rastvorljivi fibronektin u plazmi (ranije nazvan "hladno-netopivi globulin" ili CIg) je glavna proteinska komponentakrvne plazme (300 μg/ml) i proizvodi se ujetri pomoćuhepatocita.
nerastvorljivi ćelijski fibronektin je glavna komponenta vanćelijskog matriksa. Izlučuju ga različitećelije, prvenstvenofibroblasti, kao rastvorljividimeeri, a zatim se sklapa u nerastvorljivi matriks u složenom procesu posredovanom ćelijama.
Fibronektin postoji kao proteinski dimer, koji se sastoji od dva skoro identičnapolipeptidna lanca povezana paromC-terminalnihdisulfidnih veza.[10] Svaki fibronektinskapodjedinica ima molekulsku težinu od ~230–~275 kDa[11] i sadrži tri tipamodula: tip I, II i III. Sva tri modula su sastavljena od po dva antiparalelnaβ-lista što rezultirabeta-sendvičem; međutim,tip I itip II su stabilizovani unutarlančanim disulfidnim vezama, dok modulitip III ne sadrže bilo kojedisulfidne veze. Odsustvo disulfidnih veza u modulima tipa III omogućava im da se djelimično odmotaju pod primijenjenom silom.[12]
Tri regiona varijabilneprerade RNK javljaju se duž fibronektinakogprotomera. Jedan ili oba "ekstra" modula tipa III (EIIIA i EIIIB) mogu biti prisutni u ćelijskom fibronektinu, ali nikada nisu prisutni u fibronektinu u plazmi. "Varijabilna" V-regija postoji između III14–15 (14. i 15. tip III modul). Struktura V-regije se razlikuje od modula tipa I, II i III, a njeno prisustvo i dužina mogu varirati. V-regija sadržimjesto vezanja zaα4β1 integrine. Prisutan je u većini ćelijskog fibronektina, ali samo jedna od dvije podjedinice u dimeru fibronektina u plazmi sadrži sekvencu V-regije.
Moduli su raspoređeni u nekoliko funkcionalnih iprotein-vezujućihdomena duž dužine fibronektinskihmonomera. Postoje četiri domena koje vežu fibronektin, omogućavajući fibronektinu da se poveže sa drugim molekulama fibronektina.[10] Jedan od ovih domena koji vežu fibronektin, I1–5, se naziva "domen sastavljanja", a potreban je za iniciranje sklapanja fibronektinskog matriksa. Moduli III9–10 odgovaraju "domenu koji se vezuje za ćelije" fibronektina.RGD sekvenca (Arg–Gly–Asp) nalazi se u III10 i mjesto jećelijska vezanost prekoα5β1 iαVβ3integrina na površini ćelije. "Sinergijsko mjesto" nalazi se u III9 i ima ulogu u moduliranju povezanosti fibronektina saα5β1integrinima.[13] Fibronektin također sadrži domene zafibrinsko vezivanje (I1–5, I10–12),kolagensko-vezivanje (I 6–9),fibulin-1-vezivanje (III13–14),heparin-vezivanje isindekan-vezivanje (III< sub>12–14).[10]
Fibronektin ima ključnu ulogu uzacjeljivanju rana.[14][15] Zajedno sfibrinom iplazmom fibronektin se taloži na mjestu ozljede, formirajućikrvni ugrušak koji zaustavljakrvarenje i štiti osnovnotkivo. Kako se obnavljanje ozlijeđenog tkiva nastavlja,fibroblasti imakrofagi počinju remodelirati područje, razgrađujući proteine koji formiraju privremeni matrikskrvnog ugruška i zamjenjujući ihmatriksom koje više liči na normalno, okolno tkivo.Fibroblasti lučeproteaze, uključujućimatriksne metaloproteinaze, koje probavljaju fibronektin plazme, a zatim fibroblasti lučećelijski fibronektin i sastavljaju ga u nerastvorljivmatriks. Predloženo je da fragmentacija fibronektinaproteazama potiče kontrakciju rane, što je kritičan korak uzacijeljenju rana. Fragmentiranje fibronektina dalje otkriva njegovu V-regiju, koja sadrži mjesto zaα4β1integrinsko vezivanje. Vjeruje se da ovi fragmenti fibronektina poboljšavaju vezivanje ćelija koje eksprimiraju α4β1 integrin, omogućavajući im da se prianjaju i snažno kontrahiraju okolni matriks.
