,Хүхэ мүрэн,Цяньтан мүрэнэй 5 ехэ гол мүрэнэй системые холбожо байдаг. Одоо энэ һубаг Хитадай урда нютагай уһые хойто нютагта татаха барилгын зүүн талын шугамай гол шугам болоод байна.

Түүхэ

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Гол үгүүлэл:Хитадай түүхэ
Хитад ороной түүхын түрэ улас (хитад нюдээр).МонголМанжа хоёр Хитадта ноёлһоноор Хитад уласСагаан хэрэм,Дотор газарһаа гаража тэлэбэ.
Файл:Mao proclaiming the establishment of the PRC in 1949.jpg
Мао Зэдун 1949 ондо БНХАУ-ые тунхаглаһан.

3000 тухай жэлэй түүхэтэйхитад үндэһэтэнэй түүхын туршада олон улас гүрэн оршон тогтоножо байгаа. Монголшууд 1279 ондо бүхы хитадые нэгэдхэнЮань улас байгуулан 1368 он хүрэтэр захиржа байбаМин улас1644 ондо унажа,манжануудай эрхэшээлдэ оронЧин гүрэн гэгдэхэ болоһониинь Хитадай нютаг дээрэхи һүүлшын эзэнтэ улас байгаа. Мүн энэ Чин гүрэнииньХара тамхиин дайнда (18401842)Англида илагдаһанаар Хитадай эргүүдые баруунайхид эзэмшэжэ эхилһэн болоод тэрэндэ эсэргүү тэмсэл улас ороной үнсэгэ булан бүридэ боложо байгаа. Эсэстэнь1911 онойсагаагша гахай жэлэй хубисхал Манзын Чин гүрэниие мүхөөжэ,1912 ондо Хитад Уласые тунхаглаба. Гэбэшье сэрэгэй эрхэтэнүүдэй хоорондын зүршэл болонТүбэд зэргэ уласые эзэлэн түримхэйлхэ бодолгонь хүсэтэй эсэргүүсэлтэй тулгарһан гэхэ мэтэ шалтаанай уламһаа нэгэдэһэн засаг үгы болобо.[5] Ийнхүү олон жил үргэлжилсэн иргэний дайны эцэстХитадай Коммунист Нам ялж,1949 онд БНХАУ байгуулагдсан түүхтэй.

БНХАУ-ын түүхые тухайн үедэ ударидажа байһан хүнэйнь нэрээрМао Зэдуний үе (19491978) болонДэнь Сяопинай үе (1978—) гэжэ 2 хубаахань бии.

Мао Зэдунай үедэ БНХАУ социалис системэдэ хамрагдан,Ехэ Дэбхэрэлтын бодолгые хэрэгжүүлжэ ерэһэн болобош амжалтада хүрээгүй юм. Энэнэй уламһааСоёлой хубисхал гаража, «хубисхалта эсэргүү» гэгдэһэн хүнүүдэй олоноорынь хороожо, улас орон даяар айдас хүйдэс ноёлһон жэлнүүд ерэһэн юм. Мао Зэдун наһа барахатай зэргэсэн энэ хубисхалшье намжажа, МаоХуа Гуофенг залгамжалһан болобош удалгүй түрын эрхэДэнь Сяопиньда шэлжэбэ.

Дэнь Сяопиниин үедэ БНХАУ Коммунис Нам гэжэ ганса намай системэеэ хадагалжа үлэһэн болобошье эдэй засагаа заха зээлиин системэдэ шэлжүүлхэ алахамууд хэгдэжэ, БНХАУ оршон үетэй хүл ниилүүлэн алхаха болоо. Энэ хугасаанда хүндэ хүнгэн үйлэдбэринүүд хүгжэн, «Дэлхэйн үйлэдбэри» гэжэ нэрлээгдэхэ болотороо эдэй засагынь олошоруулһан юм. Гэбэшье улас түрын хубида сүлөөгүй байдал үргэлжэлһээр байгаа болон1989 оной Тяньаньмэнь талмайн алалга болон2005 онойҺалан тусгаарлахада эсэргүү хуули зэргэнь БНХАУ-ай «Нэгэ Хитад, Нэгэ Улас» бодолгын элирэл юм.

