Potporno tkivo, ponegdje imehaničko tkivo, kod biljaka uključuje sva tkiva koja nisu nidermalna, nitivaskularna. Na temelju prirode ćelijskih zidova, može se podijeliti u tri oblika.
Parenhim (stgrč. παρέγχυμαparenhima, "visceralno meso", od παρεγχεῖν -parenhein = puniti, od παρα-para- = osim + ἐν - en = u + χεῖν -hein = puniti)[2] je svestrano potporno tkivo koje u mehkim delovima biljaka uglavnom predstavlja tkivo "punila". Formira, između ostalog,korteks (vanjska regija) isrž (središnja regija) stabljika, korteks korijena,mezofil lišća, pulpu plodova iendospermsjemena. Ćelije parenhima su žive i mogu ostatimeristemske i u zrelosti - što znači da su sposobne zaćelijsku deobu ako su stimulirane. Imaju tanke i fleksibilneceluloznećelijske zidove i obično supoliedarne. kada su zatvorene, ali mogu biti grubo sferne kada su izolirane od svojih susjeda. Ćelije parenhima uglavnom su velike. Imaju velikecentralne vakuole, koje ćelijama omogućuju skladištenje i regulacijuiona, otpadnih proizvoda ivode. Tkivo specijalizovano za skladištenje hrane obično se sastoji od ćelija parenhima.
Ćelije parenhima imaju različite funkcije:
Parenhim ima više funkcija, kao što su:
Oblik parenhimskih ćelija varira ovisno o njihovoj funkciji. U spužvastommezofilu lista, parenhimske ćelije se kreću od gotovo sfernih i slabo raspoređenih s velikim međućelijskim prostorima, do bogato razgranatih ilizvjezdastih, međusobno povezanih sa susjednim na krajevima, tvoreći trodimenzijsku mrežu, poput zrna crvenog bubrežastoggraha (Phaseolus vulgaris) i drugihmezofita.[4] Ove ćelije, zajedno saepidermnim zaštitnim ćelijamastoma, formiraju sistem vazdušnih prostora i komora koje reguliraju razmenu plinova. U nekim radovima ćelije lisne epiderme smatraju se specijalnim parenhimskim ćelijama, ali moderna terminologija odavno je epidermu počela klasificirati kaobiljno pokrovno tkivo, a parenhim kao potporna tkiva.
Oblici parenhima:
Kolenhimsko tkivo sastoji se od izduženih ćelija, nepravilno zadebljanihćelijskih zidova. Pružaju strukturnu potporu, posebno u rastu listova i listića. Kolenhimsko tkivo djeluje poput otpornih niti u stabljikamaceler. Ćelije kolenhime obično su žive i imaju samo debeliprimarni ćelijski zid od celuloze ipektina. Debljina ćelijskog zida snažno je pod utjecajem mehaničkog napora biljke. Zidovi kolenhima u potresenim biljkama (pri oponašaju uticaja vetra i sl.), mogu biti 40–100% deblji od onih koji nisu potreseni.
Postoje četiri glavne struktur kolenhima:
Ćelije kolenhime najčešće se nalaze pored vanjskih rastućih tkiva poputvaskularnog kambija i poznate su po povećavanju strukturne potpore i integriteta.
Prva upotreba termina "kolenhim" potiče iz spisaJohanna Linka (1837) koji ga je koristio za opisivanje ljepljive tvari na polenu buljaka rodaBletia (Orchidaceae). Žaleći se na Linkovu pretjeranu nomenklaturu,Schleiden (1839) šaljivo je ustvrdio da bi se izraz "kolenhim" mogao lakše upotrijebiti za opisivanje izduženih subepidermnih ćelija s neravnomjerno zadebljanim čelijskim zidovima.
Sklerenhim (stgrč. σκληρός - "sklērós" = teško) je tkivo koje biljke čini tvrdim i ukočenim. Sklerenhim je potporno tkivo biljaka. Postoje dvije vrste sklerenhimskih ćelija: vlaknaste iskleroidi. Njihovćelijski zid sastoji se odceluloze,hemiceluloze ilignina. Ćelije sklerenhima glavne su potporne ćelije u biljnim tkivima koja su se prestala izduživati. Vlaknasti sklerenhimi imaju veliku ekonomsku važnost, jer predstavljaju izvorni materijal za mnoge tkanine (npr.Lan,konoplja, [juta] iramija).Za razliku od kolenhima, zreli sklerenhim sačinjavaju mrtve ćelije, s izrazito debelim ćelijskim zidovima (sekundarni zidovi) koji čine do 90% ukupne ćelijske zapremine. To su čvrsti, debeli zidovi koji čine sklerenhim značajno jačim potpornim elementima u dijelovima biljke koji su se prestali izduživati. Razlika između vlakana i skleroida nije uvijek jasna: postoje prijelazi, ponekad čak i unutar iste biljke.
