кримчаки, кърымчахлар, qrımçahlar | |
|---|---|
| Ukupno stanovništva | |
| oko 1.200 - 1.500[1] | |
| Regije sa značajnim stanovništvom | |
 Izrael | 1.200[2] |
 Ukrajina | 406 (2001)[3] |
 Rusija | 954 (2021)[4] |
| Jezici | |
| ruski,krimčakski | |
| Religija | |
| Pravoslavni judaizam | |
| Vezane etničke grupe | |
| Krimski Karaiti Krimski Tatari | |
Krimčaci (krimčakski:množ.кърымчахлар , qrımçahlar,jed.кърымчах ,qrımçah ) sujevrejske etno-religijske zajednice naKrimu nastale od pristašarabinskog judaizma koji govoreturkijske jezike. Historijski su živjeli u neposrednoj bliziniKrimskih Karaita, koji slijedekaraitski judaizam.
Isprva jekrimčak bio ruski opis koji se koristio da se razlikuju od njihovihaškenaskih jevrejskih jednovjernika, kao i od drugih jevrejskih zajednica u bivšojRuskoj Imperiji, kao što sugruzijski Jevreji, ali u drugoj polovini 19. vijeka ovo ime su usvojili Krimčaci. Prije toga, njihovo samoimenovanje bilo je "Срель балалары" (Srel balalari) - doslovno "Djeca Izraela".Krimski Tatari su ih nazivalizuluflı çufutlar ("Jevreji sape'otom") kako bi ih razlikovali odKaraita, koji su se zvalizulufsız çufutlar ("Jevreji bez pe'ota").
Krimčaci govore modifikovani oblikkrimskotatarskog jezika, koji se zovekrimčakski jezik. To je jevrejski patois,[5] ilietnolekt krimskih Tatara, koji je kipčakski turkijski jezik. PrijeRuske revolucije 1917. Krimčaci su bili jednim dijelom dvojezični: govorili su etnolektom Krimčaka i istovremeno su uglavnom koristilihebrejski za svoj vjerski život i za pisanu komunikaciju. Krimčaci su se pridržavali svog turkijskog jezika sve doDrugog svjetskog rata, ali su kasnije počeli gubiti svoj jezički identitet. Sada se trude da ožive svoj jezik. Mnoge lingvističke karakteristike krimčakskog jezika mogu se naći u krimskotatarskom jeziku. Osim toga, sadrži brojne hebrejske iaramejsketuđenice i tradicionalno je pisana hebrejskim slovima (sada je pisanaćiriličnim pismom).
Krimčaci su vjerovatno rezultat različitog porijekla čiji su preci vjerovatno uključivali JevrejeSefarde iAškenaze, te Jevreje izBizantijskog carstva,Genove,Gruzije i drugih mjesta.[6]
Druge spekulativnije teorije uključuju da su Krimčaci vjerovatno djelomično porijeklom od jevrejskih izbjeglica koje su se naselile dužCrnog mora u antičko doba. Jevrejske zajednice postojale su u mnogimgrčkim kolonijama u regionu tokom kasnog klasičnog perioda. Nedavno iskopani natpisi na Krimu su otkrili prisustvo Jevreja barem još u 1. vijeku prije nove ere. U nekim krimskim gradovima postojali su monoteistički paganski kultovi zvanisebomenoi theon hypsiston („Obožavaoci Svevišnjeg Boga“ ili „Bogobojazni “). Ovi kvazi-prozeliti držali su jevrejskezapovijedi, ali su ostali neobrezani i zadržali određene paganske običaje. Na kraju su ove sekte nestale jer su njihovi članovi prihvatili ilikršćanstvo ili normativnijudaizam. Druga teorija je da su nakon gušenjapobune Bar Kokhbe od strane caraHadrijana, oni Jevreji koji nisu pogubljeni bili prognani napoluostrvo Krim.
U kasno klasično doba došlo je do velikih preokreta u regionu jer su Krim okupiraliGoti,Huni,Bugari,Hazari i drugi narodi. Jevrejski trgovci kao što suRadhaniti počeli su da razvijaju opsežne kontakte upontskom regionu tokom ovog perioda, i verovatno su održavali bliske odnose sa proto-krimčakskim zajednicama. Smatra se da jehazarska dominacija Krima tokomranog srednjeg vijeka imala barem djelomični uticaj na demografiju Krimčaka.
![[icon]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2fbs.wikipedia.org%2f%2fbs.wikipedia.org%2fwiki%2fDatoteka%3aWiki_letter_w_cropped.svg) | Ovaj odlomakpotrebno je proširiti. Možete pomoćidodavanjem sadržaja. |
Krimčaci praktikuju pravoslavni ili talmudski judaizam. Njihov jedinstveninusah , ili molitvenik, poznat kao Nusah Kaffa, pojavio se tokom 16. vijeka. Kafa je ranije ime krimskog gradaFeodosije.[6]
Tradicionalna zanimanja Krimčaka uključivala su poljoprivredu, trgovinu ivinogradarstvo.[6]
Odjeća i običaji Krimčaka ličili su na one obližnjih Karaita i krimskih Tatara.[6]
Krimčaci su sebe smatrali posebnom grupom i rijetko su se ženili sa karaitima ili krimskim Tatarima. Krimčaci su praktikovalipoligamiju, ali su potom usvojilimonogamiju krajem 19. vijeka.[6]