Ниигэм

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Можо, ороной хүн зоной нягта һиирэг
Хитадай хүн зоной тоо (1953-2010)[6]
ОнХүн зоной тоо

1953582,603,417
1964694,581,75919.2%
19821,008,175,28845.1%
19901,133,682,50112.4%
20001,265,830,00011.7%
20101,339,724,8525.8%

Арад түмэн, хэлэн-угсаанай газарай зураг

Хитад улас дэлхэйдээгээн олон хүнтэй. Эгээн ойро 2010 оной тоололгоор БНХАУ 1,370,536,875 оршон һуугшатай байба. 16,6 хубинь 15 хүрэтэрхи наһанай хүүгэд, 70,1 хуби 15-60 наһатан, 13,3% нь 60-аас дээш ахмад наһатан юм. Хүн зоной жэлэй үрэжэл 0.46% байна.[7] Дундажаар 73,18 наһалдаг.

Хэтэ үрэжэлые 1979 оной «Нэгэ хүүгэдэй бодолго»-оор болюулһан. Ядаралай хуби бууража, амижаргаанай нюруу дээшэлһэниинь һайн болобошье хүүгэд нюуха, наймаалха гэхэ мэтэ муу үрэ дагабари баһа байгаа. Түрэжэ бай хүүгэдэйэрэ эмын харисаа 105/100 боложо гажаһан болоод 2010 ондо бүри 118/100 байгаа.[8] 2013 онһоо эхэнэр нүхэрэй али нэгэниинь айлай ганса хүүгэд бол хоёр хүүгэдтэй байхые зүбшөөржэ зөөлрүүлһэн.[9]

Хитадайхин хотожожо байгаа. 1990 ондо хотын хүн зон 20% байһан бол 2007 ондо 46% хотынхин болоһон.[10] Хитадта саяһаа олон хүнтэй 160 оршом хот байгааһааШанхай,Бээжэн,Тяньцзинь,Гуанчжоу,Шэньжэнь,Чунцин,Ухань долоонь асанхи хүнтэй болшохоһон.[11] АраһааньДунгуань,Чэндү,Хонконг,Нанжан,Мүгдэн,Ханьчжоу гээд олон хот нэхэжэ ябаа. Ажал бэдэржэ хүдөөһөө хото бараадһан 220 сая хүн бии.[12]

Хитад үндэһэтэнэй түрэлхи, Хитад уласай газар нютагай 45,6% эзэлһэнДотор газарта хүн зоной 93.9% оршон һуудаг. Бээжэн-Шанхайн хүрээнэйХитадай ехэ тала, Хонконг-Гуаньчжоу хабын урда нютагта бүри шэгүү һууришилтай.Түбэдэй ӨЗО-до эгээн һиирэг, 2,2 хүн/км2 байгаа.

БНХАУ арад эргэдээ хэлэн, яһан үндэһыень харгалзан56 нэрээр хураан бүридхэдэг. Тус уласай үндэһэн хүн амХитад түрэлхи хэлтэйХитад үндэһэтэн нийт хүн зоной 91.51 хубиие бүридүүлжэ, ТӨЗО ШУӨЗО хоёрһоо бусад можо, орондо хэдынээ диилэнхи олоной хубитай болоо. 70 хубиньумарад (Бээжэн багтааһан),[13] үлдсэн ньү (Шанхайн),юэ (Хонконгийнкантон г.м),минь зэргэ аялгуутан гэхэ болобошХитад бэшэгэй нэгэ дүрэмтэй.

