Trudnoća (drugo stanje,gravidnost,bremenitost,gestacija) nastaje usađivanjem oplođene jajne ćelije uendometrij materice. Žena koja je po prvi put trudna naziva se primipara ili primigravida, a žena koja je više puta rađala je multipara ili multigravida.[2][3]
Faze začeća
William Hunter,Anatomia uteri humani gravidi tabulis illustrata, 1774
Oplođenje nastaje spajanjem zrelejajne ćelije ispermatozoida.Ovulacijom izde Grafovog folikula zrela jajna ćelija dospijeva u lumenjajovoda, gdje biva opkoljena spermatozoidima koji nastoje prodrijeti u nju. Po probijanju spoljašnje opne jajne ćelije i ulaska spermatozoida u nju, dolazi do zgušnjavanja opne koja na taj način sprečava ostale spermatozoide da prodru u nju. Pri prodoru u jajnu ćeliju dolazi do mješanja sadržaja spermatozoida sa jedrom jajne ćelije. Embrionalni razvitak započinje neposredno nakon oplodnje i odvija se u četiri faze:
brazdanje
formiranje zametnih listića
osnivanje organa
histološka diferencijacija organa
Oplođena jajna ćelija pod djelovanjem peristaltičkih pokreta jajovoda i vodene struje koja nastaje kretanjem trepljiepitela u tubama dospijeva u šupljinu materice i tada dolazi do nidacije, odnosno inplantacije oplođenog jajašceta. Usađena jajna ćelija naziva se začetak ili embrion. Po završenoj organogenezi, poslije trećeg mjeseca trudnoće začetak postaje plod odnosno fetus.
Trajanje trudnoće
Normalna trudnoća traje deset lunarnih mjeseci ili devet kalendarskih mjeseci, odnosno 40 nedelja ili 280 dana. Ako dođe do prekida trudnoće prije 28 nedjelja taj prekid se nazivapobačajem jer plod nije sposoban za vanmaterični život.Porođajem se naziva svaki prekid trudnoće poslije 28 nedjelja.Prema vremenu kada se dogodi porođaj može biti prijevremeni, na vrijeme i kasniji, a novorođenče nedoneseno (prematurus), doneseno (maturus) i prenesno (postmaturus). Nedonošče po pedijatriskim parametrima je svako dijete manje tjelesne težine od 2500 grama.
Posteljica
Posteljica (placenta) se stvara krajem trećeg mjeseca trudnoće. Ona ima veoma važnu i višestruku funkciju. Učestvuje u razmjeni materija između majke i ploda putemdifuzije i osmoze, ima zaštitnu ulogu jer štiti plod odinfekcija, a također u njoj se luči progesteron -hormon koi služi za održavanje trudnoće iestrogen. Pri kraju trudnoćeplacenta je organ težak oko 500 grama, sa prečnikom od 16 do 20 cm, i sastavljen je od 16 do 20kotiledona.
Dijagnoza trudnoće
Postavlja se na osnovu anamnestičkih podataka i objektivnog pregleda trudnice. Promjene u organizmu žene izazvane graviditetom nazivaju se znacima trudnoće i djele se u tri grupe:
sigurni znaci trudnoće
nesigurni znaci trudnoće
vjerovatni znaci trudnoće
Pod nesigurnim znacima podrazumjevaju se oni znaci koji su karakteristični za trudnoću, ali se jednako mogu naći i kod žena koje nisu gravidne, pa i kod muškaraca. To su mučnine, osjećaj gađenja,pigmentacija na pojedinim djelovima kože, povećanje trbuha i bokova, promjene u raspoloženju i drugi.
Vjerovatni znaci su promjene koje se manifestiraju na polnim organima i grudima žene. To su izostanak menstruacije, uvećanje i razmekšavanje materice, uvećanje dojki i pojava kolostruma odnosno prvog mlijeka, likviditet sluznicevagine i grlića materice.
Sigurni znaci trudnoće su postojanjefetusa vidljivog ultrazvučnim nalazom, slusanje srčanih tonova, opipavanje dijelova tijela ploda i prisustvo hormona trudnoće u urinu.
Nakon oplođenja, u organizmu žene se nakon 7-10 dana počinju pojavljivati mjerljive koncentracije hCG-a, koji se može dokazivati iz urina ili krvi žene.
Biološki testovi koji su se ranije koristili u dokazivanju trudnoće kao što su Galli Mainijeva reakcija, danas više nisu u upotrebi.
Imunološki testovi koji se danas koriste većinom su zasnovani na upotrebi latex čestica. Može se dokazati prisustvo Humanog horionskog gonadotropina, čija se polipeptidna beta subjedinica koristi u dokazivanju trudnoće (skraćeno b-hCG) u koncentraciji od 25 mIU u urinu žene, što je ekvivalent periodu između četvrte i pete sedmice trudnoće. Uvijek se uzima se uzorak prvog jutarnjeg urina, jer je u njemu koncentracija b-hCG najveća.
Takođe, može se uraditi i određivanje koncentracije b-hCG u krvi. Ono se radi desetog dana po ovulaciji, i koncentracija b-hCG u krvi se kod 85% normalnih trudnoća udvostručuje svakih 72 sata u ranoj trudnoći.
Razvoj pojedinih organa kod djeteta u trudnoći
Ljudskosrce počinje kucati u četvrtoj nedjelji gestacije. Putem ultrazvuka već od šeste nedjelje moguće je pratiti srčane tonove fetusa. U petoj nedjelji dijete ima oko 80 otkucaja u minuti a u devetoj nedjelji iznosi oko 165 otkucaja. Pokreti disanja opažaju se u 10 nedjelji trudnoće. Razvojpluća kod fetusa započinje u 4 nedjelji pojavom plućnog pupoljka. Prema većini autorabubrezi fetusa počinju funkcionisati od trećeg mjeseca gestacije, a do tog zaključka se došlo na osnovu postojanja urina u mokraćnom mjehuru ploda. Do kraja 18 sedmice razvijaju sespolni organi.
^American Congress of Obstetricians and Gynecologists (februar 2013),"Five Things Physicians and Patients Should Question",Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American Congress of Obstetricians and Gynecologists, arhivirano soriginala, 1. 9. 2013, pristupljeno 1. 8. 2013
