| Užička republika Ужичка република | ||||
|---|---|---|---|---|
| jesen 1941 - decembar 1941. | ||||
| ||||
| Himna: Nijedna zvanična | ||||
%2c_jesen_1941.jpg) | ||||
| Glavni grad | Užice | |||
| Službeni jezik | Srpskohrvatski | |||
| Državno uređenje | Partizanski slobodni teritorij | |||
| Predsjednik | ||||
• 1941. | Dragojlo Dudić | |||
| Osnivanje | Jesen 1941. | |||
| Ukidanje | Decembar 1941. | |||
| Stanovništvo | ||||
• Ukupno | 300.000>1.000.000 | |||
| Danas dio | Srbija | |||
Užička republika bila je kratkotrajno oslobođena partizanska teritorija i prva oslobođena teritorija uEvropi uDrugom svjetskom ratu, organizirana kao vojna mini-država koja je postojala u jesen 1941. uokupiranoj Jugoslaviji, tačnije zapadni dioTeritorije Vojnog komandanta u Srbiji.[a] Republiku je uspostavio partizanski pokret otpora, a njen administrativni centar bio je gradUžice.
Užička Republika obuhvatala je veliki dio zapadnog dijela okupirane teritorije i imala je više od 300.000 stanovnika[3] (prema drugom izvoru, blizu milion[4]). Nalazila se između prugeValjevo–Bajina Bašta na sjeveru, rijekeDrine na zapadu, rijekeZapadne Morave na istoku iRaške oblasti na jugu.
Različiti izvori pružaju različite informacije o veličini republike: prema nekim izvorima, ona je obuhvatala 15.000[4] ili 20.000[5] km2.
Vladu su sačinjavali "narodni savjeti" (odbori), a partizani su otvarali škole i izdavali novine "Borba". Uspjeli su da pokrenu poštanski sistem i oko 145 km železničke pruge i vodili fabriku municije iz trezora ispod banke u Užicu.[6]
Novembra 1941, uPrvoj ofanzivi, njemačke trupe su ponovo zauzele ovu teritoriju, dok je glavnina partizanskih snaga pobjegla premaBosni,Sandžaku iCrnoj Gori, pregrupisavši se kodFoče u Bosni.[7]
Levičarska politika koju je tada vodioJosip Broz Tito (kasnije poznata kaolijeva skretanja) značajno je doprinela porazu partizana u Užičkoj Republici.[8] Zbog profašističke srpske propagande koja je opisivala da su partizani vođeni strancima,[9] stanovništvo Srbije se okrenulo protiv ustanka i protiv partizanskih ustanika. Početkom decembra 1941.[10] partizani su prešli iz Srbije u Bosnu (nominalno dioNDH) i pridružili se svojim drugovima koji su već napustili Crnu Goru.[11]
Jugoslovenski partizanski igrani filmUžička republika iz 1974. pokriva događaje oko postojanja Užičke Republike.
Partisan Detachments of Yugoslavia and the leaderships of the national liberation movement withdrew from Serbia early in December 1941
.svg)