Уласай үсөөн тоото арад түмэн 8,49% хубиие эзэлжэ байгааһаа 2010 оной тоололгоор 16,9 саяжуан, 10,5 саяхотон, 10,3 саяманжа, 10,0 саяуйгар, 9,4 саямяо, 8,7 саяи гэжэ ябаһаар 3 мянганлоба,татараар гүйсэнэ.[14] Хитадуудкүнзы,бомбо (дао),будда гэһэн «гурбан шажан ном»-ые эртынһээ эдеэшүүлжэ абаһан.[15]Хотон Хитадуудыньлалын шүтэлгэтэй. БНХАУ эхиндээ шажан хориглоһоншье 1980-аад онһоо хиналтатай жааханаар сүлөөлбэ.

Олон яһатанай ехэнхинь урдынтай-кадай изагуурай хэлэтэй байдаг. Бүгэдэл өөрын гэһэн хубсаһан гоёл, зан заншалаараа илгарха болобошье Хитад үндэһэтэнэй хүсэтэй нэбтэрэлтээрХитад хэлэтэй болоод түрэлхи хэлээ гээсхээжэ байна. Түбэд-бирма бүлэгэй хэлэтэй-шарын шажаниие үүсхэгшэтүбэд, түрэг бүлэгэй хэлэн-ислам шүтэлгэтэйуйгур,хасаг, монгол бүлэгэй хэлэн-шарын шажанай уламжалалтамонгол зэргэ хизгаарай арад түмэн Хитад хэлэн һурахын хамтаар өөрын түрэлхи хэлэн бэшэгээ боломжоороо хадагалжа үлэһэн.

  • наһа, эрэ эмэ субарга
    наһа, эрэ эмэ субарга
  • Бээжэнгэй олимпын нээлтэдэ 56 арадай хубсаһатай багашуул
    Бээжэнгэй олимпын нээлтэдэ 56 арадай хубсаһатай багашуул
  • Буддын хиид
    Буддын хиид
  • Шанхай хото
    Шанхай хото
  • 1956 онһоо хялбари ханзын Хитад бэшэгтэй болоһон
    1956 онһоо хялбари ханзын
    Хитад бэшэгтэй болоһон

Улас түрэ

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Мао Зэдунай зурагтайТяньаньмэнь талмай

Хитад Уласхүнэй ​​эрхые (Интернетдэ сүлөөтэй нэбтэрэлгэ, хэблэлэй эрхэ сүлөө, суулганай эрхэ сүлөө, хүүгэдтэй болохо эрхэ сүлөө, ниигэм байгуулха эрхэ сүлөө, шажан шүтэлгын эрхэ сүлөө) зүршэхэ, захиргаадалтын уласуудай нэгэн юм.

Хуули баталха байгуулганьБүхы Арадай Түлөөлэгшэдэй Хурал, гүйсэдхэхэ засаглалай дээдэ байгуулганьТүрын зүблэл болоно. Хамагай дээдэ шүүхэ газар Арадай Дээдэ Шүүхэ юм.Гэбэш түрын дээдэ эрхэ мэдэл "Нам"да түблэрхэ болоод ХКН-ын тэргүүлэгшэд улас орониие ударидадаг гэхэд болоно.

1997 ондоЕхэ Британиһаа бусаажа абаһанХонконг болон1999 ондоПортугалһаа бусаажа абаһанМакао «Нэгэ улас, хоёр системэ» гэжэ нэрлээгдэхысэ үргэн хэмжээтэй өөртөө засаха эрхэтэй.

2013 оной байдалаар БНХАУ-ай Засагай газар ба намай түрүүн албан тушаалнуудай хубаарилалта:

ЭрэмбэАлбан тушаалХүн
1БНХАУ-ай Юрэнхылэгшэ
Хитадай Коммунис Намай Юрэнхы нарин бэшэгэй дарга
Сэрэгэй Түб Зүблэлэй Түрүүлэгшэ
Си Цзиньпин
2 / 3БНХАУ-ай Түрын Зүблэлэй Юрэнхы СайдЛи Кэцян
Бүхэхитад Арадай Ехэ Хуралай Байнгын Хорооной ТүрүүлэгшэЧжан Дэцзян
4БНХАУ-ай Арадай Улас Түрын Зүблэлдэхэ Бага Хурал Бүхэхитад Хорооной ТүрүүлэгшэЮй Чжэншэн

БНХАУ-ай Үндэһэн хуулида тусхагдаһан Хитадай Коммунис Намаар (ХКН) захиржа байна.