Fibronektin se nalazi u vanćelijskom matriksu embrionskih i odraslih tkiva (ne ubaznoj membrani tkiva odraslih), ali može biti šire rasprostranjen u upalnimlezijama. Tokom zgrušavanja krvi, fibronektin ostaje povezan sa ugruškom, kovalentno umrežen safibrinom uz pomoćfaktora VIII (fibrin-stabilizujući faktor).[27][28]Fibroblasti imaju glavnu ulogu u zacjeljivanju rana tako što se drže fibrina. Adhezija fibroblasta na fibrin zahtijeva fibronektin, a bila je najjača kada je fibronektin bio unakrsno vezan za fibrin. Pacijenti sa nedostatkom Faktora XIII pokazuju smetnje u zacjeljivanju rana jer fibroblasti ne rastu dobro u fibrinu kojem nedostaje Faktor XIII. Fibronektin potdstiče česticefagocitoze imakrofaga ifibroblasta. Taloženjekolagena na mjestu rane, fibroblastima se odvija uz pomoć fibronektina. Takođe je primijećeno da je fibronektin blisko povezan sa novotaloženimkolagenskim fibrilima. Na osnovu veličine ihistoloških karakteristika bojenja fibrila, vjerovatno je da se barem dijelom sastoje od kolagena tipa III (retikulin). " Studijain vitro" sa prirodnim kolagenom pokazala je da se fibronektin veže za kolagen tipa III, a ne za njegove druge tipove.[29]
Osim integrina, fibronektin se vezuje za mnoge druge molekule domaćina i nedomaćine. Naprimjer, pokazalo se da djeluje s proteinima kao što sufibrin,tenascin, TNF-α, BMP-1, rotavirus NSP-4 i mnogim proteinima koji se vezuju za fibronektin iz bakterija (kao što je FBP-A ; FBP-B naN-terminalnom domenu), kao i glikozaminoglikan,heparan-sulfat.
^Chicco, Davide; Alameer, Abbas; Rahmati, Sara; Jurman, Giuseppe (3. 11. 2022). "Towards a potential pan-cancer prognostic signature for gene expression based on probesets and ensemble machine learning".BioData Mining.15 (1): 28.doi:10.1186/s13040-022-00312-y.eISSN1756-0381.PMC9632055Provjerite vrijednost parametra|pmc= (pomoć).PMID36329531Provjerite vrijednost parametra|pmid= (pomoć).
^Lee JC, Jeng YM, Su SY, Wu CT, Tsai KS, Lee CH, Lin CY, Carter JM, Huang JW, Chen SH, Shih SR, Mariño-Enríquez A, Chen CC, Folpe AL, Chang YL, Liang CW (Mar 2015). "Identification of a novel FN1-FGFR1 genetic fusion as a frequent event in phosphaturic mesenchymal tumour".The Journal of Pathology.235 (4): 539–45.doi:10.1002/path.4465.PMID25319834.S2CID9887919.
^Bruhn HD, Heimburger N (1976). "Factor-VIII-related antigen and cold-insoluble globulin in leukemias and carcinomas".Haemostasis.5 (3): 189–192.doi:10.1159/000214134.PMID1002003.
^Zhou Y, Li L, Liu Q, Xing G, Kuai X, Sun J, Yin X, Wang J, Zhang L, He F (maj 2008). "E3 ubiquitin ligase SIAH1 mediates ubiquitination and degradation of TRB3".Cellular Signalling.20 (5): 942–8.doi:10.1016/j.cellsig.2008.01.010.PMID18276110.
ffrench-Constant C (Dec 1995). "Alternative splicing of fibronectin--many different proteins but few different functions".Experimental Cell Research.221 (2): 261–71.doi:10.1006/excr.1995.1374.PMID7493623.
Przybysz M, Katnik-Prastowska I (2002). "[Multifunction of fibronectin]" [Multifunction of fibronectin].Postȩpy Higieny I Medycyny Doświadczalnej (jezik: poljski).55 (5): 699–713.PMID11795204.
Rameshwar P, Oh HS, Yook C, Gascon P, Chang VT (2003). "Substance p-fibronectin-cytokine interactions in myeloproliferative disorders with bone marrow fibrosis".Acta Haematologica.109 (1): 1–10.doi:10.1159/000067268.PMID12486316.S2CID25830801.