Vlakna ililiko općenito su dugačke, vitke, prozenhimske ćelije, koje se obično javljaju u pramenovima ili snopovima. Takve snopove ili ukupne snopove stabljike kolokvijalno nazivamo vlaknima. Njihova velika nosivost i lahkoća kojom se mogu obrađivati, još od antike su pogodovali da budu izvorni materijal za brojne stvari, poputkonopaca,tkanina imadraca. Vlaknalana ( Linum usitatissimum) poznata su uEvropi iEgiptu više od 3.000 godina, a ona odkonoplje (Cannabis sativa) uKini isto toliko dugo. Ta vlakna, kao i ona odjute (Corchorus capsularis) iramja (Boehmeria nivea ikopriva), izuzetno su mehka i elastična i posebno je prikladna za obradu utekstila. Glavni materijal ćelijskih zidova jeceluloza.
Kontrastna su tvrda vlakna koja se uglavnom nalaze umonokotiledona. Tipski primjeri su vlakna mnogih vrsta porodicePoaceae (trave),agava:Agave sisalana, npr.),ljiljani (Yucca iliPhormium tenax),Musa textilis i drugi. Njihovi ćelijski zidovi, osim celuloze sadrže, sarže i visok udiolignina. Nosivost kodPhormium tenax iznosi čak 20–25 kg/mm², jednaka onoj kod dobrečelične žice (25 kg/mm²), ali vlakna se suze čim se na njega stavi preveliki pritisak, dok se žica izobličuje i ne kida prije naprezanja od 80 kg/mm². Zadebljanje ćelijskog zida proučavano je kod nekih vrsta rodaLinum (ljiljani). Počevši od središta vlakana, slojevi za zadebljanje sekundarnog zida se talože jedan poslije drugog. Rast na oba vrha ćelije vodi ka istodobnom produživanju. Tokom razvoja, slojevi sekundarnog materijala izgledaju poput cijevi, kod kojih je spoljni uvek duži i stariji od slijedećeg. Nakon završetka rasta, dijelovi koji nedostaju nadopunjuju se tako da zid ravnomjerno zadeblja do vrhova vlakana.
Vlakna obično potiču izmeristemskog tkiva.Kambij iprokambij su njihovi glavni centri nastanka. Obično su povezani saksilemskim ifloemskim vaskularnim snopovima. Vlakna ksilema su uvijeklignificirana, dok su ona iz floemacelulozna. Postoje pouzdani dokazi o evolucijskom porijeklu ćelija vlakana iztraheida. Tokom evolucije pojačana je snaga zidova traheidnih ćelija, izgubljena je sposobnost da sprovode vodu, veličina stoma je smanjena. Vlakna koja ne pripadaju ksilemu su gola (izvan prstena kambija), koja su raspoređena u karakteristične obrasce na različitim mjestima izdanaka.Termib "sklerenhim" uveo jeMettenius, 1865.
Skleroidi su reducirani oblik sklerenhimskih ćelija, sa izrazito zadebljanim, lignificiranim zidovima. To su mali snopovi sklerenhimskog tkiva koji formiraju trajne slojeve, poput jezgara kodjabuke i krupne teksture kodkrušaka (Pyrus communis). Skleroidi su različitih oblika. Ćelije mogu biti izodijametrijske, prozenhimske, viličaste ili bogato razgranate. Mogu grupirati u snopove, mogu formirati kompletne cijevi koje se nalaze na periferiji ili se mogu pojaviti kao pojedinačne ćelije ili male grupe ćelija unutarparenhimskog tkiva. Ali u usporedbi s većinom vlakana, skleroidi su relativno kratki. Karakteristični primjeri subrahiskleroidi ili kamene ćelije (koje se tako zovu zbog velike tvrdoće) kruške idunja (Cydonia oblonga) i one kod izdanakaHoya carnosa “ („voštana biljka“). Ćelijski zidovi popunjavaju gotovo svu njihovu zapreminu. Rasprostranjenost zidova i postojanje razgranatih koštica jasno su vidljivi. Razgranate koštice poput ovih nazivaju sejami ramiformni. Školjka mnogih sjemenki poput orašastih plodova, kao i okamenjenedrupe kao kodtrešnje išljive sačinjene su od skleroida,[6] ali moderna preferencija je dugo bila klasifikacija epiderme kaobiljno dermalno tkivo), a parenhima kao potpornog tkiva.[5]
Ove se strukture koriste za zaštitu drugih ćelija.
|chapterurl= (pomoć)| Discipline | |
|---|---|
| |
| Rast i habitus (izgled) | |
| Razmnožavanje | |
| Taksonomija biljaka | |
| Primjena | |
| |