Хитадай Коммунис Нам 76 сая үлүү гэшүүнтэй, дэлхэйн улас түрын эгээн томо байгуулга. 2009 ондо БНХАУ байгуулагдаһанай нэгэн жаран болоходо ХКН-ай 4-дэхи үеын ударидагшад эрхэ баряад ябажа байгаашье үнгэрһэн хугасаада Хитадай улас түрын системэдэ намай лидерынь өөрын залгамжалагшые тодоруулха талаар баталгаажаһан тогтоһон арга зам гэжэ байһангүй.Мао Зэдуниие наһа бараһанай дараа тэрэнэй залгамжалагшадые түлхинДэн Сяопин эрхэ мэдэлые гартаа адхаха болоһон. Харин Дэн Сяопин өөрынгөө залгамжалагша гэгдэжэ байһан хоёр хүниие орхинЦзян Цзэминьдэ түрын эрхээ шэлжүүлһэнэй зэргэсээ үе алгаһанХу Цзиньтаое тогтоожо үгэһэн байдаг.

Засаг захиргаанай хуубари

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Хитад улас мүнөөдэрможо, аймаг, хошуун, сум, гасаанай гэһэн 5 зэргэ дэбэй хориннэгэжээр газар нютгаа шаталан хубаажа байна. I дэсын 33 нютагһаа 22-ньможо, 5-ньавтономито орон (ӨЗО), 4-ньтүбдэ захирагдаха хото, 2-ньонсогой захиргаата орон (ОЗО) гэһэн зүйлэй нютаг болоно. Хоёр ОЗО (Хонконг,Макао) автономито ехэ эрхэтэй.Тайваниие өөрынхи гэжэ зүдхэдэг.

Зүг шэгэй зургаан орон
I дэсэй дүрбэн зүйл нэгэжые үнгөөр илгаһаниинь
Сагаан, улаан дарһан.
Нютагай нэрэХитадаарТалмай (км²)Хүн зон (2010)Нютагай түб
можо (省) —
1Аньхуйᠠᠨᠾᠦ᠋ᠢ安徽139,70059,500,510Хэфэй
2Ганьсуᠭᠠᠨᠰᠤ甘肃454,30025,575,254Ланьчжоу
3Гиринᠭᠢᠷᠢᠨ吉林187,40027,462,297Чанчунь
4Гуандунᠭᠤᠸᠠᠩᠳᠦ᠋ᠩ广东180,000104,303,132Гуанчжоу
5Гуйжоуᠭᠦᠢᠵᠸᠦ贵州176,00034,746,468Гуйян
6Чжэцзянᠵᠸᠵᠢᠶᠠᠩ浙江102,00054,426,891Ханчжоу
7Цзянсуᠵᠢᠶᠠᠩᠰᠦ江苏102,60078,659,903Нанжин
8Цзянсиᠵᠢᠶᠠᠩᠰᠢ江西167,00044,567,475Наньчан
9Ляонинᠯᠢᠶᠤᠤᠨᠢᠩ辽宁145,90043,746,323Мүгдэн
10Сычуаньᠰᠸᠴᠤᠸᠠᠨ四川485,00080,418,200Чэнду
11Фуцзяньᠹᠦᠵᠢᠶᠠᠨ福建121,30036,894,216Фучжоу
12Хайнаньᠬᠠᠶᠢᠨᠠᠨ海南34,0008,671,518Хайкоу
13Хара-Мүрэнᠬᠠᠷᠠᠮᠦ᠋ᠷᠡᠨ黑龙江454,00038,312,224Харбин
14Хэбэйᠾᠸᠪᠸᠢ河北187,70071,854,202Шицзячжуан
15Хэнаньᠾᠸᠨᠠᠨ河南167,00094,023,567Чжэнчжоу
16Хүхэ-Нуурᠬᠥᠬᠡᠨᠠᠭᠤᠷ青海721,2005,626,722Синин
17Хубэйᠬᠤᠪᠸᠢ湖北185,90057,237,740Ухань
18Хунаньᠬᠤᠨᠠᠨ湖南210,00065,683,722Чанша
19Шаньдунᠱᠠᠩᠳᠦ᠋ᠩ山东153,80095,793,065Цзинань
20Шаньсиᠱᠠᠨ ᠰᠢ山西156,30035,712,111Тайюань
21Шэньсиᠱᠠᠨᠰᠢ陕西205,60037,327,378Сиань
22Юньнаньᠶᠦᠨᠨᠠᠨ云南394,00045,966,239Куньмин
автономито орон (自治区) —
23Гуаншиᠭᠤᠸᠠᠩᠰᠢ广西236,00046,026,629Наньнин
24Ниншяᠨᠢᠩᠰᠢᠶᠠ宁夏66,4006,301,350Иньчуань
25Үбэр-Монголᠥᠪᠦᠷ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ內蒙古1,183,00024,706,321Хүхэ хото
26Түбэдᠲᠦᠪᠡᠳ西藏1,228,4003,002,166Һаса
27Синьцзянᠰᠢᠩᠵᠢᠶᠠᠩ新疆1,660,40021,813,334Үрэмшэ
онсогой захиргаата орон (特别行政区) —
28Макао澳门29552,300Макао
29Хонконг香港1,1047,061,200Хонконг
түбдэ захирагдаха хот (直辖市) —
30Бээжэнᠪᠡᠭᠡᠵᠢᠩ北京16,80019,612,368Бээжэн
31Тяньцзиньᠲᠢᠶᠠᠨᠵᠢᠨ天津11,30512,938,224Тяньцзинь
32Чунцин重庆82,30028,846,170Чунцин
33Шанхайᠱᠠᠩᠬᠠᠢ上海6,34123,019,148Шанхай

Хитадайниислэл хото — 17 550 000 хүн зонтойБээжэн юм. Ондоо ехэ хотонууд:Шанхай (хүн зон — 18 450 000 хүн),Чунцин,Тяньцзинь,Гуанчжоу.

ЭрэмбэБуряад нэрэ/
Ханьюй Пиньинь/
Хялбарижуулһан/
Уламжалалта
Хүн зонОн жэлЗурагХарьяалалБүһэ нютаг
1Чунцин
Chóngqìng
(simp: 重庆, trad: 重慶)
28846170!28,846,1702010БНХАУ ХитадУрда Баруун
2Шанхай
Shànghǎi
(simp: 上海, trad: 上海)
23019148!23,019,1482010БНХАУ ХитадЗүүн
3Бээжэн
Běijīng
(simp: 北京, trad: 北京)
19612368!19,612,3682010БНХАУ ХитадХойто
4Чэнду
Chéngdū
(simp: 成都, trad: 成都)
14047625!14,047,6252010БНХАУ ХитадУрда Баруун
5Тяньцзинь
Tiānjīn
(simp: 天津, trad: 天津)
12938224!12,938,2242010БНХАУ ХитадХойто
6Гуанчжоу
Guǎngzhōu
(simp: 广州, trad: 廣州)
12700800!12,700,8002010БНХАУ ХитадУрда Түб
7Харбин
Hā'ěrbīn
(simp: 哈尔滨, trad: 哈爾濱)
10635971!10,635,9712010БНХАУ ХитадХойто Зүүн
8Шэньчжэнь
Shēnzhèn
(simp: 深圳, trad: 深圳)
10357938!10,357,9382010БНХАУ ХитадУрда Түб
9Ухань
Wǔhàn
(simp: 武汉, trad: 武漢)
09785392!9,785,3922010БНХАУ ХитадУрда Түб
10Ханьчжоу
Hángzhōu
(simp: 杭州, trad: 杭州)
08700400!8,700,4002010БНХАУ ХитадЗүүн
11Шиань
Xī'ān
(simp: 西安, trad: 西安)
08467837!8,467,8372010БНХАУ ХитадХойто Баруун
12Мүгдэн
Shěnyáng
(simp: 沈阳, trad: 瀋陽)
08106171!8,106,1712010БНХАУ ХитадХойто Зүүн
13Нанжан
Nánjīng
(simp: 南京, trad: 南京)
08004680!8,004,6802010БНХАУ ХитадЗүүн
14Чаньчунь
Chángchūn
(simp: 长春, trad: 長春)
07459005!7,459,0052010БНХАУ ХитадХойто Зүүн
15Шанцю
Shāngqiū
(simp: 商丘, trad: 商丘)
07362472!7,362,4722010БНХАУ ХитадУрда Түб
16Хонконг
Xiānggǎng
(simp: 香港, trad: 香港)
07103000!7,103,0002011Хонконг ХонконгУрда Түб
17Цзинань
Jǐnán
(simp: 济南, trad: 濟南)
06814000!6,814,0002010БНХАУ ХитадЗүүн
18Далянь
Dàlián
(simp: 大连, trad: 大連)
06170000!6,170,0002009БНХАУ ХитадХойто Зүүн
19Тайюань
Tàiyuán
(simp: 太原, trad: 太原)
04201591!4,201,5912010БНХАУ ХитадХойто
20Кунминь
Kūnmíng
(simp: 昆明, trad: 昆明)
02971000!2,971,000БНХАУ ХитадУрда Баруун
21Уси
Wúxī
(simp: 无锡, trad: 無錫)
02359000!2,359,000БНХАУ ХитадЗүүн
22Шицзячжуан
Shíjiāzhuāng
(simp: 石家庄, trad: 石家莊)
02280000!2,280,000БНХАУ ХитадХойто
23Чжэнчжоу
Zhèngzhōu
(simp: 郑州, trad: 鄭州)
02280000!2,280,000БНХАУ ХитадУрда Түб
24Наньнин
Nánníng
(simp: 南宁, trad: 南寧)
02272000!2,272,000БНХАУ ХитадУрда Түб
25Наньчан
Nánchāng
(simp: 南昌, trad: 南昌)
02229000!2,229,000БНХАУ ХитадЗүүн
26Чанша
Chángshā
(simp: 长沙, trad: 長沙)
02187000!2,187,000БНХАУ ХитадУрда Түб
27Циндао
Qīngdǎo
(simp: 青岛, trad: 青島)
02160000!2,160,000БНХАУ ХитадЗүүн
28Ланьчжоу
Lánzhōu
(simp: 兰州, trad: 蘭州)
02072000!2,072,000БНХАУ ХитадХойто Баруун
29Сучжоу
Sūzhōu
(simp: 苏州, trad: 蘇州)
02063000!2,063,000БНХАУ ХитадЗүүн
30Хэйфэй
Héféi
(simp: 合肥, trad: 合肥)
01984000!1,984,000БНХАУ ХитадЗүүн
31Наньчун
Nánchōng
(simp: 南充, trad: 南充)
01913000!1,913,000БНХАУ ХитадУрда Баруун
32Сямэнь
Xiàmén
(simp: 厦门, trad: 廈門)
01896000!1,896,000БНХАУ ХитадЗүүн
33Фучжоу
Fúzhōu
(simp: 福州, trad: 福州)
01860000!1,860,000БНХАУ ХитадЗүүн
34Гирин
Jílín Shì
(simp: 吉林市, trad: 吉林市)
01823725!1,823,725БНХАУ ХитадХойто Зүүн
35Наньян
Nányáng
(simp: 南阳, trad: 南陽)
01797000!1,797,000БНХАУ ХитадУрда Түб
36Үрэмшэ
Wūlǔmùqí
(simp: 乌鲁木齐, trad: 烏魯木齊)
01757000!1,757,000БНХАУ ХитадХойто Баруун
37Фошань
Fóshān
(simp: 佛山, trad: 佛山)
01739000!1,739,000БНХАУ ХитадУрда Түб
38Гуйян
Guìyáng
(simp: 贵阳, trad: 貴陽)
01643000!1,643,000БНХАУ ХитадУрда Баруун
39Бэньси
Běnxī
(simp: 本溪, trad: 本溪)
01600000!1,600,0002011БНХАУ ХитадХойто Зүүн
40Нинбо
Níngbō
(simp: 宁波, trad: 寧波)
01594000!1,594,000БНХАУ ХитадЗүүн
41Вэйфан
Wéifāng
(simp: 潍坊, trad: 濰坊)
01536000!1,536,000БНХАУ ХитадЗүүн
42Датон
Dàtóng
(simp: 大同, trad: 大同)
01492000!1,492,000БНХАУ ХитадХойто
43Аншань
Ānshān
(simp: 鞍山, trad: 鞍山)
01474000!1,474,000БНХАУ ХитадХойто Зүүн
43Бугата
Bāotóu
(simp: 包头, trad: 包頭)
01442000!1,442,000БНХАУ ХитадХойто
45Нэйцзян
Nèijiāng
(simp: 内江, trad: 内江)
01406000!1,406,000БНХАУ ХитадУрда Баруун
46Фушунь
Fǔshùn
(simp: 抚顺, trad: 撫順)
01402000!1,402,000БНХАУ ХитадХойто Зүүн
47Сучжоу
Xúzhōu
(simp: 徐州, trad: 徐州)
01400000!1,400,000БНХАУ ХитадЗүүн
48Яньтай
Yāntái
(simp: 烟台, trad: 煙臺)
01328000!1,328,000БНХАУ ХитадЗүүн
49Иян
Yìyáng
(simp: 益阳, trad: 益陽)
01296000!1,296,000БНХАУ ХитадУрда Түб
50Чандэ
Chángdé
(simp: 常德, trad: 常德)
01284000!1,284,000БНХАУ ХитадУрда Түб
51Таншань
Tángshān
(simp: 唐山, trad: 唐山)
01279226!1,279,226БНХАУ ХитадХойто
52Лоян
Luòyáng
(simp: 洛阳, trad: 洛陽)
01265000!1,265,000БНХАУ ХитадУрда Түб
53Мяньян
Miányáng
(simp: 绵阳, trad: 綿陽)
01189000!1,189,000БНХАУ ХитадУрда Баруун
54Хүхэ хото
Hūhéhàotè
(simp: 呼和浩特, trad: 呼和浩特)
01144000!1,144,000БНХАУ ХитадХойто
55Шаньтоу
Shàntóu
(simp: 汕头, trad: 汕頭)
01110000!1,110,000БНХАУ ХитадУрда Түб
59Цзинчжоу
Jīngzhōu
(simp: 荆州, trad: 荆州)
01104000!1,104,000БНХАУ ХитадУрда Түб
60Баодин
Bǎodìng
(simp: 保定, trad: 保定)
01060000!1,060,000БНХАУ ХитадХойто
61Аньян
Ānyáng
(simp: 安阳, trad: 安陽)
01058000!1,058,000БНХАУ ХитадХойто
62Лючжоу
Liǔzhōu
(simp: 柳州, trad: 柳州)
01017000!1,017,000БНХАУ ХитадУрда Түб
63Luzhou
Lúzhōu
(simp: 泸州, trad: 瀘州)
00961000!961,000БНХАУ ХитадУрда Баруун
64Ханьдань
Hándān
(simp: 邯郸 trad: 邯鄲)
00951000!951,000БНХАУ ХитадХойто
65Цюаньчжоу
Quánzhōu
(simp: 泉州, trad: 泉州)
00948000!948,000БНХАУ ХитадЗүүн
66Хэнян
Héngyáng
(simp: 衡阳, trad: 衡陽)
00904000!904,000БНХАУ ХитадУрда Түб
67Синин
Xīníng
(simp: 西宁, trad: 西寧)
00871000!871,000БНХАУ ХитадХойто Баруун
68Хэнань
Huáinán
(simp: 淮南, trad: 淮南)
00863135!863,135БНХАУ ХитадЗүүн
69Инчуань
Yínchuān
(simp: 银川, trad: 銀川)
00861000!861,000БНХАУ ХитадХойто Баруун
70Чанчжоу
Chángzhōu
(simp: 常州, trad: 常州)
00827131!827,131БНХАУ ХитадЗүүн
71Хайнань
Huái'ān
(simp: 淮安 trad: 淮安)
00725381!725,381БНХАУ ХитадЗүүн
72Ичан
Yíchāng
(simp: 宜昌, trad: 宜昌)
00634568!634,568БНХАУ ХитадУрда Түб
73Сянян
Xiāngyáng
(simp: 襄阳, trad: 襄陽)
00633173!633,173БНХАУ ХитадУрда Түб
74Макао
Àomén
(simp: 澳门, trad: 澳門)
00542400!542,400Макао МакаоУрда Түб

Мүн үзэхэ

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Зүүлтэ

[Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  1. 12Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census.Stats.gov.cn.1 November 2011 үдэртэ хандаһан.
  2. 12345China.International Monetary Fund.2012-04-18 үдэртэ хандаһан.
  3. 12АНУ-ай Тагнуулын төв газрын мэдээсэлАрхивировалһан 13 таба һара 2009 оной. [Gini rankings]
  4. 12Human Development Report 2011.United Nations(2011).5 November 2011 үдэртэ хандаһан.
  5. Кузьмин С. Л. Нууц Түвд орон. Тусгаар тогтнол ба эзэгнэлийн түүх. 2011. Улаанбаатар
  6. БНХАУ-ын хүн зоной зургаан удаагийн тоолллого
  7. "The odds that you will give birth to a boy or girl depend on where in the world you live".
  8. "China formalizes easing of one-child policy"
  9. "Preparing for China's urban billion"
  10. "China's mega city: the country's existing mega cities".
  11. "China Now Has More Than 260 Million Migrant Workers Whose Average Monthly Salary Is 2,290 Yuan ($374.09)"
  12. "China: 400 Million Cannot Speak Mandarin"
  13. "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census (No. 1)"
  14. Chinese Religion: A Contextual Approach

    Холбооһон

    [Заһаха |үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

    Энэ хуудаһанХитад УласгэһэнВикимедиа сангай ангилал холбооһотой.

    Азиин уласууд
    Тусгаар уласууд
    Афганистан Армени Азербайджан Бахрейн Бангладеш Бутан Бруней Камбоджа Хитад Кипр Зүүн Тимор Египет Гүржи Энэдхэг Индонези Иран Ирак Израиль Япон Йордан Казахстан Хойто Солонгос Өмнөд Солонгос Кувейт Кыргызстан Лаос Ливан Малайзи Мальдива Монгол Мьянма Балба Оман Пакистан Филиппина Катар Орос Саудай Арави Сингапур Шри Ланка Сири Таджикистан Тайланд Турк Туркменистан Арабай Нэгэдэһэн Эмиртэ Улас Узбекистан Вьетнам Йемен
    Бүрин эрхэгүй
    Хамааралтайба тусхай захиргаанай
    бүһэ
    Австрали
    Хитад
    Нэгэдэһэн Хаанта Улас


    "https://bxr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хитад&oldid=73237" хуудаһанһаа абтаһан
    Анги:
    Нюуса зэргэ шата:

    [8]ページ先頭

    ©2009-2025 Movatter.jp